Ο λόγος περί του Αρκά. Τον τελευταίο καιρό, και ειδικά από τη στιγμή που άρχισε να στοχεύει σε έξεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς, όπως μετωνυμικά αποτυπώνονται στα Παιδικά χρόνια ενός πρωθυπουργού (η συγκεκριμένη σειρά σκίτσων κάνει μια παλινδρομική κριτική στον Αλέξη Τσίπρα και, μέσω αυτής, καυτηριάζει παγιωμένα στοιχεία ταυτότητας της Αριστεράς), έγινε στόχος έντονων επιθέσεων. Ήταν λογικό και αναμενόμενο να συμβεί κάτι τέτοιο.
Ένας παραγωγικός καλλιτέχνης με νεανικό κοινό που λατρεύει και τις νέες και τις παλιότερες δουλειές του, το χιούμορ και η σκιτσογραφική γραμμή του οποίου είχαν μαζική αποδοχή, θεωρήθηκε ότι είχε περάσει στο «άλλο στρατόπεδο». Αυτός που έδειχνε το έργο του μέσα από εφημερίδες και έντυπα της Αριστεράς ήταν τώρα ο ήρωας των παλιών οννεδιτών.
Οι επιθέσεις είναι συνήθως αμήχανες και στηρίζονται σε αποφάνσεις: «ο Αρκάς δεν είναι αστείος», «το χιούμορ του είναι παιδικό, άρα δεν είναι χιούμορ». Η χοντροκομμένη κριτική, στην πραγματικότητα κρύβει μια άλλη, πιο περίπλοκη και πιο δύσκολα διατυπούμενη: ότι ο Αρκάς δεν είναι πια ο εαυτός του, ότι έχασε τη βαθιά ταυτότητά του την ώρα που πολιτικοποιήθηκε και άρχισε να καυτηριάζει την αντιμνημονιακή κοινοτοπία και την εξουσία της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Δεν είναι τυχαίο ότι για πολλούς από τους απογοητευμένους θαυμαστές του, η ψευδωνυμία του, από στοιχείο πολιτισμικής υπερηφάνειας, έγινε μειονέκτημα του δημιουργού, αξιοποιήσιμο για το στιγματισμό του. Έτσι ο Αρκάς, εκείνος ο φαντασματικός δημιουργός σαν άλλος πρόδρομος του επίσης φαντασματικού Μπάνκσι, μπορούσε να αμφισβητηθεί ως προς την υλικότητα της ύπαρξής του.
Για αρκετούς, ο Αρκάς δεν ήταν κάποιος που ξεπουλήθηκε στη Δεξιά, στους «Ναίδες» του δημοψηφίσματος και στους ακροδεξιούς εχθρούς της κυβέρνησης που έφερε στη χώρα την δημοκρατία – την οποία τόσο στερούνταν η χώρα από το 1944 και μετά. Ο Αρκάς ήταν νεκρός! Όχι ο Αρκάς «τους», ο Αρκάς συνολικά. Μπορεί να το έγραψαν λίγοι στο τουίτερ και να το πιστευουν εν γένει ελάχιστοι, αλλά η ρητορική του θανάτου είχε κάνει την καταλυτική εμφάνισή της. Ο Αρκάς είχε πεθάνει. Είχε πεθάνει πραγματικά, μα κυρίως μεταφορικά. Δεν υπήρχε πια γι’ αυτούς, όπως ένας έρωτας που τους πρόδωσε. Γιατί; Διότι ο Αρκάς «τους» είχε τολμήσει να λάβει αποστάσεις από την «αυθεντική ταυτότητά» του. Να προδώσει τα πρώτα χρόνια, σχεδόν όλη τη ζωή του.
Στην πραγματικότητα, τα πράγματα δεν είχαν συμβεί έτσι. Ο Αρκάς έλαβε απόφαση να παραμείνει ίδιος, να κρατήσει την ταυτότητά του, αλλά να αλλάξει θεματολογία. Ο Αρκάς της μεταπολιτευτικής περιόδου υπήρξε αντικομφορμιστής, το ίδιο παραμένει και τα χρόνια της κρίσης, στραμμένος όμως πλέον στο αμιγώς πολιτικό πεδίο. Και αυτό είναι ιδιαίτερα οδυνηρό γιατί ακριβώς λειτουργεί αποκαλυπτικά για την εξουσία εκείνη που πασχίζει να πείσει ότι δεν έχει ακόμα κατακτήσει παρά μόνο την κυβέρνηση, ότι κανένας θεσμός δεν μπορεί να τη σταματήσει μπροστά στο «δικαίωμά» της να κατισχύσει των πάντων και, πάνω απ’ όλα, να πείσει ότι παραμένει μια αγνή αντι-εξουσία, μια ταυτότητα που δυναστεύεται από τη νόρμα. Να πείσει ότι δεν έχει γίνει κανόνας, κοινοτοπία και εξουσία.
Κάποιοι λοιπόν θεώρησαν ότι ο Αρκάς ήταν μια ταυτότητα – η δική τους ταυτότητα. Νεανική, ανυπότακτη και χειραφετημένη από την κοινωνική χρηστοήθεια – και μόνον αυτό. Το κοινωνικό του σχόλιο, συνέπεια αυτής της ταυτότητας, ήταν ένας απότοκος της αμφισβήτησης των χρόνων του ’60 με το οποίο ταυτίζονταν αριστεροί και ελευθεριακοί της μεταπολίτευσης – ή έστω και απλώς ανομολόγητα φιλελεύθεροι.
Όμως, η εξέλιξη του Αρκά στο σήμερα δείχνει ότι δεν ήταν τόσο περιεχομενική η ταυτότητά του. Ήταν κινησιολογική πάνω απ’ όλα, έστεκε απέναντι σε αυτό που θεωρούσε περιοριστικό και ανελεύθερο, κορόιδευε τις εσωτερικές μας διακονίες της ανελευθερίας.
Αυτόν τον προκαθορισμό εξακολουθεί να μάχεται και σήμερα, εστιάζοντας σε αυτό που προφανώς βλέπει ως το νέο αυτονόητο: την επίκαιρη εξουσιαστική κοινοτοπία. Ο Αρκάς δεν είναι αριστερός. Είναι αντικομφορμιστής και εν τέλει βαθύς κριτικός της εξουσίας που εμφανίζεται ως αυτονόητη και φυσική. Αυτό καλό είναι να το γνωρίζουν και οι πολλοί όψιμοι φίλοι του, εκείνοι που νομίζουν ότι έγινε αντιαριστερός, δεξιός, δικός τους, κάτι τέτοιο τέλος πάντων.
Να μη μας τον περιγράψουν ως προδότη ή να τον καταγγείλουν ως νεκρό σε κανά χρόνο που, ίσως, σατιρίζει τον Μητσοτάκη.
