Καρλ Πόπερ

Ο πρόσφατος θάνατος του Χρήστου Γιανναρά προκάλεσε πολλές συζητήσεις γύρω από τις ιδέες του και την απήχησή τους στην κοινή γνώμη. Λίγοι θα αμφισβητήσουν ότι υπήρξε συνεπής στις ιδέες αυτές τις οποίες διατύπωσε σε πολυάριθμα βιβλία και άρθρα, σε ομιλίες, καθώς και σε συνεντεύξεις που έχει δώσει κατά καιρούς. Πέρα από το ίδιο του το έργο με το οποίο πολλοί έχουν ασχοληθεί, είτε εκθειάζοντάς το είτε ασκώντας αυστηρή κριτική, ο Γιανναράς δημιούργησε ένα πρότυπο διανοητή που επικράτησε στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης. Το πρότυπο αυτό είναι εκείνο του θεωρού, του υπέρτατου γνώστη, που συλλαμβάνει τα μηνύματα των καιρών και δίνει κατευθύνσεις. Είναι ο στοχαστής ως νοητάρχης –για να χρησιμοποιήσω μια αρχαία λέξη–, ως υπέρτατος διανοητής, ο οποίος κατέχει κάποιο ανεπίγνωστο προνόμιο να διαβάζει «σωστά» τα σημεία των καιρών, να είναι θεωρός της Ιστορίας.

Συμπληρώθηκαν 120 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου φιλοσόφου Καρλ Πόπερ (Karl Popper). Οι δύο πυλώνες της φιλοσοφίας του είναι η επιστημολογία του, με πυρήνα την αρχή της διαψευσιμότητας, και η πολιτική του φιλοσοφία, που υποστηρίζει την ιδέα της ανοιχτής κοινωνίας. Ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους δύο αυτούς πυλώνες της φιλοσοφίας του είναι η έννοια της κριτικής: τόσο στη συμβολή του στη φιλοσοφία της επιστήμης, όσο και στην πολιτική του φιλοσοφία. Γι’ αυτό και στο έργο του έχει τεράστια σημασία η ιδέα της αλήθειας, η αντιστοιχία δηλαδή μιας πρότασης ή μιας θεωρίας με την πραγματικότητα. (τεύχος 137)

Προκόπης Παυλόπουλος, Από την επαλήθευση στην επιλάθευση. Το χρονικό της επιστημολογικής εξέλιξης από τους Προσωκρατικούς έως την εποχή μας, Gutenberg, Αθήνα 2019, 120 σελ.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, εξέδωσε μια ομιλία του στην οποία συνομιλεί με προσωπικότητες όπως ο Πόππερ, ο Αϊνστάιν ή ο Κουν. Παρ’ ότι νομικός, επέλεξε ένα θέμα που δεν είναι της ειδικότητάς του και αφορά τη φιλοσοφία της επιστήμης (ή την επιστημολογία, όπως λέγεται αυτό το πεδίο στη Γαλλία και ενίοτε στην Ελλάδα), ώστε να συνδεθεί με το θέμα του συνεδρίου στο οποίο παρέστη. Δυστυχώς, το κείμενό του, το οποίο δημοσιεύεται στο βιβλίο και σε αγγλική μετάφραση, αποτελεί το ίδιο μια επιτελεστική έκθεση λάθους. Σε ποια λάθη υποπίπτει ο Πρόεδρος; [σημείωση: η κριτική αυτή είχε δημοσιευτεί στο τχ. 105 του Books' Journal, Ιανουάριος 2020, όταν ακόμα ο Προκόπης Παυλόπουλος ήταν Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Αναδημοσιεύεται σήμερα, όπως είχε δημοσιευτεί τότε, επειδή έκανε επίκαιρη την επιστημονική σκέψη του τέως Προέδρου η είσοδός του στην Ακαδημία Αθηνών - TBJ]