Β' Παγκόσμιος Πόλεμος

Michel Winock, Charles De Gaulle. Ένας επαναστάτης στοιχειωμένος από την ιστορία, μετάφραση από τα γαλλικά: Σάντρα Βρέττα, Ποταμός, Αθήνα 2022, 163 σελ.

Ο Ντε Γκωλ είναι η πιο σημαντική προσωπικότητα της μεταπολεμικής Ευρώπης. Είναι επίσης εκείνος που έστησε δύο φορές τη Γαλλία στα πόδια της, το 1940, μετά τη γαλλική ήττα από τους Γερμανούς και το 1958, μέσα στη θύελλα του πολέμου της Αλγερίας. Πεποίθησή του πως η εξουσία του ηγέτη δεν θα έπρεπε να εκπορεύεται από τα κόμματα και το Κοινοβούλιο αλλά από την απευθείας εντολή του λαού. Ο Michel Winock γράφει ένα απομυθοποιητικό μεν, αλλά και βαθύ κείμενο για το στρατηγό, που παρουσιάζει συνοπτικά την πολιτική του πορεία, επισημαίνοντας ταυτόχρονα το μεγαλείο αλλά και τα σφάλματα στα οποία υπέπεσε κατά τη διάρκεια του πολιτικού του βίου. [ΤΒJ]

Ζωρζ Σιμενόν, Το τραίνο, μετάφραση από τα γαλλικά: Αργυρώ Μακάρωφ, Άγρα, Αθήνα 2022, 210 σελ.

 Την ώρα που εισβάλλουν στη Γαλλία οι ναζί, σύζυγος στέλνει την έγκυο γυναίκα του με ασφαλές τρένο σε ασφαλή προορισμό και ο ίδιος την ακολουθεί με μια πιο αργή, εμπορική αμαξοστοιχία. Εκεί, από καθυστέρηση σε καθυστέρηση, σε μια συνθήκη όπου οι άνθρωποι δεν έχουν ούτε παρελθόν ούτε μέλλον, θα συναντήσει μια γυναίκα με την οποία θα ζήσουν ένα έντονο βράδυ. Υπάρχει λοιπόν ζωή για ανθρώπους πριν τους καταπιεί η αδηφάγος νύχτα της Ιστορίας; Τεύχος 137

Jean Bloch-Michel, Ο Μάρτυρας, μετάφραση από τα γαλλικά: Ευγενία Γραμματικοπούλου, Οκτάνα, Θεσσαλονίκη 2020, 176 σελ.

Jean Bloch-Michel, Daniel et Noémie, Gallimard, Paris 1971, 240 σελ.

Ο Ζαν Μπλοχ-Μισέλ είναι μια σπουδαία περίπτωση των γαλλικών γραμμάτων και ο Μάρτυρας, το δεύτερο βιβλίο του που μεταφράζεται στα ελληνικά. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι και το Daniel et Noémie. Και τα δύο έργα περιστρέφονται γύρω από το ίδιο θέμα: τη στάση του ατόμου όταν η ιστορία εισβάλλει στη ζωή του. Ο κεντρικός χαρακτήρας κάθε μυθιστορήματος αντιδρά με τον ίδιο τρόπο απέναντι στην απειλή του πολέμου.  Επιλέγει να την αγνοήσει και να περιχαρακωθεί στα στενά όρια της ιδιωτικής του ζωής. Γιατί; Και γιατί ο αντιστασιακός Μπλοχ-Μισέλ, αντί να καταδικάσει αυτές τις συμπεριφορές που περιγράφει, τις χρησιμοποιεί για να διεισδύσει στη συνθετότητα της ανθρώπινης ψυχής και των συμπεριφορών που συχνά υποκινεί; [Τεύχος 136]

Γιώργος Καραγιαννίδης, Η καρδιά μου το όπλο σου. Μυθιστόρημα, Αρμός, Αθήνα 2022, 354 σελ.

Η αλήθεια είναι, ότι η  έκδοση αυτού του βιβλίου με εξέπληξε. Γνωρίζοντας τον Γιώργο Καραγιαννίδη ως τεχνοκράτη, έναν από τους πιο επιδραστικούς επιστήμονες της χώρας, δύσκολα μπορούσα να διανοηθώ ότι θα είχε όχι τη διάθεση αλλά, κυρίως, το χρόνο για να γράψει μυθιστόρημα. Το έκανε όμως και, ευτυχώς, αποδεικνύοντας ότι η παραγωγικότητά του είναι ενιαία. Και το έκανε με τη συνέπεια του προγραμματιστή (είναι η εργασία του, το επάγγελμά του). Έτσι μας παρέδωσε αυτό το μυθιστόρημα.

Δέσποινα Στρατηγάκου, Ο Χίτλερ στο σπίτι, μετάφραση από τα αγγλικά: Στέφανος Παπαγεωργίου, Παπαζήση, Αθήνα 2022, 590 σελ.

Αυτό είναι ένα κατ’ εξοχήν παράδοξο και απρόβλεπτο, γι’ αυτό και εξαιρετικό βιβλίο. Παράδοξο στη θεματική του, απρόβλεπτο για τα ελληνικά εκδοτικά δεδομένα, εξαιρετικό στη σύνθεσή του, ακόμα κι αν ήδη διαθέτουμε το τελευταίο διάστημα κάποια σημαντικά βιβλία που διεισδύουν «περιφερειακά» στο εθνικοσοσιαλιστικό καθεστώς της Γερμανίας (1933-1945)^[1].

Κηρύσσοντας τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας, η Ρωσία μπήκε σε ένα «σπιράλ θανάτου» για την ίδια την ιδέα της αέναης νίκης και της νικηφόρας ρωσικής αυτοκρατορίας. Όσο και αν η πουτινική προπαγάνδα προσπαθεί να παρουσιάσει τον πόλεμο ως «απελευθερωτικό» και «αντιναζιστικό», στα μάτια της διεθνούς κοινής γνώμης, η Ρωσία ως επιτιθέμενη και μάλιστα με τις θηριωδίες που διαπράττει ο στρατός της στις πρόσκαιρα κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας, έχει πάρει τη θέση της ναζιστικής Γερμανίας. Και αυτό είναι άδικο για εκείνους που έδωσαν τις ζωές τους στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Είναι άδικο και για εκείνους που τις δίνουν σήμερα, 77 χρόνια αργότερα, αντιστεκόμενοι στον ρωσικό ιμπεριαλισμό.

Joseph Roth / Stefan Zweig, Αλληλογραφία 1927-1938, μετάφραση από τα γερμανικά: Μαρία Αγγελίδου - Άγγελος Αγγελίδης, εισαγωγή: Pierre Deshusses, επίμετρο: Παναγιώτης Κ. Τσούκας, Άγρα, Αθήνα 2021, 557 σελ. 

Αλληλογραφία με τα συνεχή σκαμπανεβάσματα μιας σχέσης στα πρόθυρα του πολέμου, με εντάσεις, πίκρες, απρόοπτα, και μαζί η αγωνία της οικονομικής αλλά και της λογοτεχνικής επιβίωσης δυο εξόριστων φίλων. Ο φτωχός και ανασφαλής Ροτ συνομιλεί με επιστολές με τον πετυχημένο και αυτάρκη Τσβάιχ, με φόντο την άνοδο του ναζισμού, τις διώξεις των Εβραίων και τη βεβαιότητα ότι η Ευρώπη θα καταστραφεί. (τεύχος 126)

Ο Μπέρνχαρντ Σλινκ είναι ένας αγαπημένος στους Έλληνες συγγραφέας, κι αυτό αποδεικνύεται από το ότι το νέο βιβλίο του στα ελληνικά, η συλλογή διηγημάτων Χρώματα του αποχαιρετισμού (μετάφραση: Απόστολος Στραγαλινός, Κριτική, 248 σελ.), μερικές εβδομάδες μετά την κυκλοφορία της στα ελληνικά, είναι πολύ ψηλά στις προτιμήσεις των αναγνωστών. Η εξαιρετική δημοσιογράφος Κική Τριανταφύλλη (είναι απώλεια ότι ο βιοπορισμός την έστρεψε σε ρεπορτάζ που δεν έχουν σχέση με το βιβλίο), είχε συναντήσει την άνοιξη του 2013 τον συγγραφέα, στον απόηχο της μεγάλης του επιτυχίας, Διαβάζοντας στη Χάννα (που έγινε εξίσου επιτυχημένη κινηματογραφική ταινία). Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο τεύχος 30 του Books' Journal, Aπρίλιος 2013, και ο Σλινκ ήταν στο εξώφυλλο, όπως πάντα από τον Αλέκο Παπαδάτο. Ήταν μια δύσκολη εποχή. Η ελληνική κρίση κορυφωνόταν με άδηλο το μέλλον. Όμως ζούσε ο Φίλιπ Ροθ και δεν είχε γίνει ακόμα η φονική επίθεση ισλαμιστών κατά του σατιρικού Charlie Hebdo… (Η συνέντευξη που ακολουθεί είχε δημοσιευτεί με τίτλο: «Η γερμανική λογοτεχνία πάει στο Χόλλυγουντ»)

Η Μάχη της Κρήτης με «ρεπόρτερ» τον Γιώργο Σεφέρη

Βασίλι Γκρόσσμαν, Η κόλαση της Τρεμπλίνκα, εισαγωγή - μετάφραση από τα ρωσικά: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Άγρα, Αθήνα 2020, 134 σελ.

Το στρατόπεδο της Τρεμπλίνκα, άρχιζε να χτίζεται τον Μάιο του 1942 κι ήταν τεράστιος ο αριθμός που δολοφονήθηκαν εκεί: κατά τη βιβλιογραφία, οι νεκροί κυμαίνονται από 700.000 έως 900.000.  Η Τρεμπλίνκα, δηλαδή, είναι το στρατόπεδο όπου εξοντώθηκαν περισσότεροι άνθρωποι μετά το Άουσβιτς. Οι άνθρωποι εκεί δολοφονούνταν συστηματικά επί ένα χρόνο, το διάστημα Ιουλίου 1942 με 2 Αυγούστου 1943, μέχρι να εξεγερθούν κρατούμενοι που κατάφεραν να πυρπολήσουν το στρατόπεδο.