Σύνδεση συνδρομητών

Το νέο μουσείο στη Βεργίνα, η Αγγελική Κοτταρίδη και ο Economist

Κυριακή, 08 Ιανουαρίου 2023 22:43
Άποψη της κεντρικής έκθεσης «Αιγών μνήμη», που περιλαμβάνει ευρήματα από τις ανασκαφές της Βεργίνας. Η έκθεση λειτουργεί στο κεντρικό κτίριο του Πολυκεντρικού Μουσείου των Αιγών, που αποτελεί τη νέα είσοδο του αρχαιολογικού χώρου και μια «πύλη» στην ιστορία των Μακεδόνων βασιλέων.
Στράτος Καλαφάτης
Άποψη της κεντρικής έκθεσης «Αιγών μνήμη», που περιλαμβάνει ευρήματα από τις ανασκαφές της Βεργίνας. Η έκθεση λειτουργεί στο κεντρικό κτίριο του Πολυκεντρικού Μουσείου των Αιγών, που αποτελεί τη νέα είσοδο του αρχαιολογικού χώρου και μια «πύλη» στην ιστορία των Μακεδόνων βασιλέων.

Το περιοδικό Economist, σε πρόσφατο άρθρο του, έχει αφιέρωμα στο νέο κεντρικό κτίριο του Πολυκεντρικού Μουσείου των Αιγών, που αποτελεί τη νέα είσοδο του αρχαιολογικού χώρου και μια «πύλη» στην ιστορία των Μακεδόνων βασιλέων. Το νέο κτίριο άνοιξε στις 19 Δεκεμβρίου κσι είναι μια νοερή «είσοδος» στην εποχή της ελληνιστικής οικουμένης και ταυτόχρονα ένας προθάλαμος του αρχαιολογικού πάρκου της Βεργίνας. Στο άρθρο, η διευθύντρια του μουσείου Αγγελική Κοτταρίδη αναφέρεται σε λεπτομέρειες που δίνουν μία νέα προοπτική για την τροχιά της αρχαίας ιστορίας και τα κληροδοτήματα της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Η Αγγελική Κοτταρίδη, η οποία έχει περάσει μια ζωή σκάβοντας τον αρχαιολογικό χώρο στη Βεργίνα, προτιμά το αρχαίο όνομα του τόπου – Αιγές– που προέρχεται από τις κατσίκες, οι οποίες υπάρχουν ακόμα σε αφθονία στην περιοχή, ένα μέρος που ήταν εντελώς άσημο ώσπου άρχισαν να αναδύονται θησαυροί από την υγρή γη του, πριν από περίπου μισόν αιώνα.

Ως 20χρονη φοιτήτρια, η Αγγελική Κοτταρίδη έγινε μάρτυρας μιας συγκλονιστικής στιγμής για την αρχαιολογία: της ανακάλυψης ενός βασιλικού τάφου, το 1977, με χρυσά τεχνουργήματα και όμορφες τοιχογραφίες, τον οποίο ο μέντοράς της Μανόλης Ανδρόνικος, με αμφιλεγόμενο τρόπο στην αρχή, προσδιόρισε ως ταφικό μνημείο του Φιλίππου Β' της Μακεδονίας. Έχοντας κληρονομήσει τη δέσμευση του Ανδρόνικου, η Κοτταρίδη και η ομάδα της έχουν έκτοτε φέρει στο φως ένα βασιλικό ανάκτορο τρεις φορές το μέγεθος του Παρθενώνα, δεκάδες ακόμη βασιλικούς τάφους και πάνω από χίλιους κοινούς, όπως κι ένα θέατρο που πρέπει να ήταν ο τόπος δολοφονίας του Φιλίππου κατά τη διάρκεια μιας γαμήλιας γιορτής το 336 π.Χ.

Τον Φίλιππο διαδέχθηκε ο 20χρονος γιος του, Αλέξανδρος και τα υπόλοιπα είναι παγκόσμια ιστορία: όταν το 323 π.Χ. πέθανε, ο Μέγας Αλέξανδρος είχε διοικήσει μια αυτοκρατορία που εκτεινόταν από την Αίγυπτο μέχρι το Hindu Kush. Παρά τη συντομία της, η ηγεμονία του μεγάλου στρατηλάτη ήταν πάντα σεβαστή. Τούρκοι, Άραβες και Πέρσες τον αποκαλούν Ισκαντέρ και Σικαντέρ, ένα δημοφιλές όνομα που δίνονταν σε ανθρώπους και τόπους. Μια έκθεση που τρέχει τώρα στη Βρετανική Βιβλιοθήκη στο Λονδίνο αποδεικνύει τη δημοτικότητα που απολάμβανε ο Αλέξανδρος στο πέρασμα του χρόνου, δείχνοντας τους πολλούς τρόπους με τους οποίους έχει ειπωθεί η ιστορία του, στα μεσαιωνικά χειρόγραφα μέχρι τα σύγχρονα κινούμενα σχέδια.

Το ολιστικής φιλοσοφίας Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών εξερευνά τα επιτεύγματα της οικογένειας του Μεγάλου Αλεξάνδρου τα οποία, λέει η Αγγελική Κοτταρίδη στον συντάκτη του άρθρου, Bruce Clark, ξεπέρασαν κατά πολύ την κατάκτηση εδαφών. Η πρωτεύουσα της αρχαίας Μακεδονίας, εξηγεί, ήταν το πρωτότυπο ενός είδους αστικού πολιτισμού που αργότερα επεκτάθηκε από το Μαγκρέμπ μέχρι την Κεντρική Ασία.

Το έργο της Αγγελικής Κοτταρίδη και το μουσείο αμφισβητούν τις συμβατικές απόψεις της αρχαίας ιστορίας και εγείρουν εύστοχα ζητήματα σχετικά με τα κληροδοτήματα της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Για την ελληνίδα αρχαιολόγο, δύο πτυχές της ιστορίας του μονάρχη είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες.

Η πρώτη, η αποτελεσματικότητα με την οποία ο Φίλιππος δημιούργησε μια εξελιγμένη κοινωνία που βασιζόταν στην εγχρήματη συναλλαγή από μια ομάδα άξεστων βοσκών. Όπως είπε κάποτε ο Αλέξανδρος στους στρατιώτες του, στην περίφημη ομιλία του στην Ώπη, ο πατέρας του «βρήκε μια φυλή από εξαθλιωμένους περιπλανώμενους, ντυμένους κυρίως με προβιές, να ταΐζουν λίγα πρόβατα» και τους έκανε κατοίκους πόλεων, εισήγαγε νόμους, τους εκπολίτισε.

Η δεύτερη είναι ο τρόπος με τον οποίο η ταχεία αστικοποίηση του είδους που υποστήριζε ο Φίλιππος επαναλήφθηκε σε ολόκληρο τον λεγόμενο ελληνιστικό κόσμο – με άλλα λόγια, σε όλα τα διάδοχα κράτη, τα επηρεασμένα από το ελληνικό στοιχείο, στα οποία αποσυντέθηκε η αυτοκρατορία του Αλεξάνδρου. Οι Μακεδόνες κατακτητές, λέει η Αγγελική Κοτταρίδη, κληροδότησαν μια χαρακτηριστική μορφή αστικής κοινωνίας: όχι τόσο δημοκρατική ή ηγεμονική όσο η Αθήνα της Χρυσής Εποχής, αλλά προικισμένη με θεσμούς που λειτουργούσαν καλά, με άφθονες δημόσιες υποδομές και με μια αστική αγωγή στην οποία άνθρωποι πολλών γλωσσών και θρησκειών μπορούσαν να συμμετάσχουν. Όπως το θέτει ένα panel στο νέο μουσείο, οι αποστολές του Αλεξάνδρου «θα μεταμόρφωναν την από αρχαιοτάτων χρόνων σύγκρουση μεταξύ Ευρώπης και Ασίας στην πιο δημιουργική σύνθεση και συνύπαρξη πολιτισμών που είχε δει ποτέ ο κόσμος».

Η τροχιά της αρχαίας ιστορίας συνήθως σκιαγραφείται πολύ διαφορετικά, αναφέρει το άρθρο του Economist. Γενικά, υπάρχει εστίαση στις ελληνικές πόλεις-κράτη που άκμασαν τον 5ο και στις αρχές του 4ου π.Χ. αιώνα: στην Αθήνα πρωτίστως, αλλά και στην Κόρινθο, στη Θήβα και στη φιλοπόλεμο Σπάρτη. Από αυτή την προοπτική, η άνοδος του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου, που υπέταξαν τις νότιες ελληνικές πόλεις, ήταν μια ανάστροφη κίνηση. Κατά την άποψη της Αγγελικής Κοτταρίδη, οι ελληνικές πόλεις-κράτη είχαν εξαντληθεί από τις εσωτερικές μάχες και οι κοσμοπολίτικες πόλεις που αναπτύχθηκαν μετά τον Αλέξανδρο αντιπροσώπευαν μια πρόοδο. Οι ελληνιστικές πόλεις, λέει, έπαιξαν ζωτικό ρόλο στη διαμόρφωση του σημερινού θρησκευτικού κόσμου, ως κόμβοι του πρώιμου χριστιανισμού και, αναμφισβήτητα, του βουδιστικού πολιτισμού, επίσης. Για παράδειγμα, οι Ινδο-Έλληνες βασιλιάδες οι οποίοι κυριαρχούσαν στο χώρο που σήμερα είναι το πακιστανικό Παντζάμπ, όχι μόνο ασκούσαν τον βουδισμό, αλλά διέδιδαν ενεργά αυτή την πίστη και την καλλιτεχνική της έκφραση.

Για να βοηθήσει τους επισκέπτες να αντιληφθούν αυτό το πλαίσιο, το μουσείο παρουσιάζει γιγαντιαία βίντεο τα οποία, στραμμένα προς την Ανατολή, δείχνουν υλικό από αρχαία ερείπια της ελληνιστικής περιόδου στο Λεβάντε. Αυτό είναι το πρώτο βήμα, λέει η Αγγελική Κοτταρίδη, για τη συναρμολόγηση μιας τεράστιας ψηφιακής έκθεσης για την ελληνιστική εποχή. Ανάμεσα στα όπλα, τα κοσμήματα και τα σκεύη, το καλύτερο ίσως φυσικό τεχνούργημα είναι ένα γλυπτό της μητέρας του Φιλίππου, της βασίλισσας Ευρυδίκης, ντυμένης με μακρύ ένδυμα που κυματίζει. Ως πρότυπο για την απεικόνιση βασιλισσών ή γυναικείων θεοτήτων, αυτή η καλλιτεχνική μορφή επαναλαμβάνεται ευρέως, κυρίως στις απεικονίσεις της Παναγίας. Η εσωτερική αυλή του μουσείου, όπου βρίσκονται πολλά αυθεντικά αρχαία τμήματα, είναι μια ακριβής αναπαραγωγή του επάνω ορόφου του βασιλικού ανακτόρου, ο κοντινός χώρος του οποίου θα ανοίξει σύντομα για το κοινό.

Με στοιχεία από το δημοσίευμα του Economist

Προσθήκη σχολίου

Όλα τα πεδία είναι υποχρεωτικά. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.