Τεύχος 151

Ανδρέας Παππάς, Γλωσσίδια. Κείμενα για τη γλώσσα και όχι μόνο, Πατάκη, Αθήνα 2023, 328 σελ.

Οπως όταν θέλεις να αγοράσεις ένα κόκκινο αυτοκίνητο, παρατηρείς ξαφνικά πόσα πολλά είναι τα κόκκινα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν, έτσι και όταν διαβάσεις ένα βιβλίο για τα λάθη που διαπράττονται στη γλώσσα, το γλωσσικό σου αισθητήριο οξύνεται. Ένα βιβλίο που σε κάνει να βλέπεις κόκκινο είναι τα Γλωσσίδια του Ανδρέα Παππά, ενός ανθρώπου που όλη τη ζωή του, ως μεταφραστής και επιμελητής, εργάζεται με και για τη γλώσσα. Αν και επισημαίνει χοντράδες και λάθη στην καθημερινή χρήση της, πάντως, δεν εξάπτεται – καμιά φορά μόνο λίγο ειρωνεύεται. Αλλά πάντα διασκεδάζει.

Βασίλης Βαμβακάς, Το εκκρεμές. Πολιτική, κουλτούρα και κοινωνία στην Ελλάδα των συνεχών κρίσεων, Archive, Αθήνα 2023, 301 σελ.

Φανταστείτε ένα Εκκρεμές σε πίνακα του Ρενέ Μαγκρίτ και από κάτω τη λεζάντα «Αυτό δεν είναι ένα εκκρεμές».  Ο θεατής του πίνακα θα μπορούσε να νιώσει, όπως περίπου νιώθει κάποιος που έχει ζήσει στην Ελλάδα των τελευταίων σαράντα χρόνων και διαβάζει το βιβλίο του Βασίλη Βαμβακά, Το Εκκρεμές. Πολιτική, κουλτούρα και κοινωνία στην Ελλάδα των συνεχών κρίσεων. Ή μήπως όχι;

Μια μερική παρουσίαση ενός πολύ ανήσυχου βιβλίου

Στέφανος Τραχανάς, Ο κύκλος. Επιστήμη και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2024, 413 σελ.     

Το κείμενο που ακολουθεί αποπειράται να παρουσιάσει το πρώτο μόνον μέρος του βιβλίου του Στέφανου Τραχανά (πρώτο απο τα τρία μέρη που το αποτελούν). Αυτή η μερικότητα της παρουσίασης οφείλεται καί στην αναρμοδιότητα του υπογραφομένου καί στις ανάγκες μιας εύλογης συντομίας.

Μαρία Σαμπατακάκη, ΑΣΠΡΟ’. Οι αγελαδοτρόφοι του Ασπρόπυργου. Αριστερά και Σχέδιο Μάρσαλ, Κέδρος, Αθήνα 2023, 80 σελ.

Η ΑΣΠΡΟ’ ήταν ένας συνεταιρισμός αγελαδοτρόφων με αξιοσημείωτο κύκλο εργασιών που έκλεισε το 1990. Γιατί όμως μπορεί σήμερα να ενδιαφέρει τον ιστορικό επιστήμονα και γενικότερα τον φιλίστορα η ιστορία της βιομηχανίας αυτής, ο συνεργατισμός ή ένα κομμάτι της τοπικής ιστορίας του Ασπροπύργου;  Οι απαντήσεις στο βιβλίο της Μαρίας Σαμπατακάκη, μια πρωτότυπη έρευνα με συχνά απροσδόκητα δεδομένα. Τεύχος 151

Georgios Deligiannakis, A Cultural history of late roman Cyprus, Cyprus Research Centre, Λευκωσία 2022, 193 σελ.

Μια συστηματική προσέγγιση της πολιτισμικής μεταμόρφωσης του νησιού, από την παλιά θρησκεία στο χριστιανισμό, όπως αυτή εντοπίζεται στα δημόσια και στα ιδιωτικά κτίρια, στη διασκέδαση, στις αισθητικές προτιμήσεις και στις θρησκευτικές αναπαραστάσεις. Ο Γιώργος Δεληγιαννάκης διερευνά διεξοδικά τις μεθόδους και τις συνέπειες του προσηλυτισμού και της μετάβασης από τη λατρεία της Αφροδίτης στη λατρεία αγίων και μαρτύρων. Όπως φαίνεται σε ποικίλα σημεία του βιβλίου, η κοινωνία του νησιού ήταν έτοιμη να αποδεχθεί αυτή την πνευματική μεταστροφή, την ίδια ώρα που και η θρησκεία μεταμορφωνόταν σε όργανο εξουσίας.

Ο Πεσσόα, εν είδει διαθήκης, έγραφε: «Αν, σαν πεθάνω, θελήσετε να γράψετε τη βιογραφία μου, τίποτα πιο απλό. Δεν έχει παρά δυο ημερομηνίες – της γέννησης και του θανάτου μου. Ανάμεσα στη μια και την άλλη, όλες οι μέρες είναι δικές μου»¹.

Αν όμως θέλεις να μιλήσεις για ένα φίλο σου, η εναρκτήρια ημερομηνία είναι εκείνη της πρώτης συνάντησης, η αρχή της γνωριμίας και της μετέπειτα πορείας.

Αλέξης Πανσέληνος, Ελαφρά ελληνικά τραγούδια. Μυθιστόρημα. Μεταίχμιο, Αθήνα 2018, 328 σελ.

Αλέξης Πανσέληνος, Λάδι σε καμβά, μυθιστόρημα. Μεταίχμιο, Αθήνα 2022, 224 σελ.

Στο αφιέρωμα στον Αλέξη Πανσέληνο, που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 150 του Books’ Journal, από σοβαρή παραδρομή δεν συμπεριελήφθη το εγκαίρως παραδοθέν κείμενο του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου – μια ανάγνωση της εξέλιξης του συγγραφέα και η προσέγγιση υπό το πρίσμα της μεγάλης πορείας του των δύο τελευταίων μυθιστορημάτων του. Το κείμενο δημοσιεύεται σήμερα εδώ – και ας είναι αφορμή να αναζητήσετε το αφιέρωμα στον συγγραφέα και, βεβαίως, τα βιβλία του. [ΤΒJ]

Gonda Van Steen (ed.), The Battle for Bodies, Hearts and Minds in Postwar Greece. Social Worker Charles Schermerhorn in Thessaloniki, 1946-1951, Centre for Hellenic Studies, King’s College London, Publication 23, Routledge, London 2024, 284 σελ.

Ο Τσαρλς Σέρμερχορν ήταν ένας αμερικανός κοινωνικός λειτουργός που από το 1946 ώς το 1951, ως απεσταλμένος της Υπηρεσίας Αρωγής και Αποκατάστασης των Ηνωμένων Εθνών (UNRRA), εργάστηκε στην Ελλάδα, τα δύσκολα χρόνια της μεταπολεμικής περιόδου και του αδυσώπητου εμφυλίου. Όσο βάθαινε ο εμφύλιος, με βάση τη Θεσσαλονίκη, και υπό αντίξοες συνθήκες, αποστολή του ήταν η αντιμετώπιση του υποσιτισμού και η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης παιδιών στη Βόρεια Ελλάδα και των οικογενειών τους. Στα απομνημονεύματά του, που εκδίδονται με την επιμέλεια της Γκόντα Βαν Στιν, καταγράφει το κλίμα της εποχής, τις δυσκολίες και τις ελπίδες του, ενώ δεν παραλείπει να σχολιάσει την πολιτική κατάσταση, τον ιδεαλισμό αλλά και τη βία των κομμουνιστών, τη συχνή αδυναμία των ελληνικών δεξιών κυβερνήσεων να παρέμβουν υπέρ των αδυνάτων και την ανικανότητα ή τη διαφθορά στο ελληνικό Δημόσιο. [ΤΒJ]

Donna Tart, Ο μικρός φίλος, μετάφραση από τα αγγλικά: Μιχάλης Δελέγκος, Διόπτρα, Αθήνα 2024, 928 σελ.

Η Ντόνα Tαρτ πλάθει ένα ατμοσφαιρικό, κλειστοφοβικό, θρησκόληπτο οικιακό και κοινωνικό περιβάλλον. Υπογραμμίζει τα χαρακτηριστικά της ζωής στον αμερικανικό Νότο: μητριαρχία, περίπλοκοι οικογενειακοί δεσμοί, παραβατικές συμπεριφορές και συγκάλυψή τους, βία, εξαθλίωση και μοιρολατρία. Η αστυνομική πλοκή δεν σημαίνει ότι διαβάζουμε μια κλασική αστυνομική ιστορία: δεν είναι η αποκάλυψη της ταυτότητας του υπαίτιου του απαγχονισμού του μικρού Ρόμπιν το κεντρικό θέμα του έργου αλλά η ψυχολογική και πνευματική εξέλιξη και η διαμόρφωση της προσωπικότητας της Χάριετ, του έξοχα πλασμένου κεντρικού χαρακτήρα. Τι ακριβώς λοιπόν γράφει αυτή η σχεδόν μυθική συγγραφέας με τα τρία όλα κι όλα ώς σήμερα ογκώδη βιβλία; Τεύχος 151 

50 χρόνια μεταπολίτευση: η Τρομοκρατία, οι Αγανακτισμένοι, η Μαρφίν και η κουλτούρα των καταλήψεων. Τεύχος 151