Δεν θα μπω στον πειρασμό να σχολιάσω από την ελληνική σκοπιά το αποτέλεσμα και τις συνέπειες του δημοψηφίσματος στη FYROM. Άλλωστε, από ’δώ και πέρα, τα πράγματα θα εξελιχθούν με ακόμη πιο ωμό τρόπο απ’ ό,τι τα ξέραμε μέχρι τώρα ή θα μπορούσαμε να τα φανταστούμε. Δεν έχει νόημα, συνεπώς, να ασχολείται κανείς. Έτσι, το επόμενο διάστημα θα έχουμε την τύχη να ζήσουμε τη γένεση μιας καινούργιας επιστημονικής έννοιας: «Βαλκανικό Δημοψήφισμα». Κι αναρωτιόμουν, τι εννοούσε ο Πρωθυπουργός μας όταν δήλωνε στα Ηνωμένα Έθνη πως η Ελλάδα δείχνει το δρόμο στις άλλες χώρες πώς να επιλύουν ακανθώδεις διαφορές…
Θα μείνω στις επιπτώσεις του δημοψηφίσματος στην Ε.Ε. Είναι γνωστό ότι ο πρόεδρος Γιούνκερ, σφόδρα ενοχλημένος από το Brexit, θέλησε να μην αφήσει πίσω του ότι επί δικής του προεδρίας η Ε.Ε. έχασε ένα μέλος της, και μάλιστα τόσο σημαντικό όπως η Βρετανία. Έβαλε, λοιπόν, τα δυνατά του για να ισορροπήσει την απώλεια αυτή, προωθώντας την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. Θεμιτή φιλοδοξία, άλλωστε και η χώρα μας πρωτοστατεί εδώ και δεκαετίες στην ένταξη των χωρών αυτών στην Ε.Ε. (Κατά τη γνώμη μου, αποδείχτηκε ιστορικό λάθος, διότι –τον καιρό της κρίσης– οι δανειστές μάς συγκρίνουν πλέον με τις χώρες αυτές, στην κατηγορία των οποίων και μας κατατάσσουν!) Πλην όμως, αποδείχτηκε πως ήταν μια απελπισμένη ενέργεια υψηλού κινδύνου για την εικόνα της Ε.Ε. στην περιοχή, και όχι μόνο.
Στο τεθέν με «βαλκανικό» πλέον τρόπο ερώτημα στους γείτονές μας (θα θυμάστε ίσως πώς τέθηκε και το δικό μας ερώτημα – αν και δεν είναι εύκολη άσκηση να το θυμάται κανείς), αυτοί απάντησαν μεν θετικά με ποσοστά Κριμαίας, όσοι τουλάχιστον προσήλθαν στις κάλπες, πλην όμως η σιωπηλή πλειοψηφία δεν φαίνεται να ενθουσιάστηκε καθόλου από την ευρωπαϊκή προοπτική που της υποσχέθηκαν, και απείχε.
Πώς να ερμηνεύσει τώρα κανείς μια τέτοια αδιαφορία απέναντι σε μια τέτοια προοπτική από μια τόσο μικρή και ευάλωτη χώρα; Τόσο λίγο θελκτική έγινε η Ευρώπη; Κάποτε οι χώρες συνωστίζονταν στην πόρτα της Ε.Ε. για να μπουν. Και τώρα, οι γείτονές μας δεν δείχνουν να συγκινούνται ούτε για να πάνε μέχρι την κάλπη να ψηφίσουν…
Ως γνωστόν, το χειρότερο για μια κυρία δεν είναι η απόρριψη. Είναι η αδιαφορία. Κάποιοι στις Βρυξέλλες και στις κρίσιμες πρωτεύουσες θα πρέπει τώρα να προβληματιστούν μετά από ένα τέτοιο αποτέλεσμα για την εικόνα που εκπέμπει η Ευρώπη στον κόσμο. Τι συμβαίνει, άραγε; Δεν έμεινε ευρωπαίος ηγέτης που να μην παρήλασε από τα Σκόπια τελευταία. Άλλες δυνάμεις, ίσως, ήταν πιο αποτελεσματικές από την Ε.Ε. στην προσέγγισή τους, για τα δικά τους συμφέροντα, όπως και να τα εννοούν. Κι αυτό θα πρέπει να προβληματίσει τις Βρυξέλλες.
Τα Βαλκάνια είναι μια περίεργη περιοχή. Δεν μπορεί να προσεγγίζονται από την Ε.Ε. με οριζόντιες λογικές τύπου PaxAmericana. Δεν επιλύονται έτσι οι διενέξεις. Δεν μπορεί να αντικατασταθεί η PaxAmericanaαπό την PaxEuropea. Δεν ήταν ποτέ τέτοια η ευρωπαϊκή προσέγγιση στην επίλυση των διεθνών διαφορών. Λύση να ’ναι κι ό,τι να ’ναι. Σπρώξε τούς μεν και πίεσε τους δε, η δουλειά μας να γίνει…
