Στάλιν

100 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ: 26/11/1924

Το «Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος (Ελληνικό Τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς)», όπως ήταν το όνομα του ΚΚΕ μέχρι τον Μάιο 1943^[i], δημιουργήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 1924, ύστερα από ωμή επέμβαση του Σοβιετικού Kομμουνιστικού Kόμματος στα εσωτερικά του προδρόμου του ΚΚΕ κόμματος, του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (ΣΕΚΕ), με αφορμή το θέμα της Μακεδονίας. Το επίσημο αφήγημα του ΚΚΕ είναι ότι ιδρύθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1918, γιατί αυτή ήταν η ημέρα έναρξης του ιδρυτικού συνεδρίου του ΣΕΚΕ.  Όμως, όπως θα γίνει σαφές παρακάτω, το ΣΕΚΕ ήταν διαφορετικό κόμμα από το ΚΚΕ. 

Pablo Neruda, Τη ζωή μου, ομολογώ, την έζησα. Απομνημονεύματα, μετάφραση από τα ισπανικά - σημειώσεις: Γιώργος Κεντρωτής, Gutenberg, Αθήνα 2024, 645 σελ.

Στη μεταπολίτευση, τραγουδήσαμε στα γήπεδα το Canto General του, που είχε μελοποιήσει ο Μίκης Θεοδωράκης και τον λατρέψαμε, ως εκφραστή και διεκδικητή της ουτοπίας ενός κοινωνικά δίκαιου κόσμου. Ο Πάμπλο Νερούδα (1904-1973), στρατευμένος ποιητής οπαδός εξιδανικευμένων κομμουνιστικών ιδεών, τιμημένος το 1971 με το Νόμπελ, είχε λατρευτεί επειδή βοήθησε διωκόμενους από το καθεστώς του Φράνκο στην Ισπανία και επειδή υπήρξε στέλεχος του κράτους τα χρόνια του Αλιέντε στη Χιλή, συναναστράφηκε μεγάλους καλλιτέχνες της εποχής του και έγινε σύμβολο αντίστασης στη χώρα του. Στην αυτοβιογραφία του, που μόλις κυκλοφόρησε, περιγράφει τη ζωή του σαν επαναστατική εποποιία αλλά, ειλικρινής, δεν κρύβει τα μελανά της σημεία: θαύμαζε τον Στάλιν και, όταν ήταν νέος, βίασε μια νεαρή γυναίκα. Γιατί, παρ’ όλα αυτά, έχει θαυμαστές που ανατρέχουν συνεχώς στο έργο του; [ΤΒJ]

Βαρλάμ Σαλάμοφ, Ιστορίες από την Κολυμά, μετάφραση από τα ρωσικά: Ελένη Μπακοπούλου, νέα έκδοση Άγρα, Αθήνα 2022, 1602 σελ.

Βαρλάμ Σαλάμοφ, Ιστορίες από την Κολιμά, μετάφραση από τα ρωσικά: Ελένη Μπακοπούλου, Ίνδικτος, Αθήνα 2011, 1968 σελ.

Η νέα έκδοση στα ελληνικά από την Άγρα των 145 διηγημάτων του Βαρλάμ Σαλάμοφ, έντεκα χρόνια μετά την πρώτη έκδοση της Ινδίκτου, είναι ευκαιρία να γνωρίσουν περισσότεροι ένα από τα πιο ακραία κείμενα στρατοπεδικής λογοτεχνίας. Ο Σαλάμοφ  εισάγει τον αναγνώστη σε έναν ζοφερό κόσμο αδικίας και εξόντωσης, σε μια ζωή στο όριο του θανάτου, πνευματικού, ηθικού και φυσικού, εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στα στρατόπεδα εργασίας της Σοβιετικής Ένωσης κατά τις δεκαετίες 1930 - ’50. Μακριά από τον καταγγελτισμό ή τον μελοδραματισμό, ο Σαλάμοφ συνθέτει με τις ιστορίες του μια αριστοτεχνική σπουδή στο κακό. (Το κείμενο αναδημοσιεύεται από το τεύχος 19 του Books’ Journal, Μάιος 2012. Είχε γραφτεί με αφορμή την πρώτη έκδοση του έργου στα ελληνικά και, προφανώς, εισάγει τον αναγνώστη και στη νέα έκδοσή του, που άλλωστε χρησιμοποιεί την ίδια μετάφραση, της Ελένης Μπακοπούλου.)

«Πέθανε η "ψυχή" της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα». «"Αντίο" στη γυναίκα που ταύτισε το όνομά της με την Εθνική Πινακοθήκη» (τίτλοι στην Εφ.Συν, 13/6/2022).

Ο Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης, από σήμερα, αρχίζει μια νέα σειρά δημοσιευμάτων. Εχουν τη μορφή επιστολής: ένας Ευρωπαίος βαθύς γνώστης της ρωσικής πραγματικότητας που αγαπάει τη Ρωσία, τον βαθύ πολιτισμό της και το λαό της, γράφει σε έναν Ρώσο φίλο του μετά την εισβολή της χώρας του στην Ουκρανία, επιδιώκοντας να  τον φέρει αντιμέτωπο με την πραγματικότητα, κρυμμένη από τη ρωσική προπαγάνδα, από τα απολύτως ελεγχόμενα ΜΜΕ και από την εθνική ιδεολογία που διαμορφώνουν η εξουσία και οι χειραγωγημένοι μηχανισμοί πληροφόρησης. [ΤΒJ]

Γιεγκόρ Γκαϊντάρ, Η κατάρρευση μιας αυτοκρατορίας. Μαθήματα για τη σύγχρονη Ρωσία, μετάφραση από τα ρωσικά: Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2018, 382 σελ. 

Τα τελευταία τριάντα χρόνια έχει σχηματιστεί μια αρκετά πλούσια δυτική βιβλιογραφία σχετικά με τον Ψυχρό Πόλεμο και τη διάλυση του σοβιετικού συνασπισμού. Οι γνώσεις μας είναι πολύ φτωχότερες για το πώς βιώθηκαν αυτές οι δύο ιστορικές εμπειρίες από τον ίδιο τον σοβιετικό συνασπισμό και τη σημερινή Ρωσία. Όμως, χωρίς αυτή την έσωθεν ανάλυση, κάθε ερμηνεία πάσχει γιατί μας λείπουν τεκμήρια ή γιατί, απλά, οι κυρίαρχες ερμηνείες ούτε επαληθεύονται ούτε διαψεύδονται. (κριτική που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 92, Νοέμβριος 2018)