Με ισχυρή κατάπληξη διαπιστώνω ότι όλο και περισσότεροι γονείς δεν ενδιαφέρονται να προοδεύσουν τα παιδιά τους στο σχολείο και το δηλώνουν ευθαρσώς. Αντιμετωπίζουν τον δάσκαλο σαν αντίπαλό τους, από τον οποίο θα πρέπει να προστατεύσουν το παιδί. Δε δίνουν αξία στην επίμονη προσπάθεια: Αν το παιδί τους μετά από επιφανειακή ενασχόληση με ένα έργο δηλώσει ότι δεν το καταφέρνει, το δέχονται και κατηγορούν την υποτιθέμενη δυσκολία του έργου για την αποτυχία του μαθητή. Διατυπώνουν όχι απλώς άποψη αλλά αξιώσεις για θέματα διαχείρισης τάξης, όπως για το πλήθος των εργασιών που δίνονται για το σπίτι, την ύλη που πρέπει να καλυφθεί και τον συμμαθητή δίπλα στον οποίο θα κάθεται (ή δε θα κάθεται) το παιδί τους την ώρα του μαθήματος. Ακόμα χειρότερα, αξιώνουν συμμαθητής του παιδιού τους να αλλάξει σχολικό περιβάλλον ή και να παραπεμφτεί σε ειδικό σχολείο.
Αντίστοιχα, σπάνια γονιός θα δεχτεί τη σύσταση δασκάλου να ζητήσει για το παιδί του τη γνώμη ειδικού όταν υπάρχει υπόνοια μαθησιασιακής δυσκολίας. Συχνά άλλωστε αρνούνται την αρμοδιότητα του δασκάλου να τους συμβουλεύσει και για λιγότερο ευαίσθητα θέματα, όπως η υγιεινή διατροφή, μία ορισμένη ώρα ύπνου για το παιδί, η λελογισμένη χρήση της τηλεόρασης και του διαδικτύου. Και βέβαια, επιτρέπουν στα παιδιά τους να περνούν ατελείωτες ώρες σε εφαρμογές και μέσα κοινωνικής δικτύωσης που απαγορεύονται για την ηλικία τους, όπως το τικ τοκ (επιτρέπεται σε παιδιά από δεκατριών ετών και άνω).
Όλα τα παραπάνω περιγράφουν απλώς αυτό που είναι γνωστό τα τελευταία χρόνια ως «η απαξίωση του εκπαιδευτικού και του έργου του». Τι κάνει όμως η πολιτεία για να αντιστρέψει το κλίμα; Οι οδηγίες των προϊσταμένων μας τα τελευταία χρόνια περιστρέφονται γύρω από τον άξονα: «Δε δυσαρεστούμε τους γονείς». Υπάρχει κάποια παρεξήγηση μεταξύ γονέων και δασκάλου; Ο δάσκαλος θα πρέπει να υποχωρήσει, γιατί είναι επαγγελματίας. Υπάρχει κάποιο παιδί με παραβατική συμπεριφορά στην τάξη, επειδή για παράδειγμα έχει υποστεί κακοποίηση ή παρουσιάζει προβλήματα συμπεριφοράς ψυχιατρικής φύσεως ή απλώς δεν είχε την ευκαιρία πριν από το σχολικό περιβάλλον να διδαχθεί πώς να θέτει όρια στα δικαιώματά του και να σέβεται τις επιθυμίες και των υπολοίπων; Ευκαιρία για τους δασκάλους να δείξουν τι αξίζουν! Δεν υπάρχουν βέβαια υποστηρικτικές δομές πέρα από την παρουσία ψυχολόγου μία φορά την εβδομάδα, αν το σχολείο είναι τυχερό, σπανιότατα και κοινωνικού λειτουργού. Δεν προβλέπεται στο Δημοτικό και κανένα μέσο σωφρονισμού πέρα από τη συζήτηση και την καταγραφή των περιστατικών. Το σημαντικό πάντως είναι να μη δημιουργηθεί θέμα με τους άλλους γονείς!
Υπάρχουν παιδιά που δεν έχουν την επιθυμητή απόδοση στο σχολείο; Αυτό πια κι αν είναι λάθος του δασκάλου! Που δε φρόντισε να κινήσει το ενδιαφέρον του μαθητή. Που δεν καλούσε κάθε εβδομάδα τους γονείς των παιδιών για να μιλήσουν για την πρόοδό του. Που δεν έκανε εξατομικευμένη διδασκαλία στα συγκεκριμένα παιδιά και δεν τους έβαλε χωριστά τεστ, στο επίπεδο των ικανοτήτων τους ή της προσπάθειας που ήταν διατεθειμένα να καταβάλουν. Που δεν ήταν πάνω από τα παιδιά την ώρα που έγραφαν διαγώνισμα, να τους λέει τις λύσεις σε περίπτωση δυσκολίας. Που δεν τα άφησε να αντιγράψουν, στην τελική. Η πάγια οδηγία όλων των Συμβούλων Εκπαίδευσης είναι να αποφεύγουμε να βάζουμε στους μαθητές της Γ΄ και Δ΄ τάξης κάτω από Β΄ –κι αυτό σε εξαιρετικές περιπτώσεις– και στους μαθητές της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης βαθμούς κάτω από το 8. Όποιος δάσκαλος αγνοήσει την υπόδειξη, γνωρίζει πως κινδυνεύει να δεχτεί όλες τις παραπάνω κατηγορίες και μια ρητορική ερώτηση για το τον βαθμό που μπορεί να πάρει ο ίδιος όταν εφαρμοστεί στην περίπτωσή του η περίφημη «αξιολόγηση των εκπαιδευτικών».
Την προσεχή Παρασκευή οι γονείς θα πάνε στα σχολεία των παιδιών τους να ενημερωθούν για την πρόοδο των παιδιών τους. Οι περισσότεροι θα φύγουν καθησυχασμένοι ότι όλα πάνε καλά. Ή θα τρομοκρατηθούν μαθαίνοντας ότι το παιδί τους πήρε σε κάποιο μάθημα «Άριστα – 9», γιατί είναι γνωστό ότι μόνο οι αδύναμοι μαθητές παίρνουν τόσο χαμηλό βαθμό. Το πρόβλημα της βαθμοθηρίας, η πεποίθηση των οικογενειών ότι θα μπει ο βαθμός χωρίς προσπάθεια, ότι για ενδεχόμενη αποτυχία θα φταίει πάντα κάποιος άλλος, έχει εξαπλωθεί ήδη στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Μήπως δεν είναι χαρακτηριστικό αυτής της άποψης το επεισόδιο της οικογένειας που απαίτησε φέτος επανεξέταση ή επαναληπτική εξέταση του παιδιού τους στις Πανελλήνιες εξετάσεις επειδή ήταν χαλασμένο το ρολόι της τάξης;
Έχω τη γνώμη πως αυτή η τακτική υποβιβάζει όχι μόνο τον ρόλο του δασκάλου, αλλά ολόκληρου του σχολείου. Επιτρέπει σε μαθητές να αγνοούν τις υποχρεώσεις τους, αναμένοντας ότι θα πάρουν καλό βαθμό ανεξαρτήτως προσπάθειας. Είμαι πεπεισμένη ότι οι γονείς που ενδιαφέρονται για την πρόοδο του παιδιού τους θα προτιμούσαν μία αντικειμενική αξιολόγηση, με μια κλίμακα που θα ήταν στην πραγματικότητα κι όχι μόνο στα χαρτιά «από το 1 ώς το 10». Μήπως δεν υποδεικνύεται αυτό από τη σφαγή που έγινε για την εισαγωγή στα Πρότυπα Σχολεία; Ποιες συνθήκες τρέμουν ότι θα συναντήσουν μαθητές και γονείς στα κανονικά σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και διαγκωνίζονται για μια θέση στον ήλιο;
Οι προϊστάμενοί μας μας ζητούν να φανεί προς τα έξω ότι το σχολείο κάνει έργο. Με έμφαση στο «να φανεί». Να έχουμε μια ωραία ιστοσελίδα και να μην ξεχνάμε να δημοσιεύουμε εκεί ό,τι κάνουμε με τα παιδιά εκτός μαθήματος. Να συνεργαστούμε με άλλους φορείς για κοινές δράσεις. Να κάνουμε δράσεις για κάθε παγκόσμια ημέρα, να διαβάσουμε ένα ολόκληρο λογοτεχνικό βιβλίο στα πλαίσια του μαθήματος, να κάνουμε δράσεις Ενεργού Πολίτη που θα βοηθήσουν τα παιδιά να καλλιεργήσουν «δεξιότητες ενεργού πολιτειότητας» και όλες τις υπόλοιπες «δεξιότητες του 21ου αιώνα». Ωραία και χρήσιμα όλα, χωρίς αντίρρηση.
Τι κάνουμε όμως με τις άλλες δεξιότητες, που παραδοσιακά καλλιεργούνταν από το σχολείο; Θέλουμε τα παιδιά να μάθουν να διαβάζουν με άνεση ένα κείμενο, εντοπίζοντας σε αυτό τις πληροφορίες που χρειάζονται; Να αποκτήσουν μαθηματική σκέψη; Να καταλάβουν πώς λειτουργεί η φύση, ώστε να αντιστέκονται σε προλήψεις; Να μάθουν ιστορία και γεωγραφία; Να καλλιεργηθεί η αισθητική τους αντίληψη από ειδικούς του χώρου;
Τελικά ήρθε ο διαγωνισμός PISA να φανερώσει ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός. Αρκετοί από τους άριστους μαθητές μας αποδεικνύονται λειτουργικά αναλφάβητοι. Αποκαλύπτεται ότι βρίσκονται στην Έκτη Δημοτικού και δε γνωρίζουν βασικές πράξεις. Το πιο εύκολο, φυσικά, θα είναι να κατηγορηθεί πάλι ως υπεύθυνος ο δάσκαλος, με τη διττή υπόσταση του τεμπέλη, χαραμοφάη με τους τρεις μήνες διακοπές από τη μια και του εκπροσώπου του Αγίου Πνεύματος από την άλλη, που σε μια διαρκή επανάληψη της Πεντηκοστής οφείλει να χαρίζει την Επιφοίτηση στους μαθητές του, ανεξαρτήτως των δυσκολιών, του υποστηρικτικού ή μη περιβάλλοντος από το οποίο προέρχονται, της προσπάθειας τελικά που οι ίδιοι καταβάλλουν. Αν κάποιος όμως επιθυμεί να επιφέρει ουσιαστικές βελτιώσεις στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, θα πρέπει να σκάψει πολύ πιο βαθιά για να εντοπίσει τις πραγματικές αδυναμίες. Πολύ ωραία τα λόγια για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Μήπως όμως είναι ολόκληρη η κοινωνία που χρειάζεται αξιολόγηση; Γιατί το σχολείο είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινωνίας και τα δικά της προβλήματα αντανακλά.
07/06/2025
