Το 1996, τελειώνουν και οι σωζόμενες επιστολές. Βγήκε ο Μάκης στην στεριά με σύνταξη; με άλλη δουλειά; Άγνωστο. Ούτως ή άλλως ήταν και η εποχή που η τεχνολογία μαραίνει και ακολούθως εξαλείφει το επάγγελμα του ασυρματιστή. Τον Ιούνιο του 1998, ο σταθμός του ΟΤΕ της μορσικής τηλεγραφίας καταργείται και, μαζί μ’ αυτόν, και η θέση του ασυρματιστή στα βαπόρια.
Ας θεωρήσουμε τις επιστολές που δημοσιεύονται παρακάτω ως ενθύμια τιμής ενός επαγγέλματος που για έναν αιώνα προσέφερε ασφάλεια κι επικοινωνία στα ταξίδια ναυτικών και πολιτών.
Γλυφάδα 15.1.91
Πολυαγαπημένε μου Μάκη σε φιλώ και σου εύχομαι ολόψυχα Χρόνια Πολλά για την γιορτή σου.
Είμαστε καλά, εύχομαι συ να είσαι καλά και να έχεις πάντα καλές θάλασσες και σταθμό καλό για να κάνεις όσο πιο καλά μπορείς την δουλειά σου.
Είχα μεγάλη ανησυχία ως την ημέρα που με πήρες τηλέφωνο και μου είπες ότι φύγατε από την Άκαμπα, βέβαια συνέχεια ανησυχώ γιατί ο κίνδυνος παραμονεύει παντού αλλά τουλάχιστον έφυγες από την εμπόλεμη ζώνη[i]. Επειδή δεν ήξερα αν βγήκατε από την Ερυθρά σήμερα το πρωί πήρα τηλέφωνο το γραφείο και μου είπαν ότι βγαίνετε από την Ερυθρά και ότι δεν διατρέχετε κανέναν κίνδυνο.
Εδώ είμαστε όλοι ανάστατοι, γιατί από την μια η λήξη της προθεσμίας του Μπους και από την άλλη τα εσωτερικά γεγονότα. Ίσως άκουσες ότι το θέμα των καταλήψεων έχει πάρει διαστάσεις. Στην Πάτρα έγιναν φασαρίες με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ένας καθηγητής, στη συνέχεια κάνανε διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας για τα γεγονότα της Πάτρας, μπήκαν στην διαδήλωση και κουκουλοφόροι και έγινε το σώσε. Οι καταστροφές στο κέντρο (μαγαζιά, τράπεζες, Ι.Χ., λεωφορεία, κλπ.), είναι πολλά εκατομμύρια δρχ. επίσης κάψανε την ίδια μέρα το κατάστημα Κ. Μαρούσης, στο οποίο 4 άνθρωποι κάηκαν ζωντανοί. Την Κυριακή στο γήπεδο της ΑΕΚ, έγιναν άλλες καταστροφές και φασαρίες (από φωτοβολίδα σκοτώθηκε ένας δεκαεξάχρονος), να δούμε τι άλλο μας περιμένει. Πάντως αυτές τις μέρες δούλεψαν καλά τα Supermarket, εγώ δεν πήρα τίποτε γιατί δεν το θεώρησα σκόπιμο, εμένα το μόνο που με καίει είναι να μάθω νέα σου.
Προχθές, τη Δευτέρα, πήγα στον Παπά, με κοίταξε και ευτυχώς με βρήκε καλά, μου είπε: μια και διαλύθηκε δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτα, εκτός και ξαναπαρουσιαστεί οπότε θα δούμε.
Αύριο λέω να πάω στον Πειραιά το γράμμα και να πάρω το χαρτί για τον Οίκο του Ναύτου, μόλις θεωρήσω το βιβλιάριο θα βάλω μπροστά τις εξετάσεις του ποδιού μου.
Η Αμαλίτσα καλά είναι (ο κόσμος όλος δικός της), τα βράδια την κάνω αγία να έρθει να κοιμηθούμε μαζί αλλά δεν βαριέσαι με γράφει κανονικά μαζεύομαι κι εγώ μόνη μου στο καβούκι μου και προσπαθώ μόνη μου να αντιδράσω στους φόβους μου, τα βράδια που κοιμάμαι, κατά τις 12-1 όλα πάνε καλούτσικα, έχω όμως και κάτι ολονυκτίες που πάει 5 το πρωί για να με πάρει ο ύπνος. Η γιαγιά είναι καλά.
Προχτές τηλεφώνησε ο Ζερβός χαιρετίσματα όπως μου έλεγε σε αυτό το καράβι δεν κάθισε πολύ μόνο 7 μήνες, αλλά ήταν δύσκολα ταξίδια γιατί πέσανε σε τυφώνα, τώρα θα καταθέσει τα χαρτιά του για σύνταξη και μετά θα πηγαίνει ανασφάλιστα.
Περισσότερα δεν θυμάμαι, έχεις φιλιά από Αμαλίες, μου λείπεις πολύ, κάνω όμως υπομονή σε φιλώ με πολύ πολύ αγάπη.
Αλεξάνδρα
Υ. Γ. Μάκη μόλις τελείωσα το γράμμα σου χτύπησε το τηλέφωνο και άκουσα την φωνούλα σου, βέβαια με πολλά παράσιτα αλλά αυτό είναι το λιγότερο. Τώρα είναι 12.30 μεσάνυχτα, ακούω συνέχεια ειδήσεις τουλάχιστον πριν ξεσπάσει ο πόλεμος να έχετε ξεμακρύνει και μετά για όλους μας ο Θεός βοηθός. Στο γράμμα σου γράψε μας την γενική κατάσταση του καραβιού και πάλι σε φιλώ.
Αλεξάνδρα
Πακιστάν 11.6.95
Αγαπημένη μου Αλεξάνδρα
Σου γράφω βιαστικά γιατί πρόκειται αύριο να ξεμπαρκάρει ο β΄ μηχανικός και πρόκειται να του δώσω το παρόν. Δεν σου κρύβω ότι στενοχωρήθηκα για τη μαμά (βέβαια είναι 90 χρονών αλλά δεν παύει νάναι μάνα μου κι έχουμε περάσει πολλά μαζί φτώχειες, αρρώστιες). Εκείνο που με βασανίζει είναι μήπως μου κρύβετε την αλήθεια, κι έρθω για το μνημόσυνο.
Αύριο, μεθαύριο, φεύγουμε για την GΟΑ των Ινδιών (θα μπούμε αμέσως μέσα και θα κάτσουμε 1-2 μέρες) και μετά κατ’ ευθείαν Σιγκαπούρη – Ιαπωνία – Σιγκαπούρη, θα πάρουμε μόνο πετρέλαιο, θα είμαστε 24/6 αλλά δεν έχει εκεί ατζέντη (transit) κι είναι δύσκολο να ξεμπαρκάρω κι έτσι μάλλον θα φύγω από Ιαπωνία που θα φτάσουμε 2 ή 5 Ιούλη (πρώτα ο θεός και ο Άγιος Νικόλαος γιατί έχουν αρχίσει οι μουσώνες και οι κυκλώνες. Έχω πει απ’ τον ασύρματο να τηλεφωνήσουν, κάτι φίλοι ασυρματιστές που ξεμπαρκάρουν, στον Αβανίδη να στείλει στον Γιωργάτο αντικαταστάτη να μην έρθει ξένος αλλά έχουμε μείνει λίγοι Έλληνες ασυρματιστές. Πάντως εγώ δεν μένω μετά την Ιαπωνία, το είπα του καπετάνιου.
Την μαμά αν δεν την κρατάνε άλλο στου Δρογίνη και δεν μπορεί να πηγαίνει μόνη της τουαλέτα και να μένει μόνη βάλ’ την για κάνα μήνα στον Στέργιο ή σε κάποιο άλλο καλό οίκο ευγηρίας. Για γυναίκα στο σπίτι, ούτε το συζητώ, είναι ρουφιάνες κι έχουν πίσω τους αγαπητικούς (Μουρμουράκι αλάνι ήμουνα και εγώ από μικρή ηλικία με την νταντά μου γύριζα τις νύχτες στα πορνεία).
Σου εσωκλείω ένα σημείωμα για το βιβλίο μου, ας το πάνω στο γραφείο μαζί με το προηγούμενο και αν πάθω κάτι ευχή και κατάρα να κάνεις μια συμπληρωμένη έκδοση. Σήμερα τηλεφώνησα αλλά ήσουν δουλειά.
Σε φιλώ με αγάπη
Μάκης
Γλυφάδα 19.5.96
Πολυαγαπημένε μου Μάκη σε φιλώ.
Είμαστε καλά εύχομαι και συ νάσαι καλά. Την νύχτα που με πήρες τηλέφωνο είπες ότι στο επόμενο λιμάνι ίσως έλθει α’ μηχανικός, κάθισα λοιπόν και σούγραψα από σήμερα και αύριο που θα τηλεφωνήσω στο γραφείο, αν μου πουν ότι θα στείλουν πλήρωμα να το έχω έτοιμο να το πάω.
Τα νέα μας λίγο πολύ σου τα λέω από το τηλέφωνο. Η Αμαλία θα τελειώσει 15 Ιουνίου περίπου, εγώ κάθομαι (τρόπος του λέγειν γιατί οι καθημερινές δουλειές είναι πολλές και ατελείωτες). Στην υγεία μου καλά είμαι, το φάρμακο δεν κατάλαβα προς το παρόν να έχει δημιουργήσει προβλήματα. Οι συγγενείς όλοι και οι φίλοι – γείτονες είναι καλά.
Σχετικά με το μαγαζί έχω βάλει το ενοικιαστήριο στην τζαμαρία και στην σούπερ και χρυσή ευκαιρία, ένα μήνα σχεδόν από τότε που έφυγες, τις πρώτες μέρες τηλεφώνησαν 3 - 4 για φαρμακείο, τους έλεγα να πάνε να το δουν και να συζητήσουμε τα υπόλοιπα μετά. Κανείς όμως δεν με ξαναπήρε. Πήρε μία για κομμωτήριο αλλά μόνο με 100.000 τον μήνα. Ο μοναδικός που το είδε και το θέλει είναι αυτός με τα ηλεκτρονικά (τοποθετήσεις συναγερμών σε σπίτια, καταστήματα, αυτοκίνητα κλπ., τοποθετήσεις θυροτηλεοράσεων, και τα συναφή), επειδή θέλει να επεκταθεί σε συναγερμούς φουσκωτών σκαφών, ψάχνει να βρει χώρο γι’ αυτό το είδος, τώρα έχει γραφείο στον Πειραιά και δουλεύει με το κύκλωμά του, μένει στο Ελληνικό στο σπίτι της γυναίκας του η οποία εργάζεται στην Πολεμική Αεροπορία. Αυτός δέχεται να δώσει ενοίκιο `130.000 δρχ. συν το χαρτόσημο 3,6%, αύξηση τον 1ο κ 2ο χρόνο 10%,από τον 3ο και μετά 12% υπό τον όρο που σε περίπτωση που ο τιμάριθμος είναι μεγαλύτερος να δώσει την τιμαριθμική αναπροσαρμογή. Ο λόγος που μάλλον θα αποφασίσω είναι ότι δεν ξεκινά από το 0, έχει την δουλειά του και θέλει να ρισκάρει και κάτι άλλο. Σου είπα από το τηλέφωνο ότι τον Σεπτέμβρη δικάζεται η έφεση που έκαναν για την αποζημίωση, αν δεν κάνουν και αντέφεση για την απόφαση της έφεσης που απέρριψαν οι δικαστές, από αυτούς όλα να τα περιμένει κανείς (κακό σπυρί να βγάλουν οι υπεύθυνοι του κακού που μας κάνουν).
Περισσότερα δεν θυμάμαι να σου γράψω γράψε μου και συ τα δικά σου νέα.
Έχεις χαιρετ. από συγγενείς, φίλους, γείτονες, φιλιά από Αμαλία
Σε φιλώ με πολλή αγάπη
Αλεξάνδρα
ΥΓ. Σε νοσταλγώ, ακόμη και την γκρίνια σου, έχω βουβαθεί μόνη μου.
[i] Τον Ιανουάριο του 1991 έγινε η τελική επιχείρηση στον Πόλεμο του Κόλπου για την κατάληψη του Κουβέιτ.
