Μακάριος

Τάκης Χατζηδημητρίου, Κυπριακή Δημοκρατία 1964-1967, Από τη Στρατιωτικοποίηση στη Στρατοκρατία, Παπαζήση, Αθήνα 2023,

Τα χρόνια που ακολούθησαν τις διακοινοτικές ταραχές της 21^ης Δεκεμβρίου 1963 ήταν τα πιο σύνθετα και πολύπλοκα της πρόσφατης ιστορίας της Κύπρου. Οι συγκρούσεις μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, οι ανθρώπινες απώλειες, η εμπλοκή της Τουρκίας και της Ελλάδας, η παρεμβολή των ΗΠΑ και η αντίδραση της Σοβιετικής Ένωσης, έκαμαν ένα τοπικό πρόβλημα να εξελιχθεί σε περιφερειακό και, στη συνέχεια, σε διεθνές. Οι συνθήκες της εποχής το επιφόρτισαν με το στοιχείο της ιδεολογικής αναμέτρησης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, θεμελιακό στοιχείο του Ψυχρού Πολέμου. Πώς η Κύπρος βυθιζόταν σιγά σιγά στα αδιέξοδα, που εγκαθίδρυαν και ενδυνάμωναν την τουρκική παρουσία στο νησί.

Μάριος Θρασυβούλου, Μακάριος 1948-1959. Η πολιτική ηγεμονία και η εξέλιξη προς τον αυταρχισμό, Παπαζήση, Αθήνα 2023, 358 σελ.

Ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος ήταν αδιαμφισβήτητος θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης της Κύπρου. Ωστόσο, ο «απολυταρχικός χαρακτήρας» του, ο «συγκεντρωτισμός» του, οι «φιλοδοξίες που θύμιζαν ανάλογες φιλοδοξίες μεσαιωνικών αρχόντων» συνέβαλαν στην εξέλιξή του προς τον αυταρχισμό. Ο ιστορικός Μάριος Θρασυβούλου προσεγγίζει απομυθοποιητικά τον άνθρωπο και τα πρώιμα χρόνια του στην εξουσία. [TBJ]

Ο Ρόδης Ρούφος και ο έργω εκσυγχρονιστής πολιτικός Αναστάσης Πεπονής (1924-2011) γνωρίστηκαν τα δύσκολα χρόνια της κατοχής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η κατοχική θητεία κατά τα φοιτητικά θρανία υπήρξε ολιγόμηνη. Από τον Οκτώβριο του 1942 έως τον Απρίλιο του 1943. Η φιλία τους, όμως, που ξεκίνησε εκείνη την εποχή και σφυρηλατήθηκε μέσα από τις κοινές αγωνίες και τα όνειρα της γενιάς τους –δηλαδή τους αγώνες, τις θυσίες αλλά και τις ήττες και τις απογοητεύσεις στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, του εμφυλίου, της μετεμφυλιακής περιόδου και, στο τέλος, της δικτατορίας των συνταγματαρχών– κράτησε ώς το τέλος, δηλαδή ώς τον πρόωρο, δυστυχώς, θάνατο του Ρούφου, το 1972.