Λάκης Δόλγερας

Το εύδρομο Τραμ, Α’, Παύλος Νιρβάνας, 155 χρονογραφήματα για το Τραμ. Συλλογή, επιμέλεια Σάκης Κουρουζίδης, Ευώνυμος, Αθήνα 2023, 293 σελ.

Ο Παύλος Νιρβάνας, κατά κόσμον Πέτρος Αποστολίδης, γεννήθηκε το 1866 στη Μαριούπολη.  Βιολογικός πατέρας του ήταν ο ποντιακής καταγωγής έμπορος Κωνσταντίνος Αποστολίδης. Ο Πέτρος ορφάνεψε πολύ νωρίς από γονείς και το 1870 μπήκε σε ορφανοτροφείο. Τον υιοθέτησε ο εφοπλιστής Κωνσταντίνος Κουμιώτης, με καταγωγή από τη Σκόπελο, και η εκ Χίου σύζυγός του Μαριέττα Ράλλη , όταν επισκέφθηκαν τη Μαριούπολη. Ο μικρός Πέτρος εγκαταστάθηκε μαζί με τους εύπορους γονείς του στον Πειραιά, ενώ τα καλοκαίρια τα περνούσε στη Σκόπελο^[i], από τη οποία καταγόταν ο νέος πατέρας του.

Ο Μανώλης Κ. Χατζηγιακουμής ήταν πολλά μαζί. Ο κλασικός φιλόλογος, ο νεοελληνιστής, ο ακάματος  ερευνητής της Βυζαντινής Μουσικής Παράδοσης, ο Δάσκαλος, ο αυστηρός επιστήμων και πάνω απ’ όλα ένας σπουδαίος άνθρωπος.

Γιασουνάρι Καβαμπάτα, Το σπίτι των κοιμισμένων κοριτσιών και άλλες ιστορίες,  μετάφραση: Έφη Κουκουμπάνη-Πολυτίμου, Καστανιώτη, Aθήνα 1995, 155 σελ.

Η νουβέλα του  Καβαμπάτα έχει ήδη πάρει τη θέση της στον κόσμο των κλασικών αριστουργημάτων. Μιλά για έναν ηλικιωμένο άντρα, τον Εγκούτσι, με φθίνοντα ερωτισμό, καθώς επισκέπτεται μέσα στο σύνολο του μυθιστορηματικού χρόνου έξι  φορές ένα «σπίτι». Κάθε φορά κοιμάται μια νύχτα με μια γυμνή, πολύ νεαρή γυναίκα που είναι τεχνητά κοιμισμένη, δίχως να του επιτρέπεται από τους κανόνες του σπιτιού η σεξουαλική διείσδυση. Περιγράφεται λεπτομερώς και στοχαστικά, ποιητικά θα έλεγε κανείς, η σχέση του Εγκούτσι με το χωρίς ζωή, λόγω νάρκωσης, γυναικείο σώμα, καθώς και οι σκέψεις, οι αναμνήσεις και τα όνειρα του γέρου κάτω από αυτή τη διαδικασία.

Έβδοξος Άραβος, Οι γιατροί κάποτε, Ιατρική Κίνηση, τρίτη έκδοση Αθήνα 1961

Το κείμενο που ακολουθεί, από το ιδιότυπο βιβλίο του γιατρού Εβδόξου Αράβου (Γιάννης Αντωνιάδης), περιγράφει περιστατικά από την Αθήνα των πρώτων δεκαετιών του εικοστού αιώνα και, ιδίως, περιστατικά βίας - ο πετροπόλεμος ήταν μια γενικευμένη έκφρασή της. Αναδημοσίευση από το τεύχος 146. 

Μιχάλης Μοδινός, Τελευταία έξοδος, Στυμφαλία. Mυθιστόρημα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2014, 190 σελ.

Μίλτος Λειβαδίτης, Εξελικτική Ψυχολογία και Ψυχοπαθολογία, Παρισιάνου, Αθήνα 2023, 292 σελ.

Φέτος το καλοκαίρι μεταξύ των άλλων βιβλίων που διάβασα ήταν και τα συγκεκριμένα: το επιστημονικό σύγγραμμα του Μίλτου Λειβαδίτη και ένα παλιότερο μυθιστόρημα του Μιχάλη Μοδινού γραμμένο την πρώτη φάση της μεγάλης κρίσης της χώρας (και πρωτοδημοσιευμένο σε συνέχειες στο Books’ Journal). Εκ πρώτης όψεως, είναι δυο βιβλία που δεν φαίνεται να έχουν καμία σχέση μεταξύ τους.   

Κώστας Καλφόπουλος,  Ό,τι αρχίζει ωραίο τελειώνει με φόνο. Λαϊκά νουάρ διηγήματα, Καστανιώτη, Αθήνα 2023, 168 σελ.

Το βιβλίο Ό,τι αρχίζει ωραίο τελειώνει με φόνο, του Κώστα Καλφόπουλου αποτελείται από μία συλλογή 7 διηγημάτων, τα 6 εκ των οποίων έχουν δημοσιευτεί προηγουμένως αλλού: σε εφημερίδες, σε συλλογές αστυνομικών διηγημάτων, σε συλλογικά βιβλία με τον υπότιτλο λαϊκά νουάρ.

Γεώργιος Σκλαβούνος, Ανατομική του Ανθρώπου, τρεις τόμοι, έκδοσις 3η, βελτιωθείσα, 1ος τόμος, τύποις Σ. Ν. Ταρουσόπουλου, Αθήναι 1926

Ο Γεώργιος Σκλαβούνος γεννήθηκε το 1869 στην Τιθορέα της Λοκρίδος. Το ακαδημαϊκό  έτος 1884-85 γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αρχικά στην Φιλοσοφική Σχολή και ακολούθως στη Νομική. Το επόμενο έτος 1885-86, το Πανεπιστήμιο έκλεισε λόγω γενικής επιστράτευσης, με τα γεγονότα της προσάρτησης της Ανατολικής Ρωμυλίας από τη Βουλγαρία. Ο Σκλαβούνος έφυγε στην Ευρώπη και, έπειτα από μικρό διάστημα κατά το οποίο έζησε στην Ελβετία, έφθασε στο Βίρτσμπουργκ της Βαυαρίας και σπούδασε ιατρική στο εκεί Πανεπιστήμιο. Μετά την αποφοίτησή του συνέχισε τη μελέτη και την έρευνα και απέκτησε το 1891 διδακτορικό δίπλωμα. Για δύο χρόνια εργάστηκε πρώτα στο ανατομείο του Βίρτσμπουργκ και, κατόπιν, στο ανατομείο του Πανεπιστημίου Αθηνών ως υφηγητής. Από το 1899 έγινε τακτικός καθηγητής της ανατομικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ώς το 1938.

Volker Weiderman, Ονειροπόλοι. Όταν οι συγγραφείς πήραν την εξουσία, Γερμανία, 1918, μετάφραση από τα γερμανικά: Μαρία Αγγελίδου, Άγρα, Αθήνα  2019, 325 σελ.

Όταν ανοίγει κανείς το βιβλίο Ονειροπόλοι του Φόλκερ Βάιντερμαν^[1], ιδιαίτερα αν δεν έχει διαβάσει το οπισθόφυλλο, νομίζει ότι πρόκειται για ένα παραμύθι ή για μια μυθώδη ιστορία. Όμως όχι, ο συγγραφέας σ’ αυτό το ιστορικό μυθιστόρημα κάνει μια, μέρα μέρα, ώρα ώρα, περιγραφή  του δράματος μιας αποτυχημένης επανάστασης, μάλλον άγνωστης. Της επανάστασης του Μονάχου: ενός συναρπαστικού ουτοπικού κοινωνικού πειράματος που κατέληξε σε άγρια καταστολή και σε λουτρό αίματος.

Ευάγγελος Αρεταίος, Κλωστές στην Ημισέλινο, Oξύ, Αθήνα 2023, 160 σελ.

Η Σεβντά στο νέο βιβλίο του Ευάγγελου Αρεταίου είναι ένα πραγματικό πρόσωπο. Δραπέτευσε από την Τουρκία για να μη συλληφθεί. Πίσω, έμεινε μια χώρα αυταρχική, που ο Ερντογάν συνέβαλε στον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξή της, χωρίς όμως να καταφέρει να την ενώσει. Ανδροκρατική και κλειστή κοινωνία, βλέπει με καχυποψία πρόσωπα όπως η Σεβντά και η φίλη της, η Γκιουλιστάν, με την οποία είναι ερωτευμένη. Η Σεβντά έχει ένα όνειρο για τη χώρα. Ένα όνειρο ελευθερίας. Αλλά ποιες πολιτικές δυνάμεις, και υπό ποιες συνθήκες, θα μπορούσαν να το πραγματώσουν; [TBJ]

Κωστής Παλαμάς,  Άπαντα, επιμέλεια: Κωνσταντίνος Γ. Κασίνης, Ίδρυμα Κωστή Παλαμά, Αθήνα 2018, 480 σελ.

Elizabeth Mayhew Waller Edmonds, Greek Lays, Idylls, Legends. A selection from recent and contemporary poets, Α΄ έκδοση: Trübner, 1886, Νέα έκδοση: HardPress, 2012, 316 σελ. 

Πολλοί είναι οι λόγοι που η ρουμπρίκα αυτή ασχολείται με ένα από τα πρώιμα ποιήματα του Κωστή Παλαμά, «Τα νιάτα της γιαγιάς»^[i], που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 1883 και εντάχθηκε στη συλλογή του 1885, Τα τραγούδια της πατρίδος μου.