web only

Ένα απλό ατύχημα. Έγχρωμη δραματική ταινία του Τζαφάρ Παναχί, παραγωγής 2025. Σενάριο-σκηνοθεσία: Τζαφάρ Παναχί. Διεύθυνση φωτογραφίας: Αμίν Τζαφάρι. Παίζουν: Βαχίντ Βομπασερί, Μαριάμ Αφσάρι, Εμπραχίμ Αζίζι. Διανομή: Weird Wave. Διάρκεια: 105΄

O Τζαφάρ Παναχί είναι ένας σπουδαίος, πρωτότυπος και εμπνευσμένος ιρανός σκηνοθέτης. Ένας καλλιτέχνης που έχει εναντιωθεί στις ακρότητες, στην καταπίεση και στους δογματισμούς του θεοκρατικού ιρανικού καθεστώτος των μουλάδων και γι’ αυτό έχει καταδιωχτεί και φυλακισθεί. Του είχε μάλιστα απαγορευτεί να κάνει σινεμά, αλλά επειδή ο κινηματογράφος είναι η ζωή του βρήκε τρόπους να ξεγελάει το καθεστώς και να συνεχίζει να κάνει ταινίες, τις εξής: Αυτό δεν είναι μια ταινία (2011), Αρκούδες δεν υπάρχουν (2022) και το περίφημο Ταξί στην Τεχεράνη (2015). Τα φιλμ αυτά διερευνούν τι είναι ο κινηματογράφος και ποια είναι η ευθύνη του κινηματογραφιστή σε ένα αυταρχικό, ολοκληρωτικό καθεστώς.

Έκλεισε ένας χρόνος που ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης, από τους στενούς και πιο επιδραστικούς συνεργάτες του Books’ Journal, έφυγε από τη ζωή. Αντί για οποιοδήποτε μνημόσυνο, η σύνταξη του περιοδικού επέλεξε να αναδημοσιεύσει μερικά κείμενά του, που είχαν τυπωθεί στην εφημερίδα Ελευθερία του Τύπου και στο ένθετο ιδεών «Ελεύθερο πνεύμα» – εφημερίδα που κυκλοφόρησε για μόλις επτά μήνες το 2017. Η ζωντάνια, η γνώση και η διεισδυτικότητα των κειμένων του τα κρατούν πάντα στην επικαιρότητα. [Το πρώτο κείμενο που ακολουθεί, για το κίνημα σαμιζντάτ, δημοσιεύτηκε στο «Ελεύθερο πνεύμα» στις 19 Μαρτίου 2017.]

Κανείς από το πολιτικό προσωπικό της Αριστεράς δεν φάνηκε στην κηδεία του Διονύση Σαββόπουλου. Ούτε ένας. Ούτε ο Κουτσούμπας, ούτε ο Τσίπρας, ούτε ο Φάμελλος, ούτε οι υπόλοιποι. Η απουσία τους έμοιαζε με επίσημη δήλωση. Ένα είδος πολιτικής δήλωσης που αποκάλυψε, χωρίς λόγια, τη γύμνια ενός ολόκληρου χώρου: την ανικανότητά του να σεβαστεί τον πολιτισμό που δεν ελέγχει. Ήταν η στιγμή που η απουσία τους (σε όλα) είπε όσα δεν τόλμησαν ποτέ να πουν με λέξεις. Δεν υπάρχει πιο καθαρός καθρέφτης της παρακμής ενός χώρου από την αδυναμία του να τιμήσει έναν εκλιπόντα καλλιτέχνη που λάμπρυνε τον πολιτισμό. Τι να πούμε; Ας τραγουδούσε κι αυτός στα φεστιβάλ της ΚΝΕ, στις «Φριπαλεστάιν» συναυλίες για τους δολοφόνους της Χαμάς!

Το μνημείο αυτό είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στους πάμπολλους αφανείς στρατιώτες που διαχρονικά έπεσαν υπέρ της πατρίδας και οι οποίοι, σε αντίθεση με όσους ήταν γνωστοί, αξιωματούχοι του στρατού ή του κράτους ή, ελάχιστοι, γνωστές προσωπικότητες της δημόσιας ζωής, δεν τιμήθηκαν εκ μέρους της ελληνικής πολιτείας με οποιονδήποτε άλλο τρόπο για την θυσία τους.

Έχουν ειπωθεί και γραφτεί πολλά για την επιρροή που δέχτηκε η μουσική και η ποίηση τους Διονύση Σαββόπουλου από καλλιτέχνες διεθνούς εμβελείας όπως ο Μπομπ Ντίλαν και ο Φρανκ Ζάππα, όμως η κατάταξή του στο Πάνθεον της μουσικής του 20ού αιώνα φαίνεται δύσκολη έως αδύνατη. Αυτό οφείλεται σε μια ιδιομορφία του έργου του, στο γεγονός ότι η πολιτισμική επιρροή του περιορίζεται αυστηρά στα όρια της ελληνικής γλώσσας. Για να αξιολογήσουμε το έργο του θα πρέπει να το συγκρίνουμε με το έργο καλλιτεχνών που χαρακτηρίζεται από την ίδια ιδιομορφία – την μεγάλη επιρροή του σε ένα γλωσσικά περιορισμένο κοινό και την σχεδόν παντελή αγνόησή του πέρα από αυτό το όριο, κάτι που είναι προφανώς πολύ δύσκολο ακριβώς λόγω του γλωσσικού φράγματος.

Χθες το βράδυ η γυναίκα μου γύρισε αναστατωμένη από τη δουλειά.

«Μου έβγαλε το Facebook κάτι άγνωστους που βρίζουνε τον Σαββόπουλο. Τον βρίζουνε!»

Ευκαιρίες διαπολιτισμικής συνομιλίας και κατανόησης σε έναν πολωμένο κόσμο

Πριν από κάθε διάλογο υπάρχουν αφηρημένες ιδέες. Oι ιδέες αυτές αρθρώνονται, αντιπαραβάλλονται, και υποβάλλονται σε έλεγχο, αποκαλύπτοντας τις συνδέσεις τους με τον απτό κόσμο μας μέσω της άμεσης και γνήσιας εμπλοκής τους σε ένα φόρουμ, φυσικό ή διαδικτυακό. Στο φόρουμ εκτυλίσσεται μια μικροδραματουργία: οι «διάδικοι» του λόγου, εισηγητές και κριτικοί, συνομιλητές και αντίλογοι, αναπαριστούν και επιλύουν μια σύγκριση, ή ακόμα και σύγκρουση, ιδεών. Έτσι, ο κοινός τόπος λειτουργεί ως το xαμπερμασιανό πεδίο όπου η δημοκρατική συμμετοχή και ο διευρυμένος δημόσιος λόγος συντελούν στη νοηματική χειραφέτηση και στη δημοκρατική σύγκλιση.

Η Ελλάδα, χώρα των άκρων και των υπερβολών, έχει μετατρέψει τη θλίψη σε «λαϊκή απογευματινή» επιθεώρηση και το πένθος σε εργαλείο πολιτικής χειραγώγησης. Από το 2008 και μετά, με την έκρηξη της κρίσης, την ασυδοσία των «μπαχαλάκηδων» και την αδυναμία του κράτους να επιβάλει τάξη, γεννήθηκε μια νέα, πιο ύπουλη μορφή λαϊκισμού: ο λαϊκισμός της πλατείας και του πένθους. Δεν στηρίζεται πια στις ιδεολογίες ή στα συνθήματα, αλλά στα δάκρυα που προβάλλονται, στις οργισμένες δηλώσεις μπροστά στις κάμερες, στις αναρτήσεις και στις σχεδόν σκηνοθετημένες μορφές θλίψης που ανακυκλώνονται στο διαδίκτυο...

Διαβάζουμε  ότι το ποίημα  «Ιθάκη»  πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Γράμματα, στο τεύχος του  Οκτωβρίου - Νοεμβρίου 1911, και θεωρείται ότι ανήκει στα διδακτικά ποιήματα του Καβάφη. Είναι ίσως το περισσότερο γνωστό στο ευρύ κοινό. Τί σημαίνει «γνωστό» είναι βέβαια συζητήσιμο, και δεν αφορά η αμφιβολία αυτή μόνο το ευρύ κοινό.

Η πολιτική υπήρξε κάποτε προέκταση της Ιστορίας, ένας στοχασμός του ανθρώπου πάνω στη μοίρα του. Από τον Θουκυδίδη και τον Περικλή ώς τον Καμύ και τον Κόνραντ, η πολιτική ήταν η σκηνή όπου η εξουσία αναμετριόταν με την ηθική.  Όμως, στις μέρες μας, η πολιτική μοιάζει να έχει αποκοπεί από αυτή τη μακρά εμπειρία του ανθρώπινου δράματος. Έπαψε να είναι η τέχνη του μέτρου και έγινε το θέαμα του θορύβου. Αντικατέστησε την ευθύνη με την  αυτοϊκανοποίηση της απήχησης. Ο πολιτικός λόγος δεν παράγει ιδέες, αλλά ατάκες. Και πίσω από αυτό το φαινόμενο αναδύεται μια νέα, απειλητική μορφή παρακμής: η γελοιοποίηση της δημοκρατίας.