Η πρόσφατη εκδημία του Χρυσόστoμου Σταμούλη βρήκε πολλούς από εμάς απροετοίμαστους. Ήταν από κείνους τους ανθρώπους, η παρουσία των οποίων έμοιαζε δεδομένη, με ξεχωριστό στίγμα στα ελληνικά θεολογικά γράμματα αλλά και στα πολιτισμικά δρώμενα και τον δημόσιο διάλογο. Το αδόκητο της απώλειας καθιστά δύσκολο να μιλήσει κανείς γι’ αυτόν χωρίς να αισθανθεί την έλλειψη της ζωντανής συνομιλίας: της αντιπαράθεσης, της συμφωνίας ή της δημιουργικής διαφωνίας. Δεν υπήρξα μαθητής του∙ συνεπώς, ό,τι ακολουθεί είναι περισσότερο μια αναστοχαστική αποτίμηση της δημόσιας και θεολογικής του συμβολής. Ως Καθηγητής Δογματικής και Συμβολικής Θεολογίας στο Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αφήνει πίσω του έργο, με το οποίο καλούμαστε να αναμετρηθούμε.

Τον 5ο αιώνα, ένας Λέων στάθηκε μπροστά στον Αττίλα. Με το λόγο του, και όχι με τα όπλα, ανέκοψε την καταστροφή της Ρώμης. Το 2025, ένας άλλος Λέων στάθηκε μπροστά σ’ ολόκληρο τον κόσμο —χωρίς Ούννους αυτή τη φορά, αλλά μάλλον με περισσότερους διχασμούς. Δεν σήκωσε το χέρι. Δεν προανήγγειλε τίποτα. Είπε μόνο: «Ειρήνη σε όλους σας». Και μετά σιώπησε.

Πάπας Φραγκίσκος, Ελπίδα. Η αυτοβιογραφία, μετάφραση από τα ιταλικά: Άννα Παπασταύρου, Gutenberg, Αθήνα 2025, 350 σελ.

Η κυκλοφορία στα ελληνικά της αυτοβιογραφίας του Πάπα Φραγκίσκου αποτελεί σημαντική ευκαιρία να εμβαθύνουμε στο πολυσχιδές έργο και την προσωπικότητα του πρώτου λατινοαμερικανού Ποντίφικα. Είναι η πρώτη αυτοβιογραφία εν ενεργεία Πάπα και προσφέρει μια ειλικρινή και αυτοκριτική ματιά στη ζωή του Ιησουίτη από το Μπουένος Άιρες. Μέσα από τις σελίδες της, ο Φραγκίσκος αφηγείται την πορεία του από την παιδική του ηλικία στην Αργεντινή, την κλήση του στην ιεροσύνη, έως την εκλογή του στον παπικό θρόνο το 2013. Παράλληλα, αναφέρεται σε κρίσιμες στιγμές της ποντιφικής διακονίας του, όπως οι προσπάθειές του για μεταρρύθμιση της Ρωμαϊκής Κουρίας, η στάση του απέναντι σε κοινωνικά ζητήματα και οι προκλήσεις που αντιμετώπισε κατά τη διάρκεια της θητείας του. Με αφορμή αυτή την έκδοση, το παρόν άρθρο επιχειρεί μια εκτενή θεολογική και εκκλησιολογική αποτίμηση του οράματος και των δράσεων του Πάπα Φραγκίσκου, εξετάζοντας τόσο τις καινοτομίες όσο και τις προκλήσεις που σημάδεψαν την θητεία του στον 21ο αιώνα.

Στις 7 Μαΐου, οι πόρτες του παρεκκλησίου της Καπέλα Σιξτίνα θα κλείσουν και πάλι. Οι καρδινάλιοι εκλέκτορες θα βρεθούν μόνοι τους, πρωταγωνιστές σ’ ένα έργο που μοιάζει απλό στη θεωρία αλλά, αυτή τη φορά, εξαιρετικά περίπλοκο στην πράξη· να εκλέξουν τον επόμενο Πάπα της Ρώμης.

Σε ηλικία 88 ετών πέθανε ο Πάπας Φραγκίσκος, όπως ανακοινώθηκε στις 21 Απριλίου 2025 από το Βατικανό. Γεννημένος ως Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής, ο Φραγκίσκος εξελέγη Πάπας το 2013. Ήταν ο πρώτος μη ευρωπαίος Ποντίφικας εδώ και 1300 χρόνια και ο πρώτος από τη Λατινική Αμερική. Τα τελευταία χρόνια αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας. Στη συνέχεια, αναδημοσιεύουμε εκτεταμένο απόσπασμα από τη βιβλιοκριτική για το βιβλίο του Ελπίδα. Η αυτοβιογραφία (μετάφραση από τα ιταλικά: Άννα Παπασταύρου, Gutenberg, Αθήνα 2025, 350 σελ.), η οποία δημοσιεύεται στην έντυπη έκδοση του Books’ Journal που κυκλοφορεί.