Ο Σωκράτης από το Αϊβαλί, σύντομα έφυγε από εκεί και περιπλανήθηκε σε πολλά μέρη: Σμύρνη, Χάλκη και Κωνσταντινούπολη, Γαλλία, Σενεγάλη, Οδησσό και τελικά Αθήνα.
Η αλληλογραφία αυτή αποθησαυρίστηκε από τον Γιώργο Ζεβελάκη, μαζί με άλλες. Μου τις παραχώρησε με τη γενναιοδωρία που τον διακρίνει. Εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη μου τον ευχαριστώ και από τη θέση αυτή.
Τα σωζόμενα στο αρχείο γράμματα είναι πάρα πολλά, περί τα εκατό πενήντα, στα δύο τρίτα των οποίων ο Σωκράτης είναι αποστολέας και στο ένα τρίτο παραλήπτης. Υπάρχουν επίσης και γράμματα συγγενών του που τον αναφέρουν. Έχουν ταξινομηθεί χρονολογικά και θα μπορούσαμε να πούμε ότι εικονογραφούν τέσσερις περιόδους της ζωής του. Την πρώιμη νεότητα στο Αϊβαλί και στη Σμύρνη. Την πρώτη επαγγελματική περίοδο, καθηγητής γαλλικών στη Χάλκη και την Κωνσταντινούπολη. Τη συνέχεια στην Οδησσό. Και τέλος, τη ζωή του στην Αθήνα. Στη δεύτερη και την τρίτη περίοδο, η αλληλογραφία είναι πολύ πυκνή.
Η στήλη είναι αδύνατο να δημοσιεύσει όλα τα γράμματα, ούτε και θα είχε νόημα. Θα επιλέγονται τα πιο χαρακτηριστικά, ενώ θα δίνονται και τυχόν ενδιαφέρουσες πληροφορίες από τα υπόλοιπα.
Η συνολική αλληλογραφία ξεκινάει από το 1891 και τελειώνει το 1943.
Ο Σωκράτης γεννήθηκε στο Αϊβαλί, κάπου μεταξύ 1877 και 1880, τρίτο τέκνο του Γεωργίου και της Αναστασίας, οι οποίοι απέκτησαν εκτός του Σωκράτη άλλα πέντε παιδιά: Μαριάνθη (1874), Δέσποινα (1875), Άρτεμις, Αλέκος και Χριστόφορος. Η οικογένεια ήταν εύπορη και προσανατολισμένη στα γράμματα. Τα οποία υπηρέτησαν η Μαριάνθη, ο Σωκράτης και ο Αλέκος.
Ο Σωκράτης ξεκίνησε τις σχολικές του σπουδές στις Κυδωνίες και τις συνέχισε στη Σμύρνη, ίσως και στη Γαλλία. Τον Αύγουστο του 1901 τις έχει τελειώσει και μετέβη στην Εμπορική Σχολή της Χάλκης ως καθηγητής γαλλικών.
H πρώτη περίοδος (1891-1901), που θα απασχολήσει τη στήλη αρχικά, αφορά την εφηβεία και τη νεότητα του Σωκράτη, με σύνολο πενήντα γράμματα. Τα πρώτα γράμματα που σώζονται και δημοσιεύονται εδώ είναι δύο, τα στέλνει στην αδερφή του Μαριάνθη, στην Αθήνα, που φοιτούσε στο Αρσάκειο. Της γράφει από το Αϊβαλί για τις σχολικές του επιδόσεις. Μπορούμε να εικάσουμε ότι φοιτά στο «Γυμνάσιο», πρώην Ακαδημία, που είχε ιδρύσει και διδάξει ο Βενιαμίν ο Λέσβιος, στις Κυδωνίες, τον 18ο αιώνα.
Επιστολή 1η από το Αϊβαλί, 17 Απριλίου 1891, στην Αθήνα.
Αγαπητή μου αδελφή
Δεν απήντησα εγκαίρως εις την επιστολήν σου διότι επερίμενον να λάβω τον έλεγχόν μου και σοι ανακοινώσω τους βαθμούς μου. Δυστυχώς ή ευτυχώς έλαβον αυτόν σήμερον και ευτυχώς μεν, διότι τον έλαβον εγκαίρως, δυστυχώς δε διότι δεν ανταποκρίνονται εις την επιθυμίαν μου. Ήρχισα και εγώ να εννοώ ότι δεν μελετώ αρκετά, μολονότι έχω τόσα βοηθήματα. Πρώτον τον μπαμπά μου, δεύτερον τας αδελφάς μου, και τρίτον και κύριον τους διδασκάλους οιτινές αγνοώ πως συμπαθούσι και έχουσι δι’ εμέ ιδιαιτέραν αγάπην. Τι τα θέλης αδελφή μου ιδού οι βαθμοί μου: Ελληνικά 9, Θρησκευτικά 8, Γαλλικά 9, Μαθηματικά 9 ½, Ιστορία 6,75, Γεωγραφία 6,2, Ανθρωπολογία 8,62, Διαγωγή 10, όσον αφορά τους βαθμούς του μηνός Μαρτίου, όσον αφορά όμως εις τους βαθμούς των εξαμηνιαίων εξετάσεων λυπούμαι έτι περισσότερον, διότι έχω εις μεν τα Θρησκευτικά 9,5, εις τα Ελληνικά 7, και εις τα Μαθηματικά 4. Δεν έχω κανέν παράπονον εναντίον κανενός διδασκάλου μου διότι είμαι βέβαιος ότι με αγαπούν, όλοι προσπαθούν εις το καλόν μου. Εν τούτοις μελετώ. Φαίνεται ότι δεν μελετώ αρκετά Τέλος πάντων δεν ηξεύρω και εγώ τι να ειπώ, ίσως απατώμαι. Δος μοι να εννοήσω. Ήδον τους ιδικούς σου βαθμούς και εχάρην πολύ. Είθε να ηδυνάμην να σοι μιμηθώ. Περιμένω να με οδηγήσης τι πρέπει να κάνω διά να τους απολαύσω. Από αύριον αρχίζουν αι διακοπαί, θα μελετήσω και πιστεύω ότι θα επιτύχω να φανώ εις τας εξετάσεις άξιος των προσδοκιών σου.
Σοι επεύχομαι να διέλθης το Πάσχα υγιώς και ευτυχώς. εγώ δε το πρώτον αυγόν θα σπάσω εις την ανάμνησίν σου.
Σε φιλώ
ο αδελφός σου
Σωκράτης
Εν Κυδωνίαις τη 17 Απριλίου 1891.
Επιστολή 2η από το Αϊβαλί, 3 Ιουλίου 1891, στην Αθήνα.
Αγαπητή μου αδελφή Μαριάνθη
Ετελείωσα τας εξετάσεις μου και έλαβον το ενδεικτικόν μου, προσέτι δε σε συγχαίρω διά την επιτυχίαν των εξετάσεών σου και σε περιμένω με ανοικτάς αγκάλας ανυπομόνως.
Εν Κυδωνίαις τη 3 Ιουλίου 1891
Σε φιλώ
ο αδελφός
Σωκράτης