Σου έγραψα για πολλά ζητήματα την άποψή μου, σου έθεσα πολλές ερωτήσεις, σου περιέγραψα διάφορα συναισθήματά μου.
Σήμερα, τώρα, θέλω να μιλήσουμε για μένα, για τη δική μου στάση απέναντι σε όλα όσα βλέπουν καθημερινά τη δημοσιότητα, μετά την κήρυξη της επιστράτευσης στη χώρα σου. Ξέρω πολύ καλά πως αν με τα προηγούμενά μου γράμματα δυσαρεστούσα πολλούς συμπολίτες σου, με τούτο εδώ θα δυσαρεστήσω πολλούς δικούς μου. Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς.
Κυκλοφορούν ήδη δεκάδες βίντεο με νεαρούς Ρώσους να προσπαθούν με κάθε τρόπο να εγκαταλείψουν τη χώρα σου και να βρουν καταφύγιο σε χώρες που έχουν ακόμη τα σύνορά τους ανοιχτά για τους πολίτες της χώρας σου.
Πρόκειται, ουσιαστικά, για ένα νέο κύμα προσφύγων, εμιγκρέδων, όπως τους έλεγαν παλιά, οι οποίοι, γενιά με τη γενιά, έφτιαξαν αυτό που σήμερα αποκαλούμε ρωσική Διασπορά. Από τα σπλάχνα της βγήκαν κορυφαίοι διανοητές, όπως ο Πιτιρίμ Σορόκιν, ο Νικολάι Μπερντιάγιεφ, ο π. Σεργκέι Μπουλγκάκοφ, ο Νικολάι Λόσκι, αλλά και μουσουργοί όπως ο Σεργκέι Προκόβιεφ, ο Ίγκορ Στραβίνσκι και άλλοι, για να μην αναφερθώ στους ζωγράφους, γλύπτες, ποιητές, πεζογράφους, παιδαγωγούς κ.ά.
Μαθημένη είναι η δύστυχη Ρωσία σε κύματα εμιγκρέδων. Εμιγκρέδες είχαμε στην τσαρική εποχή, εμιγκρέδες κατά τον 20ό αιώνα, πότε μετά τον ρωσικό Εμφύλιο πόλεμο με το «Ατμόπλοιο των φιλοσόφων», πότε με τους λιποτάκτες κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και πότε με τους αντιφρονούντες της ΕΣΣΔ, οι οποίοι κατά κύματα τους έστελναν καταναγκαστικά στο εξωτερικό ή τους αντάλλασσαν με κομμουνιστές, δεσμώτες δικτατορικών καθεστώτων.
Όταν ήμουν μικρός, στη Θεσσαλονίκη, πρόλαβα τους τελευταίους εμιγκρέδες που ζούσαν στην περιοχή Χαριλάου και είχαν τη δική τους εκκλησία, την Αγία Κυριακή, όπου συχνά πήγαινα τη γιαγιά μου. Τα πράγματα τα έφερε έτσι η ζωή που, πολλά χρόνια αργότερα, αρκετό αρχειακό υλικό αυτής της κοινότητας έπεσε στα χέρια μου και, με τη βοήθεια αληθινά πατριωτών συμπολιτών σου, επέστρεψε στην πατρίδα σου.
Το πρόσφατα γεγονότα στην πατρίδα σου, η επιστράτευση και οι διαμαρτυρίες, οι διαδηλώσεις, οι συλλήψεις νέων αντρών και η συνακόλουθη βίαιη αποστολή τους στο μέτωπο, όπως αντιλαμβάνεσαι, θέτουν ορισμένα ηθική διλήμματα.
Για λόγους αρχής, τάσσομαι πάντα με εκείνους που πολεμούν κατά της τυραννίας. Γνωρίζω καλά πως στην πατρίδα μου, αλλά και σε άλλες χώρες, πολλοί διατυπώνουν αιτιάσεις για τη στάση των απλών ρώσων πολιτών απέναντι στον πόλεμο. Γνωρίζω και γνωρίζεις καλά πως ένα μεγάλο μέρος της ρωσικής κοινωνίας στήριξε τον πόλεμο του καθεστώτος Πούτιν κατά της Ουκρανίας. Ναι, έχουν ευθύνη γι’ αυτή τη στήριξη και η ιστορία θα τους τη χρεώσει. Απεχθάνομαι, όμως, ακόμη και τον παραμικρό υπαινιγμό για συλλογική ευθύνη. Οι δύο μεγάλες ανθρωπιστικές τραγωδίες του 20ού αιώνα μάς δίδαξαν πως οι αναφορές σε συλλογικές ευθύνες οδηγούν κατευθείαν στις πύλες του Άουσβιτς και των γκουλάγκ.
Δεν σου κρύβω, πως ένα μέρος της κοινωνίας μας έχει αρνητική στάση απέναντι στους Ρώσους νέους εμιγκρέδες. Δεν τη συμμερίζομαι. Θεωρώ πως τώρα ήρθε η στιγμή να δείξουμε την αλληλεγγύη μας στους πολίτες εκείνους που με οποιονδήποτε τρόπο αντιδρούν, αντιστέκονται, απορρίπτουν το εγκληματικό καθεστώς του Πούτιν. Πολύ περισσότερο που πρόκειται για ανθρώπους με δημοκρατικές, φιλελεύθερες πεποιθήσεις, οι οποίες, ας το ομολογήσουμε, είναι τόσο σπάνιες στην πατρίδα σου. Ήρθε η ώρα οι δικοί μου συμπατριώτες να προσπαθήσουν να καταβάλουν ένα μέρος του ανεξόφλητου χρέους που έχουν έναντι άλλων κοινωνιών, οι οποίες έδωσαν καταφύγιο και φροντίδα στους έλληνες δημοκράτες που εγκατέλειπαν τη χώρα στα χρόνια της δικτατορίας 1967-74. Χρωστάμε πολλά σε αυτές τις κοινωνίες και τώρα ήρθε η σειρά μας να δείξουμε την αλληλεγγύη και την προσήλωσή μας στα δημοκρατικά ιδεώδη, εμπράκτως.
Οι νεαροί Αμερικανοί, οι οποίοι ζούσαν σε ένα δημοκρατικό καθεστώς, είχαν αντίθετη γνώμη με τον πόλεμο του Βιετνάμ και για να αποφύγουν τη στράτευση κατέφευγαν σε γειτονικές χώρες, όπως ο Καναδάς. Αυτό είχε αποτέλεσμα να γραφτούν τραγούδια γι’ αυτούς, να διοργανωθούν συναυλίες, να εκδηλωθεί ένα τεράστιο κύμα συμπαράστασης.
Γιατί, όταν νεαροί Ρώσοι, οι οποίοι ζουν σε ένα δικτατορικό, αυταρχικό καθεστώς, δεν θέλουν να πολεμήσουν σε έναν άδικο, ιμπεριαλιστικό πόλεμο που διεξάγει η τυραννία τους, δεν θα πρέπει να τύχουν ανάλογης συμπαράστασης και αλληλεγγύης;
Το ίδιο ισχύει κατά τη γνώμη μου και για εκείνους που μένουν στη Ρωσία και δίνουν καθημερινά έναν γενναίο, άνισο αγώνα απέναντι σε έναν κατασταλτικό μηχανισμό που δεν έχει την παραμικρή ηθική αναστολή.
Γνωρίζεις πως στη χώρα σου υπάρχουν οργανώσεις προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων οι οποίες παλεύουν κάτω από απερίγραπτα δύσκολες συνθήκες. Αρκετές από αυτές, όπως το Μεμοριάλ, η εξουσία τις έχει θέσει εκτός νόμου. Το ίδιο ισχύει για την Οργάνωση Κατά των Βασανιστηρίων στις Φυλακές ή την Επιτροπή για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων.
Ομολογώ πως αυτή τη φορά δεν σταθήκαμε στο ύψος των περιστάσεων ως δυτικός πολιτισμός. Εδώ και χρόνια στη Ρωσία έχει ξεσπάσει ένα κύμα ανηλεών διώξεων εναντίον όσων τολμούν να σηκώσουν το ανάστημά του στον περιορισμό, αρχικά, και στην κατάργηση τελικά των ανθρώπινων δικαιωμάτων, είτε πρόκειται για εθνικές μειονότητες, για πολιτικά δικαιώματα, για τη θρησκευτική ελευθερία, για την LGTB κοινότητα, για το δικαίωμα στην επιλογή εν γένει. Πολλές ΜΚΟ της Δύσης, γενναία επιχορηγούμενες από την κοινωνία των πολιτών, αγνοούν παντελώς την κατάσταση στην Ρωσία. Ενδιαφέρονται για το ανεμπόδιστο ζευγάρωμα ενός σπάνιου ζώου, αλλά αδιαφορούν για τα δεινά ολόκληρων κοινωνιών και δεν βρίσκουν να ψελλίσουν ούτε μία κουβέντα. Το είδαμε άλλωστε πρόσφατα, με την απαράδεκτη κίνηση της Διεθνούς Αμνηστίας να ταυτίσει το θύμα με το θύτη, τον επιτιθέμενο με τον αμυνόμενο, αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ναι, παρά τις ελάχιστες φωνές, λίγοι έδιναν σημασία στις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων στη Ρωσία, οι οποίες σταδιακά οδήγησαν στην επιβολή μιας στυγνής δικτατορίας. Βλέπεις, ενδιαφέρονταν περισσότερο για το φτηνό, ρωσικό, φυσικό αέριο και δεν ήθελαν να κακοκαρδίσουν τον τύραννο.
Οι σημερινοί νέοι που διαμαρτύρονται, καταβάλλοντας στο ακέραιο το δικό τους μερίδιο στον αγώνα κατά της τυραννίας, αλλά και εκείνοι που προσπαθούν να διαφύγουν στο εξωτερικό για να αποφύγουν την στράτευση, είναι η ελπίδα της Ρωσίας για ένα καλύτερο αύριο, για μια ανοιχτή, δημοκρατική κοινωνία, η οποία θα προσπαθήσει να προσεγγίσει τις υπόλοιπες και να έχει σχέσεις έντιμης συνομιλίας.
Θεωρώ καθήκον μου να τους βοηθήσω. Και θα το κάνω με όποιον τρόπο μπορώ, μόνος ή με τη βοήθεια άλλων.
Θα σου ξαναγράψω σύντομα
Ο έλληνας φίλος σου
22 Σεπτεμβρίου 2022
