Σύνδεση συνδρομητών

Μασκ-Βάιντελ: διάλογοι επικίνδυνων λαϊκιστών

Κυριακή, 12 Ιανουαρίου 2025 11:58
Το πόντκαστ του Ίλον Μασκ με την Άλις Βάιντελ.
Χ
Το πόντκαστ του Ίλον Μασκ με την Άλις Βάιντελ.

Μετά την παρέμβαση του Ίλον Μασκ υπέρ του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), σε άρθρο που φιλοξένησε η γερμανική Die Welt, ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων, πραγματοποιήθηκε και η διαδικτυακή συζήτησή του με την Άλις Βάιντελ, την επικεφαλής του κόμματος.

Βασικό χαρακτηριστικό αυτής της συζήτησης ήταν η έλλειψη αντιπαράθεσης. Οι δύο συνομιλητές, κυριολεκτικά, δεν διαφωνούσαν σε τίποτα. Βλέποντας μάλιστα την απλοϊκότητα των απαντήσεων και των δύο προσωπικοτήτων, ιδιαίτερα του Μασκ, ο οποίος συνηθίζει να επιστρατεύει απλοϊκά σχήματα ερμηνείας του κόσμου, δεν μπορώ να μη σημειώσω ότι αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό –και μάλλον πιο επικίνδυνο– παράδειγμα τού πώς ο λαϊκισμός επιστρατεύει αυτά τα απλοϊκά ερμηνευτικά σχήματα για να προσεγγίσει μαζικά ακροατήρια. Σε έναν κόσμο γεμάτο σύνθετες αλληλεξαρτήσεις, αυτός καταφέρνει να τον απλοποιεί με τρόπο που φαντάζει «λογικός», ενώ στην πραγματικότητα προσπερνά την πολυπλοκότητα της πραγματικότητας.

Πώς το πετυχαίνει αυτό; Μέσα από την προσέγγιση της «απλότητας». Μιας απλότητας που δεν βασίζεται στη σαφήνεια ή την ειλικρινή κατανόηση, αλλά στη χειραγώγηση και στη δημιουργία διλημμάτων του τύπου «εμείς ή αυτοί». Ο Mασκ, όπως και άλλοι με λαϊκιστικές τάσεις, δημιουργεί εχθρούς: τις κυβερνήσεις, τους ρυθμιστικούς φορείς ή ακόμα και άλλους επιχειρηματίες. Χρησιμοποιεί την πλατφόρμα του, το Χ, πρώην twitter, είτε τις δημόσιες εμφανίσεις του, για να χτίσει μια αφήγηση που εκμεταλλεύεται τις ανασφάλειες του κοινού.

Αυτό θυμίζει έναν σύγχρονο «μεγάλο αφηγητή», ο οποίος δεν χρειάζεται συνέπεια ή ακρίβεια. Αρκεί να πατάει σε ευαίσθητες χορδές, να δημιουργεί εντάσεις και να παρουσιάζει κάθε πρόβλημα ως αποτέλεσμα μιας σκοτεινής συνωμοσίας. Το παράδοξο; Ο κόσμος του Μασκ, γεμάτος υποτιθέμενες απλές λύσεις, είναι στην πραγματικότητα ένα οικοδόμημα που θολώνει την κριτική σκέψη και ενισχύει τη βιτριολική προχειρότητα.

Αυτό ακριβώς είναι που κάνει την απλότητά του επικίνδυνη. Δεν είναι μια ειλικρινής προσπάθεια κατανόησης και δημιουργικής αντιπαράθεσης, αλλά ένα εργαλείο που ακυρώνει τη συζήτηση για την πολυπλοκότητα των θεμάτων. Κι έτσι, αντί να οδηγεί σε πρόοδο και σε επίλυση των προβλημάτων που δημιούργησε το –όπως το αποκαλούν– liberal κατεστημένο, η απλότητα του λαϊκισμού μάς φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στην πόλωση και στην παραπλάνηση. Εν ολίγοις, δεν καλύπτει το κενό που προκαλεί με μια δημιουργική πολιτική εναλλακτική λύση, αλλά λειτουργεί μεφιστοφελικά, δηλαδή καταστροφικά, τουλάχιστον για τη φιλελεύθερη δημοκρατία, που είναι το κυρίαρχο μοντέλο πολιτικής συγκρότησης στον δυτικό κόσμο.

Προσθήκη σχολίου

Όλα τα πεδία είναι υποχρεωτικά. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.