Ιστορία

Δουνκέρκη (Dunkirk). Aγλλο-ολλανδο-γαλλο-αμερικανική ταινία, σε σκηνοθεσία του Κρίστοφερ Νόλαν με τους: Φιόν Γουάιτχεντ, Μπάρι Κέογκαν, Μαρκ Ρέιλανς, Τομ Χάρντι, Κίλιαν Μέρφι. Παραγωγή: 2017, διάρκεια: 106’

Γιατί η Δουνκέρκη, η νέα ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν, είναι μια πολεμική ταινία φιλειρηνικού συναισθήματος, προσωπικό σινεμά ενός σημαντικού καλλιτέχνη και, ταυτόχρονα, έργο λυτρωτικό. 

Η ιδέα της αυθεντικότητας που προήγαγε ο Χάιντεγκερ είναι ακόμη μια κομβική ιδέα που αξιοποιήθηκε από αντιφιλελεύθερα κινήματα, στα οποία ένας αυθεντικός συλλογικός εαυτός υποτίθεται ότι είναι απελευθερωμένος από την προσέγγιση των αφηρημένων κανόνων του φιλελευθερισμού. Κάθε σύγχρονο εθνικό φασιστικό κίνημα, κάθε σύγχρονο λαϊκιστικό κίνημα των καιρών μας έχει βαθιές ρίζες στο χώμα που προετοίμασε ο Χάιντεγκερ, που έβρισκε αυθεντική ύπαρξη σε μια ιστορική συλλογικότητα η οποία μπορεί να είναι μια εθνική-γλωσσική-φυλετική συλλογικότητα όπως η Γερμανικότητα, ή η Ισλαμική Ούμμα. Η σκέψη του Χάιντεγκερ είναι κεντρική στα νεοναζιστικά κινήματα Jobbik και Χρυσή Αυγή στην Ουγγαρία και στην Ελλάδα, στο νεο-ευρασιανιστικό ναζιστικό κίνημα στην Ρωσία και στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, καθώς και στον ριζοσπαστικό ισλαμισμό γενικότερα. 

Ένας αθηναϊκός καύσωνας του 19ου αιώνα. Τι είναι ίδιο και τι διαφορετικό από τότε. Επιμέλεια: Γιώργος Ζεβελάκης

Ναυσικά Παπανικολάτου, Η δημοκρατική πολιτεία στον Αλέξης ντε Τοκβίλ, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2016, 440 σελ.

Δεν πρόκειται για ακόμα ένα εγκώμιο του Τοκβίλ, πίσω από το οποίο κρύβεται η κυρίαρχη σήμερα στη χώρα ρηχή, ρηχότατη ένθεν και ένθεν, αντίληψη γι’ αυτόν και τον φιλελευθερισμό. Η Ναυσικά Παπανικολάτου αναλύει το συνολικό έργο του Τοκβίλ χωρίς να κάνει αγιογραφία. Η συγγραφέας δημιουργεί το κατάλληλο επιστημονικό και πνευματικό  κλίμα για την ανάδειξη του πραγματικού και όχι του επιθυμητού Τοκβίλ.

Πέτρος Μακρής Στάικος, Ο Δεκέμβρης του 1944. Τέσσερα άγνωστα κείμενα,  Ίκαρος, Αθήνα 2014, 176 σελ.

Με το πέρασμα του χρόνου, όλα τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα μυθοποιούνται, συνήθως με την μεγιστοποίηση πλευρών ή την ηρωοποίηση προσώπων. Οι εμφύλιοι όμως μάλλον αποσιωπούνται. Στην εμφυλιακή σύγκρουση του Δεκέμβρη έχουμε σήμερα και τα δύο φαινόμενα, αποσιώπηση από την πλευρά των νικητών και μύθους από την πλευρά των ηττημένων. Ένας από αυτούς είναι ότι η αντίσταση του ΕΑΜ στον Άξονα και  η σύγκρουση του Δεκέμβρη είναι ένα και το αυτό, δύο επεισόδια στην προσπάθεια για εθνική ανεξαρτησία και ελευθερία. Ένας δεύτερος ότι το ΕΑΜ επιθυμούσε ομαλό και δημοκρατικό πέρασμα της χώρας στην μετακατοχική εποχή και ότι οι Βρετανοί το υποχρέωσαν να αναμετρηθεί μαζί τους στρατιωτικά.

Στο άκουσμα του θανάτου του, σημείωνα μουδιασμένη (εφ. Τα Νέα, 13 Ιουλίου 2016) ότι «δυσκολεύομαι να χρησιμοποιήσω χρόνο παρατατικό για κάποιον που ήταν η προσωποποίηση της δράσης και της μαχητικότητας». Το πράγμα δεν έχει αλλάξει, βέβαια, καμιά εικοσαριά μέρες αργότερα. Ο Μαρωνίτης «θα μας λείπει εξακολουθητικά» για πολλούς λόγους, που πολλοί (φίλοι εγκάρδιοι, αλλά και άσπονδοι, μαθητές, συνάδελφοι και συνοδοιπόροι) κατέγραψαν και σχολίασαν, ο καθένας με τον ιδιοσυγκρασιακό του τρόπο.

Blendi Fevziu, Enver Hoxha: The Iron Fist of Albania, μετάφραση στα αγγλικά από τα αλβανικά: Majlinda Nishku, επιμέλεια: Robert Elsie, Ι.Β. Τauris, 2016, 312 σελ.

Με το θάνατο του Ιωσήφ Βησαριὀνοβιτς Τζουκασβίλι, το 1953, ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση για το κομμουνιστικό σταλινικό μοντέλο στην Ευρώπη.  Ενα γεγονός-σταθμός, που οδήγησε σε μακρά περίοδο εσωτερικού διαλόγου και ζυμώσεων στα Κομμουνιστικά Κόμματα και στην διαδικασία αποσταλινοποίησης του Νικήτα Κρουστσώφ στη Σοβιετική Ενωση. Αύρα ανανέωσης και μεταρρυθμίσεων πνέει απ’ άκρου εις άκρον στο «Σιδηρούν Παραπέτασμα». Με μια και μοναδική εξαίρεση: την Αλβανία, όπου ο σταλινισμός επιβιώνει, αναλλοίωτος, έως τις αρχές της δεκαετιας του 1990. Την Αλβανία του Εμβέρ Χότζα. (Aναδημοσίευση από το Books' Journal τχ. 69, Σεπτέμβριος 2016)

Κώστας Κουτσομύτης, Ευάγγελος Μαυρουδής, Το Kόκκινο Tανγκό. Νίκος Ζαχαριάδης. Η άνοδος και η πτώση ενός ηγέτη. Μυθιστόρημα, Κέδρος, Αθήνα 2016, 568 σελ.

Στις 29 Μαΐου 1945, μια βρετανική Ντακότα φέρνει στην Αθήνα τον Νίκο Ζαχαριάδη, κρατούμενο μέχρι τότε στο Νταχάου. Οι κομμουνιστές οπαδοί του τον υποδέχονται σαν μεσσία. Αλλά ο Ζαχαριάδης έχει ανομολόγητα πολιτικά σχέδια – και οι πολιτικές επιλογές του εντείνουν την εμφύλια σύγκρουση με καταστροφικές συνέπειες για τη χώρα, αλλά και για την κοινωνική συνοχή του ελληνικού κράτους. Πώς οδηγήθηκε ένας παντοδύναμος και λαοπρόβλητος αρχηγός στην ήττα και, κατόπιν, γιατί επέλεξε να αυτοκτονήσει τα μετασταλινικά χρόνια, στη Σιβηρία όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του; Ποια σχέση μπορεί να έχει η αφήγηση εκείνης της οδυνηρής περιόδου με το σήμερα; Ο Κώστας Κουτσομύτης (με τον Ευάγγελο Μαυρουδή) υπογράφει το κύκνειο άσμα του. [ΤΒJ]

"Αγαπώ πολύ τις πόλεις, κυρίως τα κέντρα των πόλεων. Αντίθετα, έχω μια εξαιρετικά λιτή σχέση με τη φύση. Ασφαλώς και μου αρέσει η φύση, πολλές φορές προξενεί το θαυμασμό μου, αλλά κατά βάθος με πλήττει. Μετά από μια εβδομάδα διακοπές κάπου στη φύση, έχω φτάσει στα όριά μου και θέλω να επιστρέψω στην πόλη." Ποια είναι τα αγαπημένα άστεα του Πέτρου Μάρκαρη; Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 68, Ιούλιος 2016.

Margarete Buber-Neumann, Mίλενα από την Πράγα, μετάφραση από τα γερμανικά: Τούλα Σιετή, επιμέλεια: Μίνα Πατεράκη-Γαρέφη,  επίμετρο - βιογραφικά σημειώματα – ευρετήρια: Αδριανή Δημακοπούλου, Κίχλη και Τα Πράγματα, Αθήνα 2015 

Πώς είναι δυνατόν μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης να διεκδικεί κανείς ό,τι θα του επιτρεπόταν να διεκδικήσει και στη ζωή: τη χαρά, τη δημιουργικότητα, την έκφραση και, ακόμα ακόμα, τη διαφορά σε ένα περιβάλλον όπου βασιλεύει η ομοιομορφία; Κάποιοι τρόποι περιγράφονται από την έγκλειστη σε σοβιετικά και, κατόπιν, σε γερμανικό ναζιστικό στρατόπεδο,  Μαργκαρέτε Μπούμπερ-Νόυμαν. Αναδημοσίευση από το τεύχος 66 του Books' Journal, Μάιος 2017.