Παύλος Νιρβάνας

Το εύδρομο Τραμ, Α’, Παύλος Νιρβάνας, 155 χρονογραφήματα για το Τραμ. Συλλογή, επιμέλεια Σάκης Κουρουζίδης, Ευώνυμος, Αθήνα 2023, 293 σελ.

Ο Παύλος Νιρβάνας, κατά κόσμον Πέτρος Αποστολίδης, γεννήθηκε το 1866 στη Μαριούπολη.  Βιολογικός πατέρας του ήταν ο ποντιακής καταγωγής έμπορος Κωνσταντίνος Αποστολίδης. Ο Πέτρος ορφάνεψε πολύ νωρίς από γονείς και το 1870 μπήκε σε ορφανοτροφείο. Τον υιοθέτησε ο εφοπλιστής Κωνσταντίνος Κουμιώτης, με καταγωγή από τη Σκόπελο, και η εκ Χίου σύζυγός του Μαριέττα Ράλλη , όταν επισκέφθηκαν τη Μαριούπολη. Ο μικρός Πέτρος εγκαταστάθηκε μαζί με τους εύπορους γονείς του στον Πειραιά, ενώ τα καλοκαίρια τα περνούσε στη Σκόπελο^[i], από τη οποία καταγόταν ο νέος πατέρας του.