Ρωσική αφίσα του φιλμ Ο Ηλίθιος.
Μια από τις ελάχιστες εξωτερικές δραστηριότητες, όπως είναι γνωστό, που έμειναν είναι η αγορά τροφίμων. Την έχω αναλάβει εγώ, ψωνίζω προγραμματισμένα όσα περισσότερα τρόφιμα μπορώ, έτσι ώστε να μειώσω τις σχετικές εξόδους και παράλληλα τον κίνδυνο μόλυνσης.
Έτσι σήμερα επισκέφθηκα κοντινό κατάστημα, πολύ πρωί. Στην είσοδο μια υπάλληλος έδινε στους αναμένοντες μια κάρτα, διασφαλίζοντας τον αριθμό των προβλεπομένων εντός του καταστήματος αγοραστών. Βαστούσα το σχετικό καρότσι και περίμενα.
Η αναμονή μού θύμισε αντίστοιχες αναμονές για εισιτήριο, παλαιά, όταν το κτίριο ήταν σινεμά, και μάλιστα μεγάλο και μοντέρνο για την εποχή του. Το Κολοσσαίον στην Κυψέλη. Ήταν αγαπημένο, άνετο, μεγάλο και δροσερό, καθώς άνοιγε κατά βούληση η οροφή του. Κάπου εκεί, πλάι στην υπάλληλο που μοίραζε τις κάρτες, πρέπει να ήταν το γκισέ των εισιτηρίων. Σπανίως περίμενες για την έκδοσή του. Ίσως μόνο στην Αυτοκρατορία των Αισθήσεων ή στο Αποκάλυψη τώρα, που απ’ ό,τι θυμάμαι τα είχα δει εκεί.
Σιγά σιγά, παρ’ ότι ήταν πολύ πρωί, μαζεύτηκαν κι άλλοι. Σε αντίθεση με την εποχή του σινεμά, τώρα στεκόμασταν μακριά ο ένας από τον άλλο. Ήμουν πρώτος αλλά αργούσε να βγει κάποιος, ώστε να ελευθερωθεί μια κάρτα. Ανία! Επανήλθα στις αναμνήσεις μου.
Θυμήθηκα ότι μια φορά, από τις μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού που πήγα σινεμά μόνος, είχα μια θαυμάσια και απροσδόκητη εμπειρία. Ήταν πολύ παλιά, αρχές της δεκαετίας του 1960, ήμουν δεκαεννέα ετών, δεν θυμάμαι αν είχα δει τι έπαιζε το Κολοσσαίον ή αν μπήκα απλώς για να ξεσκάσω. Έπεσα πάνω στην κινηματογραφική μεταφορά ενός μυθιστορήματος που μόλις είχα συνεπαρμένος τελειώσει, του Ηλίθιου[i]. Ήταν ένα δίωρο σοβιετικό φιλμ με εξαιρετικούς ηθοποιούς. Με μάγεψε όσο και το βιβλίο, ίσως επειδή ξαναζούσα το κείμενο.
Όμως κάτι παράξενο συνέβαινε. Ξέροντας την πλοκή, έβλεπα ότι η πρόοδος της ταινίας καθυστερούσε. Ήμουν σίγουρος ότι δεν θα προλάβαινε να την αφηγηθεί ολόκληρη και αυτό μου δημιουργούσε ανησυχία. Πράγματι, η ταινία αφορούσε μόνο το πρώτο μέρος του βιβλίου. Αλλά η δυσαρέσκειά μου απ’ αυτό το γεγονός καλύφθηκε και με το παραπάνω με απροσδόκητο και εξωπραγματικό τρόπο. Οι πρωταγωνιστές του έργου, ο Γιούρι Γιάκοβλεφ που έπαιζε τον Πρίγκηπα Μίσκιν, έναν από τους δυνατότερους και αξέχαστους χαρακτήρες του ντοστογιεφσκικού κόσμου, και η σατανικής ομορφιάς Γιούλια Μπορίσοβα, η κατά το έργο Ναστάσια Φιλίπποβνα, ήταν εκεί μπροστά μου. Νομίζω ότι να δω τους ηθοποιούς ζωντανούς μαζί με ταινία μού συνέβη για πρώτη και τελευταία φορά. Ανέβηκαν στη σκηνή για να μας χαιρετίσουν και να πουν λίγα λόγια, κάποιος μετέφραζε. Δεν ήμασταν και πολλοί στην αίθουσα. Τους χειροκροτήσαμε μανιασμένα. Ήταν βέβαιο ότι το γεγονός δεν ήταν προετοιμασμένο και γι’ αυτό ήταν πιο γοητευτικό. Τους κοίταζα μαγεμένος, σαν να έβλεπα υπερφυσικά τέρατα, δεν ήθελα να τους χάσω από τα μάτια μου, τους ακολούθησα έξω και τους είδα να φεύγουν –κι οι δυο παραμυθένια όμορφοι και γοητευτικοί– μ’ ένα αυτοκίνητο που τους περίμενε. Ήταν σαν να έπεσαν από και να έφυγαν προς τον ουρανό.
Ο Γιούρι Γιάκοβλεφ ως Πρίγκηπας Μίσκιν.
Οι σκέψεις μου διακόπηκαν από την πωλήτρια που είπε «η σειρά σας κύριε». Έβγαλα το χαρτάκι με τον κατάλογο για τα ψώνια, ανέβασα καλά την μάσκα και πέρασα στην πεζή πραγματικότητα της κορωνοϊικής εποχής[ii].
Η Γιούλια Μπορίσσοβα ως Ναστάσια Φιλίπποβνα.
[i] Ο Ηλίθιος, σοβιετικό φιλμ 1958, σε σκηνοθεσία Ιβάν Πιρίεφ.
[ii]Γυρίζοντας στο σπίτι με τη χρήση του διαδικτύου, και για χάρη αυτού του σημειώματος,, συμπλήρωσα μετά από πενήντα έξι χρόνια, την παλιά εικόνα με κάποιες, μάλλον, άχρηστες πληροφορίες, από την εφημερίδα Ελευθερία: Το Κολοσσαίο έπαιζε τον Ηλίθιο στις 8 Οκτωβρίου 1964 και το ίδιο διάστημα το Θέατρο Βαχτάγκωφ, στο οποίο συμμετείχαν οι παραπάνω ηθοποιοί, έδινε παραστάσεις στην Αθήνα. Στο ρεπερτόριό του υπήρχε και ο Ηλίθιος.