web only

Σκοτεινή δεκαετία 1964-1974. Σειρά ιστορικής έρευνας του Αλέξη Παπαχελά, έξι επεισοδίων, που προβλήθηκε στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ, 2024. 

Ολοκληρώθηκε τη Δευτέρα η σειρά ντοκιμαντέρ Σκοτεινή Δεκαετία 1964-1974 της τηλεόρασης του ΣΚΑΪ που έγραψε και παρουσίασε ο διευθυντής της Καθημερινής Αλέξης Παπαχελάς. Ο Παπαχελάς είναι, επίσης, ο συγγραφέας των σημαντικών βιβλίων Ο Βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας, για την περίοδο από τα Ιουλιανά μέχρι την 21η Απριλίου 1967, στο οποίο στοιχειοθετείται ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και ο Λευκός Οίκος δεν είχαν σχέση με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, και το πρόσφατο Σκοτεινό Δωμάτιο, από το οποίο αντλεί ένα σημαντικό μέρος του υλικού της η Σκοτεινή Δεκαετία.

Πώς η ετικέτα του φασισμού συμβάλλει στην κατανόηση του πολέμου της Ρωσίας

Μαρία Λάτσαρη, Εμείς η Αντιγόνη, Νεφέλη, Αθήνα 2023, 64 σελ. 

Οι σπαρακτικές φωνές, ιδίως των αρχετυπικών πλέον ηρωίδων της Τέταρτης Διάστασης (1956-1975) του Γιάννη Ρίτσου (η γυναίκα με τα μαύρα της Σονάτας του σεληνόφωτος, αλλά και η Περσεφόνη, η Χρυσόθεμις, η Ελένη, η Ισμήνη, η Ιφιγένεια και η Φαίδρα) συμπυκνώνονται δημιουργικά στη σύνθετη και πολύμορφη φωνή τής Αντιγόνης της Μαρίας Λάτσαρη.

Όσο και αν το κρύβουμε από τον εαυτό μας, το Πολυτεχνείο προέκυψε μόλις φιλελευθεροποιήθηκε η χούντα και οδήγησε –παρά τις αντίθετες προθέσεις αυτών που μετείχαν– σε ένα καθεστώς τρόμου. Τη χούντα Ιωαννίδη.

Άλλωστε, ποτέ δεν έχουμε εξεγέρσεις σε περιόδους τρόμου αλλά σε περιόδους φιλελευθεροποίησης. Διότι ο τρόμος καταστρέφει την δυνατότητα των ανθρώπων ακόμη και να επικοινωνούν.

Αρκεί να θυμηθούμε τη μοναχικότητα, στην οποία πέσαμε την περίοδο Ιωαννίδη. Προσωπικά, πολλά χρόνια αργότερα, επέτρεψα στον εαυτό μου να δώσει εξήγηση σε μία εμπειρία: Όταν απολυθήκαμε οι τελευταίοι κρατούμενοι, εκεί παραμονές Χριστουγέννων του 1973 –μιλώ για Θεσσαλονίκη– ήταν σαν να βρεθήκαμε σε άγνωστη χώρα, αφού δεν έβρισκες έξω άνθρωπο να μιλήσεις.

Που πάει να πει πως ο  τρόμος  είχε καταλύσει τις σχέσεις των ανθρώπων. Άλλωστε το πιο τρομακτικό αποτέλεσμα του τρόμου, είναι η καταστροφή του ίδιου του κόσμου μεταξύ των ανθρώπων, κάτι που επιβάλλει μία μορφή «ακοσμίας» ή «ερημίας». (Για τους απαιτητικούς: η Βάνα Νικολαϊδου - Κυριανίδου, στο βιβλίο της Hannah Arendt: Ο Νόμος της Γης και η Λησμονημένη Παράδοση, Αλεξάνδρεια, 2021, φωτίζει εξαιρετικά αυτές τις έννοιες).

Θυμίζω επίσης ότι την περίοδο Ιωαννίδη, ακόμη και οι αντιστασιακές οργανώσεις «αποσύρονται». Γι' αυτό δεν έχουμε ούτε μία μαζική αντιστασιακή εκδήλωση.

Όμως τα Πολυτεχνεία (διότι δεν ήταν μόνον η Αθήνα) έσωσαν την τιμή μιας χώρας, η οποία –σε μεγάλο βαθμό– συμβιβάστηκε με τη δικτατορία. Γι' αυτό άλλωστε, η ιδέα του «τρόμου», ειδικά της περιόδου Ιωαννίδη που ακολούθησε, όταν το νέο καθεστώς απέκτησε και παραληρηματικά χαρακτηριστικά, τα οποία το οδήγησαν στην δική του καταστροφή αλλά και της χώρας, για πολλούς είναι ακατανόητη.

Η στάση επίσης όσων τόλμησαν να συμμετάσχουν, δεν θα κριθεί με βάση σημερινά κριτήρια αλλά εκείνης αποκλειστικά της στιγμής.

Ούτε βεβαίως με βάση τα αποτελέσματα της εξέγερσης. Διότι, στον κόσμο των ανθρώπων, τα αποτελέσματα της δράσης τους είναι συχνά αντίθετα με τις προθέσεις τους και γι' αυτό απροσδόκητα και ανεπιθύμητα.

Γι' αυτό η συμμετοχή εκείνες τις στιγμές θα αξιολογηθεί ως αυτό που ήταν: κορυφαία πράξη αξιοπρέπειας. Από φοβισμένους μάλιστα ανθρώπους. Και αυτό τους τιμά ακόμη περισσότερο. (Οι «ήρωες» είναι απάτη των δημαγωγών που εκμεταλλεύονται ό,τι αγγίζουν ή φαντασιώσεις καλοπροαίρετων).

Τέλος, το να προσάπτεται σε ολόκληρη «γενιά» –αποκαλούμενη αρνητικά «γενιά Πολυτεχνείου»– η αποκρουστική πράγματι συμπεριφορά κάποιων μεμονωμένων προσώπων, βουλιμικών με την εξουσία, που εκμεταλλεύτηκαν την συμμετοχή τους στην αντίσταση για να καταλήξουν μέλη του πολιτικού υποκόσμου της επόμενης περιόδου, δεν είναι τίποτε άλλο, από χυδαία συκοφαντία, που βολεύει μεν τους οπαδούς της τυραννίας αλλά προσβάλλει όλους μας.

Διότι το Πολυτεχνείο δεν ήταν τίποτε άλλο από μια στιγμή αξιοπρέπειας.

Τις τελευταίες εβδομάδες, στην πολιτική επικαιρότητα της Μελβούρνης και της πολιτείας της Βικτώριας, βρέθηκε η ανεπιτυχής ώς τώρα απόπειρα της αρμενικής, της ασσυριακής και της ελληνικής κοινότητας να επιτύχουν την αναγνώριση της γενοκτονίας των προγόνων τους την περίοδο 1915-1923, περίοδο που ξεψυχούσε η Οθωμανική Αυτοκρατορία, στην Άνω Πολιτειακή Βουλή της Βικτωρίας.