Ιστορία

MargareteBuber-Neumann, Mίλενα από την Πράγα, μετάφραση από τα γερμανικά: Τούλα Σιετή, επιμέλεια: Μίνα Πατεράκη-Γαρέφη,  επίμετρο - βιογραφικά σημειώματα – ευρετήρια: Αδριανή Δημακοπούλου, Κίχλη και Τα Πράγματα, Αθήνα 2015  

Έγκλειστη για δύο χρόνια (από το 1938 ώς το 1940) στο σοβιετικό στρατόπεδο της Καραγκάντα, στο Καζακστάν, η Μαργκαρέτε Μπούμπερ-Νόυμαν θα παραδοθεί μετά το σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότωφ στους ναζί, οι οποίοι θα την εκτοπίσουν στο γυναικείο στρατόπεδο του Ράβενσμπρουκ, σε γερμανικό έδαφος, όπου και θα παραμείνει ώς την απελευθέρωση. Εκεί γνώρισε και τη Μίλενα, αγαπημένη του Φραντς Κάφκα, που δεν κατάφερε να επιβιώσει – και ο καμβάς της ζωής της είναι το βασικό κίνητρο του βιβλίου που, έστω και με καθυστέρηση, συμπληρώνει ένα ουσιαστικό βιβλιογραφικό κενό της στρατοπεδικής λογοτεχνίας στα ελληνικά. Αναδημοσίευση από το τεύχος 66 του Books' Journal, Μάιος 2017.

Πέθανε στις 18 Αυγούστου 2016 ο σημαντικός γερμανός ιστορικός Ερνστ Νόλτε. Η προσέγγισή του στον εικοστό αιώνα και, ιδίως, οι ίσιες αποστάσεις που κράτησε απέναντι στον ναζισμό και στον κομμουνισμό, δυο εξίσου επιζήμιους κατά την ανάγνωσή του ολοκληρωτισμούς, έγιναν αιτία να τον σχολιάσουν επικριτικά κυρίως οι μαρξιστές ιστορικοί. Ωστόσο, το έργο του Νόλτε, ισχυρό και σημαντικό, μένει για τον αναγκαίο αναστοχασμό Με αυτή τη δυσάρεστη ευκαιρία αναδημοσιεύουμε το κείμενο του Δημήτρη Μαργαρίτη, από το Books’ Journal, τχ. 59, στην πλήρη αρχική μορφή στην οποία παραδόθηκε.

Richard Seaford, Διόνυσος, μετάφραση από τα αγγλικά: Δημήτρης Παλαιοθόδωρος, Καλέντης, Αθήνα 2015, 250 σελ.

O Διόνυσος είναι ο μόνος θεός του Δωδεκάθεου που επέζησε και τα χριστιανικά χρόνια. Η οινοποσία, η ομαδική διασκέδαση, τα δρώμενα, η θεατρική αναπαράσταση βρήκαν τρόπους να διατηρηθούν, έξω από τους εκκλησιαστικούς εορτασμούς – συχνά μάλιστα στο περιθώριό τους ή στην αυλή των εκκλησιών. Ενώ τα ονόματα του Δία, του Ποσειδώνα και του Άρη ηχούν παρωχημένα, το όνομα του Διονύσου παραμένει πάντα ζωντανό, ζωογόνο και επιθυμητό. Aναδημοσίευση από το Books' Journal 66.

Jacques Julliard, Οι Αριστερές της Γαλλίας. Ιστορία, πολιτική και φαντασιακό, 1762-2012, μετάφραση από τα γαλλικά: Χριστίνα Σαμαρά, επιστημονική επιμέλεια: Δημήτρης Αντωνίου, Πόλις, Αθήνα 2015, 928 σελ.

Μία, δύο, τρεις, τέσσερις Αριστερές. Οι κουλτούρες της χειραφέτησης και της κοινωνικής δικαιοσύνης γέννησαν διάφορα ιδεολογικά ρεύματα που, όπως αποδείχθηκε ιστορικά, δεν κινήθηκαν όλα στην κατεύθυνση του πολιτικού φιλελευθερισμού ή δεν είδαν όλα με τον ίδιο τρόπο την αντίληψη περί κοινωνικής δικαιοσύνης. Ο Ζαν Ζυλιάρ περιγράφει τις διάφορες εκδοχές της Αριστεράς στην ιστορική εξέλιξη – που δεν ήταν πάντα δύναμη κοινωνικής προόδου και ελευθερίας. Αναδημοσίευση από το τεύχος 64 του Books' Journal, Μάρτιος 2016. [ΤΒJ]

Γιάννης Ζαϊμάκης, Ελένη Φουρναράκη (επιμ.), Κοινωνία και αθλητισμός στην Ελλάδα. Κοινωνιολογικές και ιστορικές  προσεγγίσεις, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2015, 368 σελ.

Δεν χρειάζεται, βέβαια, να βρισκόμαστε κάθε Κυριακή στις κερκίδες ενός γηπέδου για να ενδιαφερθούμε και να ξεφυλλίσουμε με περιέργεια ένα βιβλίο που ασχολείται με την κοινωνιολογία του αθλητισμού, ούτε να είμαστε επαγγελματίες κοινωνιολόγοι είτε ιστορικοί. Αρκεί να μας ενδιαφέρει ν’ ανιχνεύσουμε λιγάκι περισσότερο τι τι τρέχει γύρω μας, ποια είναι τα νήματα που συνδέουν τους ανθρώπους μεταξύ τους, αρκεί να μας νοιάζει κάπως να εννοήσουμε πώς, με ποιους τρόπους, θα μπορούσαμε, ενδεχομένως, να παρέμβουμε σ’ αυτόν τον ιστό που μας περιβάλλει, και πώς η δράση μας δεν θα τον κάνει περισσότερο κουλουβάχατα.

Κώστας Σημίτης, Δρόμοι ζωής, Πόλις, Αθήνα 2015, 649 σελ. 

Από τα Πατήσια στο Κολωνάκι, από μια στερημένη παιδική ηλικία προσανατολισμένη στη γνώση στην πρωθυπουργία της Ελλάδας και στην καθοριστική συμβολή στην ευρωπαϊκή πορεία της. Το νέο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Κώστα Σημίτη, αφηγηματικά γοητευτικό και πολιτικά ειλικρινές, δίνει ανάγλυφη τη φυσιογνωμία ενός ιδεολόγου πολιτικού ο οποίος αρνήθηκε το σύστημα στο οποίο η κοινωνική ειρήνη εξασφαλίζεται με κρατικές παροχές κι η εξουσία των κομμάτων οφείλεται στην εκ μέρους τους παροχή προστασίας και χρημάτων. Πέτυχε πολλά, αλλά η δυσμενής πορεία της χώρας απαιτεί έναν αναστοχασμό. Τι έχει μείνει, άραγε, από το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα του Σημίτη; Και γιατί κέρδισαν ο λαϊκισμός και το πελατειακό κράτος, εις βάρος της κοινωνίας; [ΤΒJ]

Νίκος K. Αλιβιζάτος, Πραγματιστές, δημαγωγοί και ονειροπόλοι. Πολιτικοί, διανοούμενοι και η πρόκληση της εξουσίας, Πόλις, Αθήνα 2015, 574 σελ.

Από τον Ιωάννη Καποδίστρια στον Αλέξη Τσίπρα και από τον Ν.Ν. Σαρίπολο στην Άννα Φραγκουδάκη, ο Αλιβιζάτος φιλοτεχνεί μια πρωτότυπη στη σύλληψή της ιμπρεσιονιστική προσωπογραφία των θεσμών του νεοελληνικού κράτους στον καμβά ενός τριγώνου. Στην κορυφή του βρίσκεται η εξουσία και στις δύο γωνίες του οι πολιτικοί και οι διανοούμενοι. Ο συγγραφέας ξαναδιαβάζει την ιστορία μέσα από τα πρόσωπα που ανέπτυξαν μια ιδιαίτερη σχέση με το Σύνταγμα, το δίκαιο και τους θεσμούς.

Patti Smith, Πάτι και Ρόμπερτ, μετάφραση από τα αγγλικά: Αλέξης Καλοφωλιάς, Κέδρος, Αθήνα 2015, 361 σελ.

Εκείνη ήρθε από την επαρχία και εργάστηκε για χρόνια σε βιβλιοπωλεία. Εκείνος ήταν ο αγαπημένος της, δέχτηκε να τον συντηρεί επειδή πίστευε ότι μια μέρα το φωτογραφικό του ταλέντο θα αναγνωριστεί. Η σχέση τους ήταν σχέση πίστης και αφοσίωσης, σχέση υπέρτατης αγάπης – που εκφράζεται τόσα χρόνια μετά, στη μαρτυρία της μυθικής πλέον μορφής του ροκ. [ΤΒJ]

Κωστής Κορνέτης, Τα παιδιά της δικτατορίας . Φοιτητική αντίσταση, πολιτισμικές πολιτικές και η μακρά δεκαετία του εξήντα στην Ελλάδα, μετάφραση από τα αγγλικά: Πελαγία Μαρκέτου, Πόλις, Αθήνα 2015, 720 σελ.

Kostis Kornetis, Children of the Dictatorship. Student Resistance, Cultural Politics, and the “Long 1960s” in Greece, Berghahn Books, New York/Oxford 2013, 376  σελ.

Δεν ήταν εύκολο πράγμα η πολιτικοποίηση της νεολαίας την περίοδο της δικτατορίας. Σε μια εποχή κατά την οποία η χώρα ήταν αποκομμένη από τον δυτικό κόσμο, οι νέοι προσπαθούσαν να μιμηθούν τον τρόπο ζωής, τις μουσικές προτιμήσεις, τα ενδυματολογικά πρότυπα των συνομιλήκων τους στην Ευρώπη. Μια γενιά πολιτικοποιημένη στους Λαμπράκηδες, και μια νεότερη γενιά που προσπαθούσε να βγάλει το κεφάλι έξω από τα στεγανά της χούντας, συναντήθηκαν στην εξέγερση του Πολυτεχνείου... [ΤΒJ]

Αίγλη Μπρούσκου, «Λόγω της κρίσεως σας χαρίζω το παιδί μου». Η διακίνηση των παιδιών στην ελληνική κοινωνία του 20ού αιώνα. Το παράδειγμα του Δημοτικού Βρεφοκομείου Θεσσαλονίκης΄Αγιος Στυλιανός, ΕνΤόμω / ΣΥΜΕΠΕ 2015, Θεσσαλονίκη, 332 σελ. 

«Λόγω της κρίσεως σας χαρίζω το παιδί μου. Σώστε το εσείς», έγραψε μια μητέρα σε ένα κομματάκι χαρτί που καρφίτσωσε στην πάνα του μωρού της, πριν το αφήσει στην τύχη του. Και η τύχη το οδήγησε στις αρχές του 1935 στο Δημοτικό Βρεφοκομείο Άγιος Στυλιανός στη Θεσσαλονίκη... Βασισμένο στα αρχεία του Βρεφοκομείου και σε επιτόπια έρευνα, το βιβλίο προσεγγίζει διάφορα θέματα της κοινωνικής οργάνωσης της χώρας. Μεταξύ άλλων, την ιδρυματική περίθαλψη του ελληνικού κράτους, την εξέλιξη της νομοθεσίας για την υιοθεσία, τα εγκαταλειμμένα βρέφη και τα χαμένα παιδιά του παρελθόντος. Βεβαίως, ένα τέτοιο ίδρυμα δεν θα μπορούσε να μην έχει σχέση με τις εβραϊκές κοινότητες της Θεσσαλονίκης. [ΤΒJ]