συνεντεύξεις

Στην συνέντευξη που ακολουθεί και που δημοσιεύεται σήμερα (με τίτλο: «Η συνωμοσιολογία απαντά σε μια ανάγκη τάξης») στην ιστοσελίδα του περιοδικού L’ Express, 12/5/2018, (https://www.lexpress.fr/actualite/societe/taguieff-les-complots-repondent-a-un-besoin-d-ordre_2007876.html, παραχωρήθηκε στον δημοσιογράφο και συγγραφέα Alexis Lacroix), ο Γάλλος φιλόσοφος, πολιτολόγος και ιστορικός των ιδεών Πιέρ-Αντρέ Ταγκιέφ (Pierre-André Taguieff) προσδιορίζει τις σχέσεις μεταξύ εθνικολαϊκισμού (δεξιού και αριστερού) και συνωμοσιολογίας, όπου βασικό ρόλο διαδραματίζει η θεματική της «θυματοποίησης». Παράλληλα, αναλύει την σημερινή μορφή της ισραηλόφοβης συνωμοσιολογίας ως βασικής φιγούρας της νέας εβραιοφοβίας, δηλαδή του σημερινού αντισημιτισμού. Η συνέντευξη δημοσιεύεται, εδώ, με την άδεια του Π.-Α Ταγκιέφ. 

Είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Γεννημένη το 1985 στο Γκρόζνι, είχε αρχίσει να κρατά ημερολόγιο όταν βρέθηκε στη δίνη του πολέμου της Τσετσενίας – και αίφνης, οι καταγραφές της μετατράπηκαν από ένα αθώο λεύκωμα ενός παιδιού σε μαρτυρία ενός αιματηρού και βρώμικου παιχνιδιού, που το υποκινούσαν οι εθνικισμοί και οι μαφίες. Σήμερα, ζει στη Φινλανδία και συνεχίζει να γράφει στο ιδίωμα που κατέκτησε μικρή – ένα ιδίωμα που έκανε διάσημο τον Τρούμαν Καπότε και έδωσε το Νόμπελ στη Σβετλάνα Αλεξίεβιτς. Ανέκδοτη στην Ελλάδα, τη βρήκαμε μέσω των κοινωνικών δικτύων του διαδικτύου – και η συνέντευξή της, που ακολουθεί, έχει ενδιαφέρον. Αναδημοσίευση από το τεύχος 84 του Books' Journal, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2018.

Πριν λίγες ημέρες, το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα διέγραψε από τις τάξεις του τον Ζεράρ Φιλός, στέλεχος της αριστερής του πτέρυγας (πρώην τροτσκιστή), γιατί τουίταρε ένα φωτομοντάζ του Ε. Μακρόν που εμφάνιζε τον γάλλο πρόεδρο υποκινούμενο από τους «σιωνιστές». Πριν λίγες ημέρες, επίσης, μία αναμνηστική πλακέτα στη μνήμη του Γαλλο-εβραίου Ιλάν Αλιμί, που στα μέσα της περασμένης δεκαετίας είχε απαχθεί, βασανισθεί και τελικά θανατωθεί από τους απαγωγείς του, βεβηλώθηκε για δεύτερη φορά. Την περασμένη άνοιξη, μία ηλικιωμένη γυναίκα βρήκε τραγικό θάνατο από ένα «διαταραγμένο» άτομο μέσα στο ίδιο της το σπίτι. Η Δικαιοσύνη καθυστέρησε κάποιους μήνες για να αποδώσει αντισημιτικά κίνητρα σε αυτή την ειδεχθή δολοφονία, παρά τις πολλαπλές μαρτυρίες. Την ίδια στιγμή, η υπερασπιστική γραμμή του, καταγγελλόμενου αυτές τις ημέρες για άσκηση σεξουαλικής βίας, ισλαμιστή διανοούμενου Ταρίκ Ραμαντάν χτίζεται πάνω στην επίκληση μιας «σιωνιστικής συνωμοσίας» εναντίον του. Για να μην ξαναφέρουμε στη μνήμη μας τα όσα συνέβησαν στην Γαλλία, αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Αγγλία, Ιταλία, κ.α.) το καλοκαίρι του 2014, με ορισμένες βίαιες φιλο-Χαμάς ισλαμο-αριστερίστικες κινητοποιήσεις και συνθήματα του τύπου: «Κάθε Συναγωγή είναι πρεσβεία του Ισραήλ», «Εβραίοι στα αέρια», κ.λπ.∙ ή, βέβαια, την τζιχαντιστική επίθεση στο εβραϊκό σουπερμάρκετ στο Παρίσι, που ακολούθησε την επίθεση στο CharlieHebdo, τον Ιανουάριο του 2015. Ο αντισημιτισμός επανεμφανίζεται, ορισμένοι βέβαια στοχαστές, όπως ο Πιέρ-Αντρέ Ταγκιέφ, είχαν ήδη προειδοποιήσει μέσα από την αρθρογραφία τους και τις μελέτες τους, από τις αρχές του 2000, γι’ αυτή τη νέα επανεμφάνιση, όταν κάποιοι άλλοι, κυρίως μέσα από το χώρο της διανοούμενης Αριστεράς, ισχυρίζονταν ότι ο αντιεβραϊκός ρατσισμός ανήκει πλέον στο παρελθόν.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί [η οποία δόθηκε στον Antoine Lagadec, και δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της γαλλικής επιθεώρησης Revue des Deux Mondes (25/11/2017), http://www.revuedesdeuxmondes.fr/pierre-andre-taguieff-nouvelle-judeophobie-juifs-assimiles-non-a-racistes-a-nazis/], ο φιλόσοφος και ιστορικός των ιδεών Πιέρ-Αντρέ Ταγκιέφ, με αφορμή αυτά τα πρόσφατα επεισόδια, προσδιορίζει τον αντισιωνισμό και το μίσος κατά του Ισραήλ ως τον πυρήνα της νέας εβραιοφοβίας, τόσο στην Γαλλία όσο και στον υπόλοιπο κόσμο, δίνοντας, εδώ, ιδιαίτερο βάρος στη γενεαλογία και τα χαρακτηριστικά της αριστερής και της ισλαμιστικής της διάστασης. 

Ανδρέας Πανταζόπουλος

Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης του καθηγητή Πιερ-Αντρέ Ταγκιέφ:

Τι σκεφθήκατε όταν είδατε το τουίτ του Ζεράρ Φιλός (Gérard Filoche) και τα επιχειρήματα που προέβαλλε; 

Αν ο Ζεράρ Φιλός δεν είναι ο δημιουργός αυτού του με αντισημιτική συνδήλωση μοντάζ (το οποίο οφείλεται στον Αλαίν Σοράλ), σε κάθε περίπτωση προσχώρησε στο μήνυμά του, ένα μήνυμα που αναμειγνύει ριζοσπαστικό αντισιωνισμό και χονδροειδή αντιαμερικανισμό. Πράγματι, την κεντρικότητα του αντιεβραϊκού μοτίβου δεν μπορεί να την αρνηθεί κανένας: η ισραηλινή σημαία και το πορτρέτο τριών Εβραίων θεωρούμενων πλουσίων δείχνουν την εξομοίωση των Εβραίων με το χρηματιστικό κεφάλαιο. Σε μια πιο λεπτομερειακή προσέγγιση, αυτό το οπτικό υλικό παραπέμπει σε τρία πολεμικού τύπου αμαλγάματα: «Ισραήλ=σιωνισμός=ρατσισμός», «Εβραίοι=χρήμα» και «Εβραίοι= δύναμη χειραγώγησης». Σύμφωνα με αυτό το φωτομοντάζ, οι Εβραίοι κατηγορούνται ότι είναι ρατσιστές, αρπακτικά του κεφαλαίου και χειραγωγοί, και ο Μακρόν είναι η μαριονέττα τους. 

Πέρα από την εικόνα, το ίδιο το άτομο είναι εμβληματικό, αφού ο Ζεράρ Φιλός αντιπροσώπευε, μέχρι και ώς την [προ ημερών] διαγραφή του από το σοσιαλιστικό κόμμα, την αριστερή του πτέρυγα. Προδήλως, προέβη σε αυτό το τουίτ γιατί τον γοήτευσε: φαίνεται ότι ξαναβρήκε την κοσμοαντίληψή του σε αυτό το αντιεβραϊκό φωτομοντάζ. Αυτό το ύποπτο κατασκεύασμα δεν τον ενόχλησε, τον γοήτευσε σε σημείο που τον έκανε να αρνηθεί κάθε φρόνηση, σε ένα πεδίο στο οποίο οι πολιτικοί ιθύνοντες δρουν, από θέση αρχής, σύμφωνα με την ηθική της ευθύνης. Εδώ, ο Ζεράρ Φιλός ξέχασε κάθε ευθύνη προς όφελος της διάδοσης των βαθύτερων πεποιθήσεών του.

Αυτή η υπόθεση λειτουργεί αποκαλυπτικά. Αποκαλύπτει πράγματα που είναι κρυμμένα ήδη από τις απαρχές του σοσιαλισμού. Σήμερα, μιλάμε συχνά για τον εθνικιστικό ή ρατσιστικό αντισημιτισμό, ξεχνώντας την επαναστατική φάση, τη σοσιαλιστική, την αναρχική και την κομμουνιστική, του αντισημιτισμού του 20ού αιώνα. Ο επαναστατικός και αντικαπιταλιστικός αντισημιτισμός όμως, ο οποίος στην Γαλλία ξεκινά με τον Φουριέ, τον Τουσενέλ και τον Προυντόν, προηγήθηκε του εθνικιστικού αντισημιτισμού. Ο απωθητικός μύθος του Εβραίου ως κοινωνικού παράσιτου και αρπακτικού, αυτή η επινόηση του επαναστατικού αντισημιτισμού, είχε τη δική του θέση πλάι στη φιγούρα του Εβραίου ως διαλυτικής αρχής των εθνών. Η υπόθεση του τουίτ του Ζεράρ Φιλός υπενθυμίζει, σε εκείνους οι οποίοι δεν γνωρίζουν την ιστορία των αντιεβραϊκών δογμάτων και νοοτροπιών, μία από τις ιδρυτικές στιγμές του μίσους κατά των Εβραίων στον σύγχρονο κόσμο.

Τουίτ του Ζεράρ Φιλός, δεύτερη βεβήλωση της αναμνηστικής πλάκας στην μνήμη του Ιλάν Αλιμί (Ilan Halimi), κύμα αντισημιτισμού σε φόντο εβραιο-σιωνιστικής συνωμοσίας στην υπόθεση Ταρίκ Ραμαντάν…Τι έχουν να μας πουν αυτά τα επεισόδια για το σημερινό κλίμα;

Η αντιεβραϊκή βουλγκάτα είναι σήμερα για τα καλά εδραιωμένη, κυρίως στην άκρα Αριστερά και στους ισλαμιστικούς κύκλους. Δεν υπάρχει τίποτα το πραγματικά καινούργιο, αλλά απλώς η επιβεβαίωση της μεγάλης διάδοσης θεμάτων που επικεντρώνονται στη διαβολοποίηση των Εβραίων, κυρίως χάρη στα κοινωνικά δίκτυα τα οποία είναι ο πρωταρχικός ρέκτης των αντιεβραϊκών ύβρεων και απειλών, και ευρύτερα ό,τι εντάσσεται στις κακόβουλες φήμες και τις συνωμοσιολογικές αφηγήσεις. 

Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς ότι, στην κατάσταση που βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή, η άκρα Δεξιά κινητοποιείται πολύ λίγο, λόγω του ότι αυτή έχει στραμμένο το βλέμμα στην εξω-ευρωπαϊκή μετανάστευση και σε ό,τι αυτή εκλαμβάνει ως εξισλαμισμό των ευρωπαϊκών εθνών. Αν οι περιθωριακοί της άκρας Δεξιάς, όπως τα δίκτυα του Αλαίν Σοράλ ή οι συντάκτες του εβδομαδιαίου περιοδικού Rivarol εμπλέκονται στην τωρινή αντιεβραϊκή κινητοποίηση, η άκρα Αριστερά, σε συμμαχία με ισλαμιστικούς κύκλους στο πλαίσιο της «αντισιωνιστικής» δραστηριότητας, παίζει έναν πολύ πιο σημαντικό ρόλο.

Ας διευκρινίσουμε, εξ άλλου, ότι ο Αλαίν Σοράλ είναι πρώην κομμουνιστής. Αν είναι ο υπεύθυνος του φωτομοντάζ που ανάρτησε ο Ζεράρ Φιλός, εκφράζει αυτήν την ξεχασμένη κομμουνιστική προπαγάνδα, βίαια αντι-ισραηλινή και με αντι-εβραϊκές συνδηλώσεις, που εξαπολύθηκε από το 1952 τη στιγμή της υπόθεσης Σλάνσκυ, την οποία ακολούθησε, τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο του 1953, η δήθεν «συνωμοσία των λευκών μπλουζών» (αυτή των εβραίων γιατρών που κατηγορήθηκαν ότι θέλουν να δολοφονήσουν τον Στάλιν και σοβιετικούς ιθύνοντες, συνωμοσία εντελώς φανταστική). Εκείνη την εποχή, υπήρξε στη Γαλλία μία πολύ σημαντική υποστήριξη στον Στάλιν, οι κομμουνιστές διανοούμενοι κινητοποιήθηκαν. Σήμερα, mutatis mutandis, παρατηρούμε ένα κύμα υποστήριξης στον Ταρίκ Ραμαντάν, ψεύτικο θύμα μιας ψευδο-συνωμοσίας. Μεταξύ των κληρονόμων της κομμουνιστικής ουτοπίας, οι τροτσκιστές είναι οι βασικοί υπερασπιστές του Ραμαντάν, που ψευδώς παρουσιάζεται ως ο στόχος μιας μεγάλης εκστρατείας κατά του ισλάμ και των μουσουλμάνων.   

Δεν μιλάτε για «νέο αντισημιτισμό», αλλά μάλλον για «νέα εβραιοφοβία». Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε αυτούς τους δύο όρους;

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, έκανα λόγο για «συγκαιρινό αντιεβραϊσμό», γιατί έβρισκα ότι η έκφραση «αντισημιτισμός», που δημιουργήθηκε από αντιεβραίους το 1879-1880, δεν επέτρεπε να καταλάβουμε το αντιεβραϊκό κύμα που παρατηρείτο στη μετα-ναζιστική περίοδο. Στις ερμηνείες του «εβραϊκού ζητήματος», οι λέξεις έχουν μεγάλη σημασία και συμβολική ισχύ. Κατά τη γνώμη μου, ο όρος «αντισημιτισμός» δεν συμβόλιζε με ακρίβεια αυτό που συνέβαινε. Η ανασύσταση ενός «εβραϊκού ζητήματος» στην Ευρώπη δεν γινόταν γύρω από τη φυλετική σύγκρουση μεταξύ Σημιτών και Αρίων, αλλά γύρω από την αντίθεση μεταξύ «σιωνιστών» και «αντισιωνιστών». 

Η εργαλειοποίηση του αντιρατσισμού μου φάνηκε ότι είναι ένα νέο στοιχείο μέσα στον ριζοσπαστικό αντισιωνισμό. Γι’ αυτό χρησιμοποίησα τον παλαιό όρο της «εβραιοφοβίας» επανορίζοντάς τον με δικό μου τρόπο. Στην «κλασική» εβραιοφοβία, που αποκαλείται αντισημιτισμός, βρισκόμαστε μέσα στο ρατσισμό, με την έννοια ότι οι Εβραίοι θεωρούνται εχθρική φυλή. Αντίθετα, στην περίπτωση της νέας εβραιοφοβίας, οι Εβραίοι, στο όνομα του αντιρατσισμού, στιγματίζονται και διαβολοποιούνται ως «ρατσιστές». Στην μία περίπτωση, οι Εβραίοι κατηγορούνται ότι είναι καταραμένη φυλή, στην άλλη περίπτωση, ότι είναι ρατσιστές. Οι Εβραίοι θεωρούνται ως σιωνιστές, πραγματικοί ή δυνητικοί, και ο σιωνισμός κατηγορείται ότι είναι ρατσισμός, «μορφή φυλετικής διάκρισης».

Αυτή η εργαλειοποίηση του αντιρατσισμού θα ανακατέψει εντελώς την τράπουλα. Έτσι, πολλοί καλόπιστοι άνθρωποι θα νομίσουν ότι είναι αντιρατσιστές αν εκδηλώνονται ως φανατικά αντι-ισραηλινοί, καταγγέλλοντας τον σιωνισμό ως «μορφή ρατσισμού» και ανάγοντας την παλαιστινιακή υπόθεση σε νέα οικουμενική και απόλυτη υπόθεση, που νομιμοποιεί τα πάντα. Η παλαιστινιακή υπόθεση είναι ισχυρός καταλύτης συγκλίσεων μεταξύ διανοουμένων και ιδεολογικά ετερογενών ομάδων. Συνενώνει ισλαμιστές και τροτσκιστές, επαγγελματίες επαναστάτες και «ουμανιστές» διανοούμενους, κ.λπ. Ο Ταρίκ Ραμαντάν ή ο Κάρλος επικοινωνούν μέσα στη Μεγάλη Υπόθεση με πάθος με τους Στεφάν Εσσέλ, Εντγκάρ Μορέν, Ετιέν Μπαλιμπάρ, Τζούντιθ Μπάτλερ. Χωρίς να ξεχνάμε του Εντουί Πλενέλ [ιδρυτή της πολιτικής ιστοσελίδας Mediapart] και τους οπαδούς του. Η προλεταριακή υπόθεση είναι πίσω μας, την αντικατέστησε η παλαιστινιακή υπόθεση, αλλά και αυτή κινδυνεύει να ενσωματωθεί στην ισλαμική υπόθεση.  

Ποια είναι τα πρόσωπα αυτής της νέας εβραιοφοβίας;

Η ρατσιστική σελίδα της εβραιοφοβίας γύρισε. Περάσαμε στην αντιρατσιστική ή ψευδο-αντιρατσιστική της σελίδα. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Εβραίοι εξομοιώνονται με πολεμικό τρόπο όχι μόνο με ρατσιστές αλλά και με ναζί. Εδώ, πρόκειται για τη μεγάλη θυματική αντιστροφή, που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι Παλαιστίνιοι ως οι νέοι Εβραίοι και οι Ισραηλινοί ως οι νέοι ναζί. Η ναζιστικοποίηση των Εβραίων ως σιωνιστών είναι στην καρδιά της αντισιωνιστικής προπαγάνδας.  

Αυτή η ψευδο-προπαγανδιστική επιχείρηση συνδέεται με έναν μετασχηματισμό της εβραιόφοβης ρητορικής: τον αυξανόμενο εξισλαμισμό του αντιεβραϊκού λόγου και των αντιεβραϊκών κινητοποιήσεων. Για να καταλάβουμε αυτό τον εξισλαμισμό, ο οποίος καθιστά τον παλαιό χριστιανικό αντιεβραϊσμό έναν αρχαϊσμό, πρέπει να αντιληφθούμε και να αναγνωρίσουμε τον διεθνή δυναμισμό του ισλαμισμού υπό διάφορες μορφές του (Αδελφοί Μουσουλμάνοι, αποσχιστικός σαλαφισμός, τζιχαντιστικός σαλαφισμός). Αναστοχαζόμενοι κατ’ αυτόν τον τρόπο τα πράγματα, η υπόθεση δεν αφορά μόνο τη γαλλική πραγματικότητα, με την έννοια της αναζήτησης των καθαρά γαλλικών αφετηριών της νέας εβραιοφοβίας. Αυτή εδώ, όπως παρατηρείται στην Γαλλία, είναι μία μόνον ιδιαίτερη περίπτωση ενός μεγάλου διεθνούς εβραιόφοβου κύματος.

Μετά την ενορχήστρωση ενός παγκόσμιου αντισημιτισμού από τη σοβιετική προπαγάνδα των αρχών της δεκαετίας του 1950 μέχρι τη δεκαετία του 1980, εισήλθαμε σε μία φάση όπου η πρωταρχική εστία του αντιεβραϊκού μίσους είναι ο μουσουλμανικός κόσμος, και ακριβέστερα οι ισλαμιστικές κινήσεις του παγκόσμιου ισλάμ. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, και πριν ακόμα την πτώση της ΕΣΣΔ, τη στιγμή που εξαπολύθηκε η πρώτη ιντιφάντα και ιδρύθηκε η Χαμάς, η νέα εβραιοφοβία επικεντρώνεται όχι μόνον στη ναζιστικοποίηση των Εβραίων, αλλά και στον εξισλαμισμό των λόγων κατηγορίας. Πρόκειται για παραδοσιακές κατηγορίες που το ήρεμο ισλάμ είχε ξεχάσει, και που ιδεολόγοι του τζιχάντ όπως ο Σαγίντ Κουτμπ ή ο Παλαιστίνιος Αμπνταλάχ Αζάμ, ο θεωρητικός θεμελιωτής της Αλ-Κάιντα, αφύπνισαν και επανερμήνευσαν, κυρίως με συνωμοσιολογικούς όρους. 

Οι ισλαμιστές, είτε με γελαστό πρόσωπο όπως ο Ταρίκ Ραμαντάν, είτε με τρομοκρατικό πρόσωπο, επαναλαμβάνουν αποσπάσματα από το Κοράνι που τα ερμηνεύουν έτσι ή αλλιώς, ή χαντίθ που θεωρούνται θεμελιακά στη μουσουλμανική παράδοση, για να δείξουν ότι οι Εβραίοι είναι συνωμότες, δειλοί, προδότες και εκ φύσεως εχθροί του ισλάμ. Ο Εβραίος δεν είναι πλέον ο εχθρός της χριστιανοσύνης, όπως ήταν για μεγάλο διάστημα. Έγινε ο παγκόσμιος εχθρός του ισλάμ. Αυτός είναι ο λόγος κατηγορίας που διαδίδεται σήμερα μαζικά στα κοινωνικά δίκτυα.

Λέτε ότι η Γαλλία δεν έγινε αντιεβραϊκή, αλλά ότι υπάρχει μία αντιεβραϊκή Γαλλία μέσα στη σημερινή Γαλλία. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της;

Αυτή η νέα αντιεβραϊκή Γαλλία δεν είναι όλη η Γαλλία. Επικεντρώνεται στους πληθυσμούς που προέρχονται από τη μουσουλμανικής κουλτούρας μετανάστευση. Τα γεγονότα είναι εδώ: από τη φρικτή δολοφονία του Σεμπαστιέν Σελλάμ από τον Αντέλ Αμαστεμπού στις 20 Νοεμβρίου 2003 μέχρι το φόνο της Σάρα Αλιμί, που βασανίσθηκε και σφαγιάσθηκε την νύχτα της 3ης προς 4η Απριλίου 2017 από τον Κομπιλί Τραορέ, η πλειονότητα των επιθέσεων και των αντιεβραϊκών σφαγών είναι το αποτέλεσμα επαγγελματιών ή ερασιτεχνών τζιχαντιστών (δηλαδή μουσουλμάνων επηρεασμένων από την τζιχαντιστική προπαγάνδα).

Συνεπώς, η πρωταρχική εστία της αντιεβραϊκής Γαλλίας είναι αυτή η τρίτη Γαλλία. Εμπνέομαι ελεύθερα από τις αναλύσεις του γεωγράφου Κριστόφ Γκουιλί (Christophe Guilluy). Υπάρχει μία Γαλλία των μητροπόλεων, που είναι αυτή των παγκοσμιοποιημένων ελίτ, μία περιφερειακή Γαλλία της οποίας οι πληθυσμοί είναι σχετικά φτωχοί και περιθωριοποιημένοι, και μία Γαλλία των προαστίων με μουσουλμανική δεσπόζουσα διάσταση όπου ο αντισιωνισμός είναι ιδιαίτερα οξύς και παίζει ακόμα και το ρόλο κοσμοαντίληψης: όλα εξηγούνται μέσα από τη σιωνιστική ή εβραϊκή συνωμοσία, την εβραϊκή κυριαρχία στα ΜΜΕ, την οικονομία ή την πολιτική, κ.λπ.

Η αντιεβραϊκή βία είναι ιδιαίτερα παρούσα στην Γαλλία αλλά είναι και παγκόσμιο φαινόμενο. Ποια είναι τα μέσα που πρέπει να εφαρμοσθούν για να καταπολεμηθούν αυτές οι νέες μορφές μίσους κατά των Εβραίων;

Κατ’ αρχάς, πρέπει να θέσουμε ορθά το πρόβλημα. Είτε μιλάμε για «νέο αντισημιτισμό» είτε για «νέα εβραιοφοβία», χωρίς να διαλύουμε τον σκληρό της πυρήνα μέσα στον ρατσισμό ή τον αντισημιτισμό. Το σαφώς υπαρκτό φαινόμενο της αντι-μεταναστευτικής ξενοφοβίας ή του ρατσισμού σε ευρωπαϊκές χώρες δεν έχει καμία σχέση με αυτό που ονομάζω νέα εβραιοφοβία. Αυτή η τελευταία έχει μία ισχυρή ιδιαιτερότητα, που είναι διάχυτη, είναι διάλυμα, ατμόσφαιρα, ή είναι επεξεργασμένη και προέρχεται από ένα πολύ διανοητικοποιημένο αντιεβραϊκό μίσος, πάντα ισχυρά εμποτισμένη με συνωμοσιολογία – πήγαινα να πω «συνωμο-σιωνισμό». Από τον Ζαν Ζενέ μέχρι τον Αλαίν Μπαντιού, περνώντας από τους αρνητιστές Ροζέ Γκαρωντύ και Σερζ Τιόν, η διανοητικοποίηση της εβραιοφοβίας παρέμεινε εντοπισμένη στην άκρα Αριστερά. Η διανοητική σήψη της άκρας Αριστεράς χρειάζεται να τύχει ενός συστηματικού τρόπου μελέτης. 

Σε ό,τι αφορά τον άμεσο αγώνα, πρέπει φυσικά να εφαρμόζεται ο νόμος, αλλά το σημαντικότερο νομίζω είναι να ανασκευασθεί η εικόνα του Ισραήλ και του σιωνισμού στο χώρο της εκπαίδευσης και των ΜΜΕ, εμφυσώντας τους το αίσθημα της υπευθυνότητας. Η διαβολοποίηση του σιωνισμού και του Ισραήλ ξεκίνησε μερικά χρόνια μετά την ίδρυση του εβραϊκού κράτους. Η σοβιετική προπαγάνδα, από την οποία στη συνέχεια πήραν τη σκυτάλη η παναραβική (Νάσερ) και παλαιστινιακή προπαγάνδα και, πιο πρόσφατα, η ισλαμιστική προπαγάνδα, διαβολοποίησαν το Ισραήλ, κατασκευάζοντας λίγο λίγο μία εκ φύσεως αρνητική εικόνα. Πρέπει να κάνουμε τα πάντα ώστε αυτή η εικόνα να ανασκευασθεί και να φραχθεί η διαδικασία προσηλυτισμού που αντιμετωπίζουμε.

Ο έμμεσος αγώνας περνά μέσα από τον αγώνα κατά του ισλαμισμού ως δόγματος, ως συνόλου αναπαραστάσεων και πίστεων, και κατά της γοητείας που ασκεί. Αντίθετα από ό,τι θα μπορούσαμε να σκεφθούμε, αυτό δεν είναι εύκολο. Εθιστήκαμε υπερβολικά στο να αντιμετωπίζουμε τους ισλαμιστές ως απλούς εξισλαμισμένους παραβατικούς ή ως διαταραγμένους. Πρόκειται όμως για πιστούς οι οποίοι μπορούν να ασκούν ισχυρή γοητεία, άσκησης ή μαγείας. Ο φανατισμός είναι μεταδοτικός. 

Πρέπει να ξαναρχίσει ο διανοητικός αγώνας κατά του φανατισμού ο οποίος, σήμερα, απορρέει πρωτίστως από κόσμους του ισλάμ. Είναι λυπηρό, διότι δεν ανήκω σε εκείνους οι οποίοι εξομοιώνουν ολόκληρο το ισλάμ με τους διάφορους ισλαμισμούς που διατείνονται ότι το αντιπροσωπεύουν. Επ’ αυτού του σημείου, παραπέμπω το ζήτημα στους μουσουλμάνους διανοούμενους και θεολόγους, αλλά και τους ισλαμολόγους. Επαφίεται σε αυτούς να σκουπίσουν μπροστά από την πόρτα τους, πράγμα που κάνουν αρκετά λίγο παρά τις αξιόλογες προσπάθειες του Αμπντενούρ Μπιντάρ (Abdennour Bidar) και του εκλιπόντος Αμπντελβαχάμπ Μεντέμπ (Abdelwahab Meddeb). Δύο διανοούμενοι που έδειξαν ότι γνωρίζουν τους κόσμους του ισλάμ, τις μουσουλμανικές παραδόσεις, τις ιδεολογικές τους παραφθορές και τις πολιτικές τους εκτροπές, ότι ξέρουν να ξεχωρίζουν τα πράγματα προκειμένου να διαυγάζεται η συζήτηση.

μετάφραση: Ανδρέας Πανταζόπουλος

Έξι χρόνια μετά το θάνατό του, δημοσιεύουμε σήμερα μια άγνωστη συνέντευξη του Λεωνίδα Κύρκου στον συγγραφέα, και δρώντα πολίτη από την Κοζάνη, Μάκη Καραγιάννη. Η συνέντευξη καταχωρίστηκε στο περιοδικό Παρέμβαση, τχ. 54, Ιούνιος 1992 και, στην ουσία, παρέμεινε άγνωστη στο ευρύ κοινό. Σήμερα, υπό το βάρος της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, έχει νόημα να ξαναδιαβαστεί.

Συνέντευξη με τον Γιούρι Ριμπακόφ, εικαστικό και υπερασπιστή των ανθρώπινων δικαιωμάτων στη Ρωσία. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 77, Μάιος 2017.

Τι είναι ο «μακρονισμός»; Η νίκη του Εμμανουέλ Μακρόν στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών του Μαΐου, τροφοδοτώντας κύματα ενθουσιασμού στους ευρωπαϊστές, αλλά και απορίες στους αντιπάλους του, στάθηκε ικανή ώστε ο δημοσιογραφικά, κατ’ αρχήν, να κατασκευασθεί ο όρος «μακρονισμός». Όρος ο οποίος έγινε συνώνυμος της εκλογικής επιτυχίας αφού, για πρώτη φορά μετά το πείραμα του μπλαιρισμού, η φόρμουλα του νέου (και νεαρού) γάλλου προέδρου πέτυχε την από πολλούς προσδοκώμενη δημιουργία μιας κεντρώας συναίνεσης απωθώντας τα λαϊκιστικά «άκρα». Τη συναίνεση αυτή ορισμένοι αναλυτές τη χαρακτήρισαν «φιλελεύθερη», κάποιοι άλλοι «λαϊκιστική».

Η νομπελίστρια λογοτεχνίας 2015 αποκλειστικά στο Books’ Journal. Συνέντευξη στον Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη. 

Ο Δημήτρης Μαρωνίτης, που πέθανε στις 12 Ιουλίου, ήταν μια πολλαπλά επιδραστική μορφή του δημόσιου βίου. Πρωτίστως, βεβαίως, ήταν μια επιδραστική μορφή της φιλολογίας, κορυφαίος δάσκαλος, κορυφαίος μελετητής, κορυφαίος μεταφραστής των ομηρικών επών και πολλών ακόμα αρχαίων κειμένων στην ελληνική γλώσσα. Ο θάνατός του μας υποχρεώνει να ανασύρουμε μια συνέντευξή του που έδωσε στον Δημήτρη Δουλγερίδη και δημοσιεύθηκε στο τεύχος 13 του Books' Journal, τον Νοέμβριο 2011 (αργότερα συμπεριλήφθηκε στο βιβλίο με συνεντεύξεις που είχε κάνει ο Δουλγερίδης, Δεύτερη Ανάγνωση, Πόλις, 2012). Την αναδημοσιεύουμε χωρίς σχόλια

Μία επίκαιρη συνέντευξη του καθηγητή Pierre-André Taguieff για το σημερινό φαινόμενο του λαϊκισμού σε Ευρώπη και ΗΠΑ*.

Μια επίκαιρη συνέντευξη της φιλοσόφου και πολιτικής επιστήμονος Renée Fregosi, διευθύντριας ερευνών στις πολιτικές επιστήμες (Université Paris 3 Sorbonne-Nouvelle), στον Gil Mihaely, ιστορικό και διευθυντή σύνταξης του μηνιαίου περιοδικού Causeur (12/3/2016), με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου της:  Οι νεο-αυταρχικοί (Les nouveauxautoritaires. Justiciers, censeurs et autocrates, Παρίσι, Ed. du Moment, 2016).  Μετάφραση - επιμέλεια: Ανδρέας Πανταζόπουλος.