web only

Στο τεύχος Οκτωβρίου 2019 του περιοδικού Harper’s Magazine δημοσιεύτηκε έκκληση 152 συγγραφέων, καθηγητών, δημοσιογράφων και άλλων δημόσιων προσώπων υπέρ της ελευθερίας του δημόσιου διαλόγου και κατά του πνεύματος λογοκρισίας που συχνά ευνοείται από την πολιτική ορθότητα. Ανάμεσα στους υπογράφοντες ήταν ο Σαλμάν Ρούσντι, αλλά και πολλά ακόμα παρεμβατικά πρόσωπα του δημόσιου λόγου, με βιβλία, άρθρα, εκδόσεις, συμμετοχή σε κοινωνικές και πολιτικές οργανώσεις (μεταξύ άλλων, η Ανν Απλμπάουμ, η Μάργκαρετ Άτγουντ, η Σέρι Μπέρμαν, ο Ίαν Μπουρούμα, ο Νόαμ Τσόμσκι, ο Νίκολας Α. Χρηστάκης, ο Τζέφρι Ευγενίδης, ο Φράνσις Φουκουγιάμα, ο Γκάρι Κασπάροφ, ο Μαρκ Λίλα, η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, ο Φαρίντ Ζακάρια). Το κείμενο της επιστολής τους, ιδιαίτερα επίκαιρο και σήμερα, όχι μόνο λόγω της απόπειρας δολοφονίας του Σαλμάν Ρούσντι, παρατίθεται στη συνέχεια:

Η προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη δεν είναι ζήτημα «κοινού περί δικαίου αισθήματος», όπως θα πουν οι σταλινικοί και οι φασίστες, αλλά του κράτους δικαίου.

Τις πρώτες δύο τρεις μέρες του πολέμου, άφωνοι σχεδόν παρακολουθούμε τη ρωσική επίθεση και δεν πιστεύουμε τα μάτια μας με την αντίδραση της Ουκρανίας, που ξεκινάει και σηματοδοτείται από το «Εδώ θα μείνω και θα σταθώ, δεν μπορώ να κάνω αλλιώς» του προέδρου Ζελένσκι. Ο γλυκομίλητος ηθοποιός, με αυτό το «στέκομαι εδώ», ήδη έχει κερδίσει τον φανταχτερό μάτσο της Ρωσίας.

Όσιπ Μαντελστάμ, Το αιγυπτιακό γραμματόσημο, μετάφραση από τα ρωσικά - επίμετρο: Βιργινία Γαλανοπούλου, Οροπέδιο, Αθήνα 2016, 135 σελ.

Τη στιγμή που κάποιος παίρνει στα χέρια του ένα βιβλίο, βρίσκεται στην ίδια κατάσταση μ’ εκείνον τον άνθρωπο των παραμυθιών που σηκώνει από το έδαφος ένα άγνωστο ταπωμένο μπουκάλι. Αγνοεί τι περιέχει· ίσως να διαθέτει κάποιες ασαφείς πληροφορίες ή να κάνει εικασίες. Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται να το ανοίξει για ν’ αρχίσει να βγαίνει το τζίνι, το πνεύμα του μπουκαλιού ή, στην περίπτωσή μας, του βιβλίου, που κάποιος άλλος, άλλοτε, έκλεισε εκεί μέσα.

Οι δριμείς αντιδράσεις διάφορων ομάδων, με αποκορύφωμα τις δηλώσεις εκπροσώπων του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών κατά τη διάρκεια θεατρικών παρατάσεων που ακολούθησαν την πρωτοβάθμια καταδίκη του Δημήτρη Λιγνάδη και την ανασταλτική απόφαση του δικαστηρίου που είχε αποτέλεσμα να αφεθεί αυτός ελεύθερος μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσής του από το Εφετείο, δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για τα δικαστικά χρονικά της χώρας. Αρκετές φορές οι αποφάσεις των δικαστηρίων σε «πολύκροτες» υποθέσεις συνάντησαν τη σφοδρή κριτική μέρους της κοινωνίας, το οποίο, επικαλούμενο το «κοινό περί δικαίου αίσθημα», απαιτεί την «παραδειγματική τιμωρία» των κατηγορουμένων, την αναθεώρηση των επιβληθεισών ποινών επί το αυστηρότερο ή –όπως στην περίπτωση Λιγνάδη– την άρνηση απολαβής ευνοϊκών διατάξεων του νόμου.