Τεύχος 60

José Luis Peixoto, Βιβλίο, μετάφραση από τα πορτογαλικά: Αθηνά Ψυλλιά, Κέδρος, Αθήνα 2015, 294 σελ.

Ο Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο, εκπρόσωπος της νέας γενιάς των Πορτογάλων συγγραφέων, μας μεταφέρει στην Πορτογαλία μετά τη δικτατορία του Σαλαζάρ και αφηγείται τις δυσκολίες μιας αγροτικής κοινωνίας που πασχίζει να βρει τον εαυτό της. Μέσα από τις ιστορίες του Ιλίντιο και της Αντελαΐντε περιγράφει την επώδυνη εμπειρία της μετανάστευσης και την ελπίδα που μπορεί να δώσει ένα καλό βιβλίο, ανεξαρτήτως εποχής. [TBJ]

Jean-Fabien Spitz, Γιατί πρέπει να αγωνιζόμαστε κατά των ανισοτήτων;, μετάφραση από τα γαλλικά: Μαγδαληνή Τσεβρένη Πόλις, Αθήνα 2015, 154 σελ.

Όσοι έχουν ευνοηθεί χωρίς να είναι «κληρονόμοι», να έχουν προνομιούχο κοινωνική προέλευση ή να είναι μέλη μιας κυρίαρχης τάξης προς την οποία οι οικονομικοί θεσμοί κατευθύνουν τους πόρους, έχουν ευθύνη και οφείλουν να συμβάλλουν στους θεσμούς κοινωνικής αλληλεγγύης, όχι διότι τα πλεονεκτήματα που διαθέτουν είναι προϊόντα αδικίας, αλλά διότι ως μέλη της ίδιας κοινότητας δεσμεύονται να συνεισφέρουν στην ικανοποίηση των βασικών αναγκών των λιγότερο ευνοημένων από την τύχη. Ο Ζαν-Φαμπιάν Σπιτζ επαναφέρει τη συζήτηση στην έννοια της δικαιοσύνης.

Ρώμος Φιλύρας, Ποιήματα: Άπαντα τα ευρεθέντα, Α’ - Β’ τόμος, επιμέλεια: Χαράλαμπος Λ. Καράογλου - Αμαλία Ξυνογαλά, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2013 (α’ τόμος 544 σελ., β’ τόμος 464 σελ.)

Η αξία του Φιλύρα δεν είναι απλώς ιστορική (χάριν ανασύνθεσης της μεσοπολεμικής μας γραμματείας) ή προδρομική (για μια σειρά κατοπινές γραφές, λιγότερο ή περισσότερο ομότροπες, βλ. π.χ. του Σκαρίμπα ή του Γονατά). Αλλά, θα τολμούσαμε να πούμε, σχετικά πρωθύστερη. Ο Φιλύρας είναι μεταλυρικός, και με τις δύο έννοιες του μετά:θέτει το ερώτημα τόσο για τους όρους, τις συνθήκες δυνατότητας, όσο και για την τύχη, τις προοπτικές της λυρικής μορφής. 

Philipp Meyer, Αμερικάνικη Σκουριά. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα αγγλικά: Κωνσταντίνος Ματσούκας, Καστανιώτη, Αθήνα 2015, 416 σελ.

Ο Αμερικανός Φίλιπ Μάγιερ, στο πρώτο κιόλας μυθιστόρημά του, προσπάθησε με όχημα θεματικές όπως η φιλία, η ανεργία και η αποβιομηχάνιση να γράψει ένα μυθιστόρημα για τις σύγχρονες ΗΠΑ. Φώτισε ηθελημένη μια πλευρά απούσα από τα πρωτοσέλιδα και την κοινή γνώμη εκτός Αμερικής – και έπεισε τους αναγνώστες ότι ένα λογοτεχνικό αστέρι γεννιέται.

Η πρόσφατη βράβευση με το Νόμπελ λογοτεχνίας της Σβετλάνα Αλεξιέβιτς προκάλεσε μεγάλα πάθη στη Ρωσία, αλλά και σε όλο τον ρωσόφωνο μετασοβιετικό χώρο των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών, όπου υπάρχουν μεγάλες κοινότητες Ρώσων. Εξ ίσου μεγάλα ήταν τα πάθη που προκάλεσε και στον δυτικό κόσμο, με υπερασπιστές και κατήγορους της απόφασης, ενώ στην Ελλάδα γράφτηκαν και κείμενα που μιλούσαν για αυτοϋπονόμευση του θεσμού, επειδή το είδος της γραφής που διακονεί με συνέπεια και γενναιότητα η Αλεξιέβιτς δεν είναι αυτό που αποκαλούμε «καθαρή λογοτεχνία», αλλά περιδιαβάζει με άνεση τα όρια ανάμεσα στη δημοσιογραφία τεκμηρίωσης (είδος άγνωστο στην χώρα μας), το προσωπικό ημερολόγιο και τον δοκιμιακό αναστοχασμό της πραγματικότητας.

Κάλλια Παπαδάκη, Δενδρίτες. Μυθιστόρημα, Πόλις, Αθήνα 2015, 240 σελ.

Πού «συναντιούνται» ένα ηφαιστειογενές νησί, ένα ιταλικό χωριό και μια ιρλανδική κοιλάδα; Στο Κάμπντεν του Νιου Τζέρσεϋ, απαντά η Κάλλια Παπαδάκη. Στους Δενδρίτες της, γενεαλογικές ιστορίες μεταναστών πλέκονται περίτεχνα, αναδεικνύοντας τη μάχη για ενσωμάτωση και το αέναο κυνήγι της επιτυχίας. (TBJ)

 Μαρία Στεφανοπούλου, Άθος, ο Δασονόμος. Μυθιστόρημα, Το Ροδακιό, Αθήνα 2014, 284 σελ.

Στις 13 Δεκεμβρίου 1943, γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στα Καλάβρυτα, συλλαμβάνουν όλους τους άντρες και, αφού λεηλατήσουν τις περιουσίες και καταστρέψουν το χωριό, το απόγευμα εκτελούν όσους έχουν συλλάβει. Η θηριωδία των δυνάμεων κατοχής αλλά, κυρίως, τα πάθη των επιζησάντων είναι το θέμα ενός πολύ ενδιαφέροντος μυθιστορήματος, που δεν βολεύεται με τα κλισέ της γραφής και τους κοινούς τόπους μιας μεταγενέστερης «εθνικής» ανάγνωσης του δράματος. [ΤΒJ]

 Υπό την πίεση των πιστωτών μας, της χρεοκοπίας, της ανάγκης για ανάκαμψη της οικονομίας και ειδικότερα της ανάσχεσης της ανεργίας, ένα εύρος περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου  που καλύπτουν το σύνολο της επικράτειας και που ξεπερνούν τα 50 δισ. ευρώ θα αλλάξει ιδιοκτησία ή και έλεγχο. Τα περιουσιακά αυτά στοιχεία περιλαμβάνουν τις εκκρεμότητες του ΤΑΙΠΕΔ (ΟΛΘ και ΟΛΠ, περιφερειακά αεροδρόμια, Ελληνικό, ΤΡΑΙΝΟΣΕ, κ.λπ.), αλλά και αυτά που θα ενταχθούν στο υπό ίδρυση Ταμείο Διαχείρισης Δημόσιων Πόρων. 

Άκης Παπαντώνης, Καρυότυπος, Κίχλη, Αθήνα 2014, 120 σελ.

Υπήρξε μια τάση, έλληνες συγγραφείς να τοποθετούν τη δράση των βιβλίων τους σε πόλεις του εξωτερικού. Το ίδιο κανει και ο Άκης Παπαντώνης, με το πρώτο βιβλίο του. Ο συγγραφέας δεν ανήκει σε αυτή την τάση, κι ας μη διαδραματίζεται η πλοκή του στην Ελλάδα. Το πρώτο βιβλίο του δεν είναι κοσμοπολίτικο, επειδή δεν είναι στη βάση του ελληνικό. Είναι ευρωπαϊκό. Ο Παπαντώνης γράφει για τη βρετανική εμπειρία του χωρίς να παρεμβάλει το φίλτρο της καταγωγής του, ως κάποιος που έχει απολέσει την ελληνική του ταυτότητα. Ο ήρωάς του δεν συγκρίνει το εκεί με το εδώ, υπάρχει μόνο το εκεί. Αναδημοσίευση από το τεύχος 60 του Books' Journal (Νοέμβριος 2015).

Wolfgang Herrndorf, Βερολίνο, γεια, μετάφραση από τα γερμανικά: Απόστολος Στραγαλινός, Κριτική, Αθήνα 2015, 280 σελ.

Θα μπορούσε να είναι ένα roadtrip. Ο συγγραφέας του, ο γερμανός Βόλφγκανγκ Χέρντορφ, ήθελε να γράψει για γερμανική εκδοχή του Χακ Φιν – η μάλλον, ένα κείμενο που να αφηγείται την απόδραση από την πόλη σύγχρονων παιδιών, που διεκδικούν την περιπέτεια, ένα κράμα επιρροών από τον Μαρκ Τουέιν ή τον Έντγκατ Άλλαν Πόε. Τα κατάφερε, έφτιαξε ένα απολαυστικό αφήγημα που φαινομενικά απευθύνεται σε εφήβους, αλλά όχι μόνο – κι έγινε ο ίδιος, άθελά του, δραματικό πρόσωπο, που δεν του έμελλε να απολαύσει τη δόξα και τις βραβεύσεις. Η ελληνική έκδοση ενός πολυδιαβασμένου στην Ευρώπη βιβλίου ανέδειξε το ύφος του. Αναδημοσίευση από το τεύχος 60 του Books' Journal.