web only

11.312 νέοι τίτλοι βιβλίων κυκλοφόρησαν το 2024, επιβεβαιώνοντας τη σταθεροποίηση της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής πάνω από τους 11.000 τίτλους ετησίως. Η πλειονότητα των εκδόσεων (94,6%) παραμένει έντυπη, ενώ οι μορφές e-book (112 τίτλοι) και audiobook (376 τίτλοι) συνεχίζουν να έχουν περιορισμένη παρουσία. Η μέση τιμή του βιβλίου ανήλθε στα 17,63€, σημειώνοντας αύξηση 2,73%, κυρίως σε κατηγορίες όπως τα παιδικά, τα επιστημονικά και τα εκπαιδευτικά.

Στις σύγχρονες δημοκρατίες, η ηγεσία δεν είναι απλώς διαχειριστική ικανότητα, ούτε εξαντλείται στη γοητεία του «αποτελεσματικού μάνατζερ». Πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών — τον άνθρωπο που, για το καλύτερο ή το χειρότερο, διαμορφώνει παγκόσμιες ισορροπίες, καθορίζει συμμαχίες, επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία και (συχνά) εμπλέκει ή αποσύρει κράτη από πολέμους. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η προσωπικότητα του Ντόναλντ Τραμπ, οι αξίες του και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται τη διακυβέρνηση δεν μπορούν να ιδωθούν ως «εσωτερική υπόθεση των Αμερικανών». Αφορούν και εμάς, και τον υπόλοιπο κόσμο.

Πολιτιστικές εκδηλώσεις, ελευθερία του λόγου και όρια διαμαρτυρίας 

Σε περιόδους έντασης, ακόμη και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις κινδυνεύουν να μετατραπούν σε πεδία έντονων πολιτικών αντιπαραθέσεων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης 2025, όπου τέθηκε υπό αμφισβήτηση η θέση μιας λογοτεχνικής εκδήλωσης στο δημόσιο πολιτιστικό πρόγραμμα εν μέσω κλιμακούμενης βίας στη Μέση Ανατολή. Συγκεκριμένα, ομάδα εκδοτών και συλλογικοτήτων από το χώρο της Αριστεράς διαμαρτυρήθηκε για μια συζήτηση με θέμα «Μεταβαλλόμενα τοπία της εβραϊκής λογοτεχνίας» που διοργάνωνε η πρεσβεία του Ισραήλ στην Έκθεση. Με σύνθημα «Η λογοτεχνία δεν ξεπλένει τη γενοκτονία», οι ακτιβιστές υποστήριξαν ότι ο χώρος του πολιτισμού δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως «φύλλο συκής» για το «ξέπλυμα» εγκλημάτων ενός κράτους που κατηγορείται διεθνώς για γενοκτονία στη Γάζα. Η κινητοποίηση αυτή, αν και ειρηνική, πέτυχε τελικά τη ματαίωση της εκδήλωσης: οι ομιλητές και οι θεατές αποχώρησαν και ανακοινώθηκε επίσημα η ακύρωσή της, χωρίς να προκληθούν επεισόδια. Η εξέλιξη αυτή ανέδειξε τον κίνδυνο πολιτισμικές παρεμβάσεις να αποσιωπώνται υπό την πίεση μιας γενικευμένης καταγγελίας περί «εξωραϊσμού» κρατικής βίας.

Το δημοσιευθέν σήμερα «πόρισμα Καρώνη» (επίσημα: Πραγματογνωμοσύνη σε Απάντηση της Διάταξης Διορισμού 4/2024 από τον Εφέτη Ανακριτή Λάρισας κ. Σωτήριο Μπακαΐμη) δεν είναι μια ακόμα αναπαράσταση του δυστυχήματος των Τεμπών συνοδευόμενη από εικασίες για τα παρατηρηθέντα φαινόμενα, ούτε και η προσπάθεια να εξαχθούν συμπεράσματα από τα «δεδομένα» των βίντεο των καμερών ασφαλείας του αυτοκινητοδρόμου και άλλων κτιρίων που κατά τύχη κατέγραψαν τα γεγονότα.

«Τα τελευταία χρόνια, η μετα-αλήθεια έχει γίνει η λέξη στην οποία καταφεύγουμε όταν προσπαθούμε να κατανοήσουμε μια αποπροσανατολιστική πραγματικότητα: τις ψευδείς ειδήσεις, τις θεωρίες συνωμοσίας, την άρνηση του φαινομένου του κλίματος, τα προεκλογικά ψεύδη, και την ακατάσχετη όπως φαίνεται παραπληροφόρηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο όρος, επινοήθηκε πριν από δεκαετίες αλλά διαδόθηκε στον απόηχο των πολιτικών αναταραχών της δεκαετίας του 2010 και στέφθηκε το 2016 λέξη της χρονιάς στα λεξικά της Οξφόρδης. Ορίζεται ως σχετιζόμενος με «περιστάσεις στις οποίες τα αντικειμενικά γεγονότα έχουν μικρότερη επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης από τις επικλήσεις στο συναίσθημα και την προσωπική άποψη».

Σκαλίζοντας κανείς πρόχειρα τη μνήμη του, θα μπορούσε εύκολα να βρει πάμπολλα επεισόδια υποκρισίας και παρόμοιας αθλιότητας σαν αυτής που επιτελέστηκε στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου εναντίον εκδήλωσης για τους ορίζοντες της ισραηλινής λογοτεχνίας. Ήταν μια πράξη καθαρά στοχευόμενου και υποκινούμενου αντισημιτισμού και, ταυτόχρονα, μια ακόμα μελαγχολική απόδειξη του πόσο αγράμματα και αξιολύπητα άτομα συνωστίζονται και στον εκδοτικό βιβλιοπωλικό χώρο. Η  λογοτεχνία του Ισραήλ, μιας χώρας αδιανόητα προοδευμένης και αξιοθαύμαστης, παίζει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία μιας βιώσιμης και δίκαιης λύσης και για τους δύο λαούς. πράγμα που θα το ήξεραν αν δεν ήταν προβοκάτορες ή  αν άνοιγαν να διαβάσουν και κανένα βιβλίο πού και πού.

Καθισμένο σε καφεκίτρινο μωσαϊκό με μαύρες στίξεις (θα μπορούσε να είναι χαλί, κουρελού ή χώμα) το torso δεσπόζει σαν κορμός δέντρου. Με τον κόκκινο όγκο τους και τον τρόπο που τα γόνατα είναι το ένα πάνω στο άλλο, θυμίζουν εγκάρσια διατομή καρδιακών κοιλοτήτων όπως θα τις έδειχνε μια έγχρωμη αξονική τομογραφία. Αυτή ήταν η πρώτη μου σκέψη όταν είδα πριν από χρόνια το Mom Hand της Jordan Casteel στις σελίδες του Artforum^[1].

Τα περιστατικά έμφυλης βίας δεν έχουν πολιτικό  χρώμα, δεν υπόκεινται σε υπολογισμούς πολιτικού κόστους-οφέλους. Είναι άδικες πράξεις, παραβατικές συμπεριφορές, τις οποίες οφείλουμε να προλαμβάνουμε, να τις καταδικάζουμε όταν συμβαίνουν και, τελικά, τέτοια περιστατικά πρέπει να  παραπέμπονται  στη δικαιοσύνη. Ωστόσο, θα περίμενε κανείς ότι σε ορισμένους χώρους, οι οποίοι είναι οι κατεξοχήν χώροι της ελεύθερης έκφρασης και της διακίνησης ιδεών, η έμφυλη βία θα αντιμετωπιζόταν με ιδιαίτερη ευαισθησία και ενσυναίσθηση. Η ζωή συχνά μας διαψεύδει.

9 Μαΐου, Ημέρα της Ευρώπης

Παραμονή της 9ης Μαΐου, αναπόφευκτα η σκέψη πηγαίνει στους μεγάλους πολιτικούς άνδρες που πάνω στα ερείπια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου (ευρωπαϊκού εμφυλίου εν πολλοίς στην πράξη) θεμελίωσαν μια «αλλαγή παραδείγματος», βάζοντας στη θέση των εθνικών εγωισμών και του μιλιταρισμού αυτό που σήμερα αποκαλούμε Κοινό μας Ευρωπαϊκό Σπίτι, και το θεωρούμε αναπόσπαστο πλαίσιο του παρόντος και του μέλλοντός μας.

Οι Εκδόσεις Κλειδάριθμος συμπληρώνουν φέτος 40 χρόνια δημιουργικής πορείας και προσκαλούν τους αναγνώστες σε μια επταήμερη γιορτή στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης αφιερωμένη στα βιβλία, από τη Δευτέρα 19 Μαΐου έως την Κυριακή 25 Μαΐου!