Ευρώπη

Ανάμεσα στις εκπλήξεις που μας επεφύλασσε το δύσκολο 2021 ήταν και η υποψηφιότητα του μυθιστορήματος, Ο Δύτης, του Μίνου Ευσταθιάδη (Ίκαρος, 2018) για το βραβείο Prix du Livre Européen, το οποίο τελικώς απονεμήθηκε στον Χρήστο Χωμενίδη για τη Νίκη (Πατάκη, 2014). Δυο έλληνες συγγραφείς υποψήφιοι για το ίδιο ευρωπαϊκό βραβείο - μεγάλη τιμή για τα ελληνικά γράμματα!

Christian Meier, Ένας πολιτισμός ελευθερίας: Η αρχαία Ελλάδα και οι απαρχές της Ευρώπης, μετάφραση από τα γερμανικά: Αννέτε Φώσβινκελ, επιστημονική επιμέλεια και επίμετρο: Δημήτρης Κυρτάτας, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 2019, 390 σελ.^[*]

Ο Κρίστιαν Μάιερ έγραψε το βιβλίο του Ένας πολιτισμός ελευθερίας με τη σκέψη στραμμένη στο παρόν και το μέλλον. Το παρελθόν τον ενδιαφέρει πρωτίστως για την επικαιρότητά του και για τον τρόπο με τον οποίο επηρέασε και επηρεάζει την πολιτική και τον πολιτισμό στη σύγχρονη Ευρώπη και, γενικότερα, τον σύγχρονο κόσμο. Θέτει έτσι ερωτήματα που μας αφορούν σήμερα και που θα μας απασχολήσουν αύριο. (τεύχος 124)

Στις 8 Δεκεμβρίου 2021, η γερμανική καγκελαρία απέκτησε νέο ένοικο. Μετά 16 έτη, η Άνγκελα Μέρκελ παρέδωσε το γραφείο της στον Όλαφ Σολτς, ευχόμενη «καλή επιτυχία και καλούς χειρισμούς για τη χώρα». Ποια ήταν η ηγέτις της γερμανικής Χριστιανοδημοκρατίας τα τελευταία 18 χρόνια που, μεταξύ άλλων, χειρίστηκε την ελληνική κρίση καταφέρνοντας να διατηρηθεί η ευρωπαϊκή συνοχή. Οι απαντήσεις στην κριτική της βιογραφίας τής Μέρκελ από την Kati Marton, όπως δημοσιεύτηκε στο τεύχος 124 του Books' Journal, Νοεμβρίου 2021.

Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Μελέτες για τον Ρήγα Βελεστινλή. Τριάντα χρόνια (1990-2020), Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2020, 1228 σελ.

Με την ογκωδέστατη συναγωγή Μελέτες για τον Ρήγα Βελεστινλή, ο Δημήτριος Καραμπερόπουλος παρέχει στον αναγνώστη ένα εγχειρίδιο για τον φλογερό επαναστάτη, ή μάλλον μια Εγκυκλοπαίδεια για το ευρύ κοινό, και ταυτόχρονα ένα εργαλείο έρευνας για κάθε μελετητή του Ρήγα και της εποχής του.

Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου - Σωτήρης Ριζάς, 1821. Από την Επανάσταση στο Κράτος, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2021, 434 σελ.

Πόσο σχετικές ήταν οι εξελίξεις και οι αλλαγές στο νέο ελληνικό κράτος με τις επιδιώξεις των επαναστατημένων του 1821; Πόσο συνδεδεμένη υπήρξε η λαϊκή ευημερία ως ζητούμενο με την ανάγκη αποκοπής από τον αναχρονιστικό τρόπο λειτουργίας του οθωμανικού κράτους και τους παρηκμασμένους θεσμούς του; Τελικά, άξιζε τον κόπο η δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους;

Η Ελλάδα επέλεξε, μέσω του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, να μην παρακολουθεί τις διεθνείς εξελίξεις αμήχανη, και κυρίως τις κινήσεις της Τουρκίας, που όπως όλα δείχνουν έχει επιλέξει πολιτική περιφερειακής δύναμης και αμφισβητεί το έως πρόσφατα status quo και της περιοχής του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Η αγορά από την Τουρκία των ρωσικών SS-400 και οι αντιδράσεις της Αμερικής του Τζο Μπάιντεν είναι ένα μόνο επεισόδιο αυτής της αλλαγής. Παρότι χώρα του ΝΑΤΟ, η Τουρκία συχνά υπονομεύει τις στρατηγικές επιλογές της Δύσης, συγκρούεται με έως σήμερα παραδοσιακούς συμμάχους ενώ έχει υποθάλψει ισλαμιστικά κινήματα που η Δύση τα εντάσσει στον κύκλο της τρομοκρατίας. Η διπλωματική και στρατιωτική κινητικότητά της, οι παρεμβάσεις της σε Ασία και Αφρική αλλά και η εντεινόμενη απειλή της ειρήνης στην ευρύτερη περιοχή μας δεν ήταν μια κατάσταση που μπορούσε να παρακαμφθεί. Η Ελλάδα δεν γίνεται να παραβλέψει την αμφισβήτηση από την Τουρκία του καθεστώτος του Αιγαίου, μάλιστα με διάβημά της στον ΟΗΕ. Ούτε μπορεί να ξεχάσει την υβριδική επίθεση εναντίον της μέσω του μεταναστευτικού κύματος που ενθαρρύνθηκε να εισβάλλει στην Ελλάδα μέσω των βόρειων ελληνοτουρκικών συνόρων.

Στο πεδίο της γεωπολιτικής, η ασφαλέστερη ένδειξη επιτυχίας μιας κίνησης είναι η αντίδραση του αντιπάλου. Και σήμερα, στην Άγκυρα, αφρίζουν. Έχουν ενοχληθεί τόσο σφοδρά που δεν μπαίνουν καν στον διπλωματικό κόπο να το κρύψουν. Διότι ορθώς αποτιμούν την τεράστια σημασία τής από χθες επικυρωμένης από τη Βουλή των Ελλήνων στρατιωτικής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας. Αντιλαμβάνονται πως με αυτήν στο τραπέζι τα πράγματα αλλάζουν άρδην στην γειτονιά της «θάλασσάς μας». 

Σωτήρης Ριζάς, Οι μεγάλες δυνάμεις και η Επανάσταση. Από το Λάιμπαχ στο Ναυαρίνο, Μεταίχμιο, Αθήνα 2021, 176 σελ.

 Στο Λάιμπαχ, τη σημερινή Λιουμπλιάνα, συνήλθαν από τις 26 Ιανουαρίου ώς τις 12 Μαΐου 1821 τα μέλη της Ιεράς Συμμαχίας για να εξετάσουν την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί και να συζητήσουν μέτρα που να διασφαλίζουν την ειρήνη στην Ευρώπη. Η διακοίνωση που εκδόθηκε, μετά τη λήξη του συνεδρίου, έλεγε ότι οι Ηγεμόνες διαδήλωσαν ότι θεωρούν νομικώς άκυρον και αποκηρυκτέαν παρά των αρχών του Δημοσίου Δικαίου της Ευρώπης πάσαν υποτιθέμενην μεταρρύθμισιν πραγματοποιουμένην διά κινήματος ή ανοικτής βίας». Με την ανακοίνωση αυτή, η ελληνική Επανάσταση έμοιαζε καταδικασμένη να κατασταλεί. Αλλά η Γαλλία και η Αγγλία δεν άκουσαν το μήνυμα της αυστριακής πολιτικής... [ΤΒJ]

Λίγες είναι οι ιστορικές ημέρες, η ιστορικότητα των οποίων δεν περιμένει την απόσταση του χρόνου για την θεώρησή τους. Σήμερα είναι μια τέτοια ημέρα. Η χώρα συνάπτει συμφωνία με την στρατιωτικά ισχυρότερη δύναμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και την πιο παραδοσιακή της σύμμαχο από σύστασης του ελληνικού κράτους.

Nikolaus Blome, Angela Merkel. Die Zauder-Künstlerin, Pantheon Verlag, Muenchen 2013, 206 σελ.

Ralf Georg Reuth, Guenther Lachmann,Das erste Leben der Angela M., Piper Verlag, Muenchen 2013, 336 σελ.

Stefan Kornelius, Angela Merkel: Die Kanzlerin und ihre Welt, Hoffman und Campe, Hamburg 2013, 283 σελ.

Gertrud Hoehler, Die Patin. Wie Angela Merkel Deutschland umbaut, Orell Fuessli Verlag, Zuerich 2012, 296 σελ.

Evelyn Roll, Die Erste. Angela Merkels Weg zur Macht, Reinbeck,Hamburg 2005, 396 σελ.

Από το Τεμπλίν της Ανατολικής Γερμανίας μέχρι την καγκελαρία της ενωμένης και ισχυρής Γερμανίας του 21ου αιώνα μεσολάβησαν πολλές περιπέτειες. Πώς η κόρη λουθηρανού ιερωμένου έφτασε να καθορίζει τη μοίρα της ενιαίας Ευρώπης; Ποια ήταν η στρατηγική της, πώς καθορίστηκαν σημαντικές επιλογές της από τα λάθη της; Το booksjournal.gr αναδημοσιεύει την κριτική του Τάσου Τέλλογλου για πέντε βιογραφίες της Μέρκελ (οι τέσσερις είχαν εκδοθεί εν όψει των γερμανικών εκλογών του 2013), που φωτίζουν πολλές όψεις της πολιτικής της ταυτότητας. Απουσιάζει, όπως είναι ευνόητο, η κορύφωση της ελληνικής κρίσης και η στάση της στα γεγονότα του 2015, όταν η Ελλάδα κινδύνευσε να εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ένωση - μια νέα βιογραφία (Kati Marton, Η καγκελάριος), που θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός στις 20 Οκτωβρίου, περιέχει και τo «ελληνικό επεισόδιο» της διαδρομής της. [TBJ]