web only

Οι τελευταίες εξελίξεις του πολιτικού σκηνικού της χώρας, με τις επαναλαμβανόμενες συχνά-πυκνά τα τελευταία τρία χρόνια διαδικασίες προκαταρκτικών-προανακριτικών κοινοβουλευτικών επιτροπών για τα Τέμπη, έρχονται να επιβεβαιώσουν ότι αυτή η χώρα όντως παράγει περισσότερη ιστορία από όση μπορεί να καταναλώσει.

Το Μουσείο Πικάσο, στο Παρίσι, φιλοξενεί την έκθεση: Η «εκφυλισμένη» τέχνη – Η δοκιμασία της μοντέρνας τέχνης υπό τον ναζισμό (L’art «dégénéré». Le procès de l’art moderne sous le nazisme) – η έκθεση θα μείνει ανοικτή ώς την Κυριακή 25 Μαΐου. Στον πυρήνα της διοργάνωσης βρίσκεται η ναζιστική αντίληψη περί «εκφυλισμένης τέχνης» (entartete Kunst). Τα 57 έργα 37 καλλιτεχνών που παρουσιάζονται άντεξαν στην εκστρατεία καταστροφής από τους ναζί (1933-1945).

O πρόεδρος Τραμπ θυμίζει έναν ηπιότερο, αλλά εξίσου επιδραστικό, «αντίστροφο Χίτλερ»: με τις επιλογές του, μπορεί να στείλει στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), την οποία και απεχθάνεται, την αφρόκρεμα τής, σε σημαντικό βαθμό, αλλοεθνούς ερευνητικής κοινότητας των ΗΠΑ. Όπως ο Χίτλερ έστειλε στις ΗΠΑ, την οποία απεχθανόταν, πολλούς λαμπρούς γερμανοεβραίους επιστήμονες, με τον Αϊνστάιν που διέσχισε τον Ατλαντικό το 1935, να προσωποποιεί αυτή τη διαρροή εγκεφάλων.

Δημήτρης Τζιόβας, Ιστορία, Έθνος και Μυθιστόρημα στη Μεταπολίτευση. Τραύμα, Μνήμη και Μεταφορά, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2024, 456 σελ.

Στο Ιστορία, Έθνος και Μυθιστόρημα στη Μεταπολίτευση, ο Τζιόβας παρουσιάζει τις θεματικές, τις μορφές, και τις προβληματικές που συνέχουν το μυθιστόρημα της Μεταπολίτευσης, αναδεικνύοντας τον τρόπο με τον οποίο, εκεί που το παλαιότερο ιστορικό μυθιστόρημα στόχευε να εμπεδώσει το «έθνος», το μεταπολιτευτικό αναδεικνύει την ετερότητα του έθνους, τις αποσιωπημένες πτυχές του, στην διαχρονική, την συγχρονική, και την διασπορική του διάσταση.

Η παρέμβαση του Αντώνη Σαμαρά στα Νέα Σαββατοκύριακο^[1] δεν έκρυβε καμία έκπληξη. Ηττημένος και παραγκωνισμένος ο πολιτικός από τη Μεσσηνία, επιστρέφει στο ρεπερτόριο που ξέρει καλά από όταν υποκίνησε τη δήθεν εθνική υπόθεση για το Μακεδονικό, για να ρίξει τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη – ένα ασήμαντο για τις σημερινές πραγματικότητες ζήτημα που, καλά καθούμενα, ενώ ήταν μια παρανυχίδα, χρησιμοποιήθηκε πολιτικά ως εθνικό τραύμα.

Βλέποντας πως είχε ανοίξει μία σχετική συζήτηση, αξίζει να πούμε τούτο:
Το εβραϊκό Ολοκαύτωμα δεν είναι μοναδικό λόγω της έκτασης των εκκαθαρίσεων που εφήρμοσαν Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους. Ούτε για τον επιστημονικό τρόπο της εξόντωσης τόσων εκατομμυρίων ανθρώπων. Άλλωστε, ώς ένα βαθμό, το know how το είχαν πάρει από τους Τούρκους (ως αντιδάνειο βεβαίως, αφού κι εκείνους τους δίδαξε ο Λίμαν φον Σάντερς).
Η μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος έγκειται στο ότι οι εβραίοι εξοντώθηκαν μόνο και μόνο επειδή ήταν εβραίοι. Ακόμη κι αν είχαν αλλάξει θρήσκευμα, ακόμη κι αν ζητούσαν να υπηρετήσουν οι ίδιοι το μεγαλείο του Τρίτου Ράιχ, πάλι τους περίμεναν τα στρατόπεδα και η εξόντωση.

11.312 νέοι τίτλοι βιβλίων κυκλοφόρησαν το 2024, επιβεβαιώνοντας τη σταθεροποίηση της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής πάνω από τους 11.000 τίτλους ετησίως. Η πλειονότητα των εκδόσεων (94,6%) παραμένει έντυπη, ενώ οι μορφές e-book (112 τίτλοι) και audiobook (376 τίτλοι) συνεχίζουν να έχουν περιορισμένη παρουσία. Η μέση τιμή του βιβλίου ανήλθε στα 17,63€, σημειώνοντας αύξηση 2,73%, κυρίως σε κατηγορίες όπως τα παιδικά, τα επιστημονικά και τα εκπαιδευτικά.

Στις σύγχρονες δημοκρατίες, η ηγεσία δεν είναι απλώς διαχειριστική ικανότητα, ούτε εξαντλείται στη γοητεία του «αποτελεσματικού μάνατζερ». Πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών — τον άνθρωπο που, για το καλύτερο ή το χειρότερο, διαμορφώνει παγκόσμιες ισορροπίες, καθορίζει συμμαχίες, επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία και (συχνά) εμπλέκει ή αποσύρει κράτη από πολέμους. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η προσωπικότητα του Ντόναλντ Τραμπ, οι αξίες του και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται τη διακυβέρνηση δεν μπορούν να ιδωθούν ως «εσωτερική υπόθεση των Αμερικανών». Αφορούν και εμάς, και τον υπόλοιπο κόσμο.

Πολιτιστικές εκδηλώσεις, ελευθερία του λόγου και όρια διαμαρτυρίας 

Σε περιόδους έντασης, ακόμη και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις κινδυνεύουν να μετατραπούν σε πεδία έντονων πολιτικών αντιπαραθέσεων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης 2025, όπου τέθηκε υπό αμφισβήτηση η θέση μιας λογοτεχνικής εκδήλωσης στο δημόσιο πολιτιστικό πρόγραμμα εν μέσω κλιμακούμενης βίας στη Μέση Ανατολή. Συγκεκριμένα, ομάδα εκδοτών και συλλογικοτήτων από το χώρο της Αριστεράς διαμαρτυρήθηκε για μια συζήτηση με θέμα «Μεταβαλλόμενα τοπία της εβραϊκής λογοτεχνίας» που διοργάνωνε η πρεσβεία του Ισραήλ στην Έκθεση. Με σύνθημα «Η λογοτεχνία δεν ξεπλένει τη γενοκτονία», οι ακτιβιστές υποστήριξαν ότι ο χώρος του πολιτισμού δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως «φύλλο συκής» για το «ξέπλυμα» εγκλημάτων ενός κράτους που κατηγορείται διεθνώς για γενοκτονία στη Γάζα. Η κινητοποίηση αυτή, αν και ειρηνική, πέτυχε τελικά τη ματαίωση της εκδήλωσης: οι ομιλητές και οι θεατές αποχώρησαν και ανακοινώθηκε επίσημα η ακύρωσή της, χωρίς να προκληθούν επεισόδια. Η εξέλιξη αυτή ανέδειξε τον κίνδυνο πολιτισμικές παρεμβάσεις να αποσιωπώνται υπό την πίεση μιας γενικευμένης καταγγελίας περί «εξωραϊσμού» κρατικής βίας.

Το δημοσιευθέν σήμερα «πόρισμα Καρώνη» (επίσημα: Πραγματογνωμοσύνη σε Απάντηση της Διάταξης Διορισμού 4/2024 από τον Εφέτη Ανακριτή Λάρισας κ. Σωτήριο Μπακαΐμη) δεν είναι μια ακόμα αναπαράσταση του δυστυχήματος των Τεμπών συνοδευόμενη από εικασίες για τα παρατηρηθέντα φαινόμενα, ούτε και η προσπάθεια να εξαχθούν συμπεράσματα από τα «δεδομένα» των βίντεο των καμερών ασφαλείας του αυτοκινητοδρόμου και άλλων κτιρίων που κατά τύχη κατέγραψαν τα γεγονότα.