Γλώσσα

[…]και τώρα πώς εξέπεσαν, πώς έγιναν,
να ζουν και να ομιλούν βαρβαρικά
βγαλμένοι —ω συμφορά!— απ’ τον Ελληνισμό.

Κ. Π. Καβάφης, «Ποσειδωνειάται»

Ζούμε σε μια χώρα στην οποία κυριαρχεί η κουλτούρα διαμαρτυρίας. Για ό,τι συμβαίνει, ει δυνατόν την ώρα που συμβαίνει (χάρη στο διαδίκτυο και, ιδίως, χάρη στη χρήση των κοινωνικών δικτύων), εκπέμπονται διαμαρτυρίες και αφορισμοί εναντίον προσώπων και θεσμών που εκπροσωπούν ή εικάζεται ότι εκπροσωπούν κάποια εξουσία. Ο ορθός λόγος, που διδάσκεται στα σχολεία, ακόμα και από τους διδάσκοντες τείνει να αντικατασταθεί από κύματα οργής ή αγανάκτησης. Ήδη ξεχάσαμε τι συνέβη στη χώρα όταν τον τόνο του πολιτικού παιχνιδιού έδωσε ένα κίνημα των άκρων, τα στελέχη του οποίου είχαν αυτοπροσδιοριστεί ως «αγανακτισμένοι».

Βάσω Κιντή, Φιλοσοφία της ιστορίας, Πόλις, Αθήνα 2021, 512 σελ.

Η φιλοσοφία της ιστορίας δεν είναι ένα αντικείμενο που ασχολείται απλώς με την έννοια της ιστορίας, με τις αρχές της ιστοριογραφίας και τις διάφορες μεθόδους ιστορικής συγγραφής και κριτικής. Είναι ένα αντικείμενο που για να το φέρεις σε πέρας πρέπει να αναμετρηθείς με έννοιες όπως ο χρόνος, το παρελθόν, η αντικειμενικότητα, η πραγματικότητα, η γλώσσα, το αφήγημα, το γεγονός, το συμβάν, η επιστήμη –έννοιες περίπλοκες και απαιτητικές. Η Κιντή νομίζω ότι σε αυτή την αναμέτρηση τα κατάφερε.

Μαρία Λαϊνά, Θυμάσαι τι είναι ποίηση; Ιστορίες ποδηλασίας, Πατάκη, Αθήνα 2018, 345 σελ.

Μαρία Λαϊνά, Ό,τι έγινε. Άνθρωποι και φαντάσματα, Πατάκη, Αθήνα 2020, 56 σελ.

Καθ’ όλη την πορεία της στην ποίηση, που διαρκεί πενήντα και πλέον χρόνια, η Λαϊνά εργάζεται με μοναδική σοβαρότητα πάνω στην ακρίβεια της γλώσσας, την πυκνότητα του νοήματος, και την απόδοση της προσωπικής της αλήθειας. Έχει τη γοητεία των ποιητών που αποθεώνουν το ελάχιστο, που μοιάζουν να έχουν λίγες λέξεις στη διάθεσή τους –μολονότι, ασφαλώς, γνωρίζουν πλήθος– και γυρνούν γύρω από τις ίδιες. Δεν ταξιδεύουν χιλιόμετρα για να βρουν νέες και να τις βάλουν ως τρόπαια. Κι η γοητεία αυτή δεν παύει να δεσπόζει ούτε όταν γράφει πεζά που μπορούν να λειτουργήσουν ως το σημείο εισόδου στο ποιητικό έργο, να μας προσφέρουν την ευκαιρία να εξοικειωθούμε με τη φωνή, τον αισθητικό κόσμο, τις ιδέες και τις ιδιαιτερότητες της ποιητικής φωνής της. (τεύχος 123)

Xρήστος Παπαρίζος, Οι Νεολατινικές Γλώσσες στις Ελληνικές Διαλέκτους. Το ιδίωμα του Γράμμου. Λεξιλόγιο, Γρηγόρη, Αθήνα 2014, 384 σελ.

Το βιβλίο αυτό έρχεται να απαντήσει σ’ ένα μύθο αρκετά διαδεδομένο σχετικά με την επίδραση της λατινικής γλώσσας και των γλωσσών που προήλθαν απ’ αυτή στις τοπικές διαλεκτούς της νεοελληνικής γλώσσας.