Ποτέ άλλοτε οι κοινωνίες του πλανήτη δεν είχαν τόσο πολλά και τόσο οξυμένα προβλήματα. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι η έκρηξη ενός απ' αυτά - η βίαιη έκρηξη μιας τάσης περιφρονητικού αυταρχισμού που κερδίζει έδαφος σε πολλά μέρη του πλανήτη, ο οποίος αμφισβητεί τη δημοκρατική τάξη και επιδιώκει να εισάγει έναν αναθεωρητισμό των πάντων (όχι απλώς των συνόρων στις κρατικές επικράτειες). Η περιβαλλοντική απειλή, οι πολιτισμικοί πόλεμοι, η πανδημία, οι αλλαγές που φέρνει η τεχνολογία, η καμπή της παγκοσμιοποίησης, οι ανισότητες και τα μεταναστευτικά ρεύματα, η υποχώρηση του κράτους δικαίου παγκοσμίως, η ανάδυση ανορθολογισμών και συνωμοσιολογίας είναι μερικά από τα πολιτικά ζητήματα του πλανήτη. Τα ζητήματα αυτά, και άλλα, καθώς και οι επιδράσεις τους στον εσωτερικό κόσμο συγγραφέων και στη στοχαστικότητά τους, θα επέτρεπαν στις επιτροπές και του Νόμπελ να δείξουν ότι ζουν στον κόσμο τούτο, ότι το βραβείο που αποφασίζουν εμπλέκεται με τα ανθρώπινα και προτείνει αναγνώσεις τους, λύσεις, όξυνση της ανησυχίας ή παραμυθία - σε κάθε περίπτωση, ενεργό συμμετοχή στη ζωή.
Αντ' αυτών, η επιτροπή του Νόμπελ λογοτεχνίας προκρίνει τις γλωσσικές ασκήσεις μιας συγγραφέως που διακρίνεται για την «κλινική ακρίβεια με την οποία αποκαλύπτει τις ρίζες, την αποξένωση και τους συλλογικούς περιορισμούς της προσωπικής μνήμης» και «τη ζωή που χαρακτηρίζεται από έντονες ανισότητες όσον αφορά το φύλο, τη γλώσσα και την τάξη». Διαπιστώνει επίσης ότι «η πορεία της προς τη συγγραφή ήταν μακρά και επίπονη». Τρία πουλάκια κάθονται.
Το Νόμπελ λογοτεχνίας έχω την εντύπωση ότι απεμπολεί την πραγματικότητα και τους συγγραφείς που κινούνται σε αυτή - όχι μόνο όσους καταγγέλλουν ή περιγράφουν τις πιο ζοφερές όψεις της αλλά και εκείνους που ζουν στον πραγματικό κόσμο και όχι σε έναν κατασκευασμένο, δήθεν αισθητικό, κόσμο. Η λογοτεχνία δεν είναι προκάτ ιδεούλες και εξυπνάδες κατασκευασμένες σε εργαστήρια δήθεν δημιουργικής γραφής. Η λογοτεχνία είναι αγώνας και αίμα.
Αλλά πώς να το καταλάβει αυτό μια επιτροπή που ζει προσπαθώντας να μην αγγίξει την πραγματικότητα - για να μη λερωθεί απ' αυτήν.
Νομίζω πως η Επιτροπη ήταν επιτυχής στην επιλογή, στο βαθμό που αυτή στάθηκε ικανή να λειτυργήσει ως έναυσμα για να ανάψουν συζητήσεις σχετικά με κάτι τόσο εξωφρενικό και παράλογο όπως είναι ένα "βραβείο αφιστείας" σε μια παγκόσμια, υποτίθεται, λογοτεχνική αξία, από μια οιονεί αυτοχριζόμενη επιτροπή διεθνώς άσημων κριτών.
13 Οκτ 2022, 08:10