Ο Μανώλης Χατζηγιακουμής, μετά τις σπουδές του στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ασχολήθηκε ερευνητικά, το 1964, με τη φιλολογική του αγάπη, τον Διονύσιο Σολωμό, και τα μόλις τότε εκδοθέντα «Αυτόγραφα», δηλαδή τα Χειρόγραφα του Σολωμού. Μέσα από την έρευνα, όπως είχε δηλώσει ο ίδιος στο Βήμα,
αποδείχθηκε απροσδόκητα ότι ο Σολωμός είχε μελετήσει, και χρησιμοποιήσει δημιουργικά στο Έργο του, όλη τη μέχρι τότε εθνική λαϊκή λογοτεχνία, πολύ πριν αυτή αναγνωρισθεί και ενταχθεί στην επίσημη Γραμματεία μας, παλαιά Μεσαιωνικά κείμενα –είχε μελετήσει ακόμη και τον Διγενή Ακρίτα–, την Κρητική λογοτεχνία, κυρίως τον Ερωτόκριτο, και φυσικά τη Δημοτική ποίηση. Στην πραγματικότητα, η διατριβή διερευνούσε το ακανθώδες εκφραστικό πρόβλημα του Σολωμού και αποδείκνυε γιατί έπρεπε να θεωρείται πραγματικός Εθνικός ποιητής.
Ακολούθως ασχολήθηκε με τον Παλαμά και τη δημώδη ποίηση.
Παράλληλα, συνέλεγε επίμονα και ακούραστα, για να τα παρουσιάσει αλλά και να τα διασώσει, καθώς καταλάβαινε ότι σύντομα θα χαθούν ή θα καταστραφούν, χειρόγραφα εκκλησιαστικής μουσικής, επισκεπτόμενος ο ίδιος μοναστήρια και εκκλησιαστικούς φορείς του εξωτερικού. Αυτά αποτέλεσαν τέσσερις εκδοτικές σειρές συνοδευόμενες από ηχητικά ντοκουμέντα σε 122 CD.
Μια άλλη πολύ σημαντική προσφορά αφορούσε την ιδιωτική εκπαίδευση. Το φροντιστήριο της οδού Σόλωνος. Από εκεί πέρασαν εκατοντάδες νεαροί υποψήφιοι για το Πανεπιστήμιο – και το σημαντικότερο δεν είναι ότι πέρασαν σχεδόν όλοι στις πρώτες θέσεις, αλλά ότι έμαθαν καλά την ελληνική γλώσσα και τη μυητική εκπαίδευση. Ο Μανώλης είχε έναν μαγικό τρόπο διδασκαλίας. Μυητικό και σκληρό αλλά ευφρόσυνο και παραγωγικό. Αντιγράφω από το Aegean News αποσπάσματα της μαρτυρίας μιας μαθήτριάς του:
Εμένα με έσυραν στο φροντιστήριο γιατί δεν διάβαζα πολύ. Η μόδα διέτασσε τότε ξενύχτι. Παρότι άριστη μαθήτρια θεωρείτο άκρως πιθανό να αποτύχω. […] Ο Μανώλης με γράδαρε λίγο και μετά με κάθισε λίγο παράμερα από τα άλλα παιδιά. Μου έφερνε εξωσχολικά βιβλία με πρώτη τη διατριβή του με αφιέρωση «Και στα δικά σου» και μου μιλούσε για το Σολωμό και άλλους δαιμόνους. […] ο Μανώλης ήθελε πρωτιές. Εκεί λύγισα και κόντεψα να αποτύχω. Ευτυχώς το κατάλαβε και διέταξε να ΜΗ ΔΙΑΒΑΣΩ ΑΛΛΟ. Φυσικά δεν ήμουν πρώτη, ήμουν όμως στην πρώτη δεκάδα ακόπως. […] Τον συναντώ συχνά στο Κολωνάκι, στη Σόλωνος να περπατά με βήμα γοργό. Ποτέ δεν τον ξέχασα στη ζωή μου μέχρι τώρα. Τα νέα μου τα μαθαίνει τυχαία. Γλείψιμο δεν αποζήτησε ποτέ […]. Η βασιλεία των ουρανών βιάζεται μου ’λεγε, και βιασταί αρπάσουσιν αυτήν. Ο Μανώλης δεν ξέρω αν εβίασε τη βασιλεία των ουρανών είμαι όμως σίγουρη ότι τη δημιούργησε με τον δικό του τρόπο.
Βιβλία που εξέδωσε:
Νεοελληνικά Φιλολογικά Ανάλεκτα. Σολωμός - Παλαμάς - Ερωτόκριτος - Διγενής, Κέντρον Ερευνών και Εκδόσεων, Αθήνα 2020
Ανθολόγιο Οδύσσειας, Αποσπάσματα Μεταφρασμένα, Ραψωδίες Α-Ω, Κέντρον Ερευνών και Εκδόσεων, Αθήνα 2016, Ομήρου Οδύσσεια, Εισαγωγή - Κείμενο - Μετάφραση - Σχόλια, Ραψωδίες Α-Ω, Κέντρον Ερευνών και Εκδόσεων, Αθήνα 2015, 832 σελ.
Μνημεία - Σύμμεικτα - Αρχείον Εκκλησιαστικής Μουσικής, Κέντρον Ερευνών και Εκδόσεων, Αθήνα 2000/2001, σχ. 8ο μικρό, 68 σελ.
Η Εκκλησιαστική Μουσική του Ελληνισμού μετά την Άλωση (1453-1820). Σχεδίασμα Ιστορίας, Κέντρον Ερευνών & Εκδόσεων, Αθήνα 1999, σχ. 8ο, 216 σελ.
Χειρόγραφα Εκκλησιαστικής Μουσικής 1453-1820. Συμβολή στην έρευνα του Νέου Ελληνισμού, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα 1980, 506 σελ.
Τα Μεσαιωνικά Δημώδη Κείμενα, Συμβολή στη μελέτη και στην έκδοσή τους, τόμ. Α΄, Αθήνα 1977 [Ιδιωτική Έκδοση, σήμερα στο Κέντρον Ερευνών και Εκδόσεων], 264 σελ.
Νεοελληνικές Πηγές του Σολωμού, Κρητική Λογοτεχνία - Δημώδη Μεσαιωνικά Κείμενα - Δημοτική Ποίησις, Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών, Βιβλιοθήκη Σοφίας Ν. Σαριπόλου, αρ. 1, Εν Αθήναις 1968, 208 σελ., διδακτορική διατριβή.
Το 2005 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το Αριστείο Γραμμάτων, ενώ το 2018 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής
Για την πνευματική παραγωγή του Μανώλη Χατζηγιακουμή δες: https://e-kere.gr/
Η εξόδιος ακολουθία θα γίνει την Τετάρτη, 28/2, ώρα 11.00, στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, ενώ η ταφή του θα γίνει στην Κω.
