Από μέρες ήθελε μία (τελευταία;) κάθοδο στην Ευώνυμο.
Είχε πολλά προβλήματα υγείας, δυο φορές στο νοσοκομείο την προηγούμενη εβδομάδα. Είχαμε μείνει σύμφωνοι να το κανονίσουμε γι’ αυτή την εβδομάδα. Σήμερα, πρωί πρωί, μου ζήτησε να το κάνουμε σήμερα. Του είπα ότι είχα δυσκολία και ότι θα το κάνουμε οπωσδήποτε τις επόμενες μέρες. Μετά από λίγο του τηλεφώνησα ότι τα κατάφερα και θα πάω να τον πάρω στις 10.30. Μου είπε ότι θέλει να μείνει ώς τις 5 το απόγευμα!
Πήγα στο σπίτι του, στη Δραπετσώνα, και περίμενα να κατεβεί με κάποια πράγματα που ήθελε να μεταφέρει στην Ευώνυμο. Αργούσε και δεν απάντησε στο τηλέφωνο.
Από το μπαλκόνι με είδε η γυναίκα του με την κόρη του και μου είπαν ότι μόλις είχε πεθάνει!
Ανέβηκα στο σπίτι του. Είχε ετοιμάσει αυτά που ήθελε να μεταφέρουμε. Από το βράδυ είχε κάνει το μπάνιο του και ήταν «ετοιμοπόλεμος» να αντιμετωπίσει αρχεία, κούτες με υλικό, ντοσιέ με μονόφυλλα και καρτ ποστάλ. Να κλείσει εκκρεμότητες.
Όλη του η ζωή αφιερωμένη στην αναζήτηση, την απόκτηση, την ανάγνωση, την ταξινόμηση υλικών κάθε είδους:
Βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, ημερολόγια, γκραβούρες, χάρτες, φωτογραφίες, καρτ ποστάλ, μονόφυλλα…
Οι 700 κούτες που δώρισε στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, μαζί με κάποιες «ντάνες» με παλιές εφημερίδες, είχαν καταγραφεί, ανά κούτα, πλήρως.
Το ίδιο και οι 120 κούτες με το μεγάλο του συλλεκτικό πάθος, του απόδημου ελληνισμού –αυτές έφτασαν στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Στο υλικό αυτό περιλαμβάνονταν και καρτ ποστάλ που έστελναν οι απόδημοι στους δικούς τους στην Ελλάδα. Εντόπιζε κάποιες διευθύνσεις παραληπτών και πήγαινε, μετά από 80-100 χρόνια από την αποστολή της κάρτας, να βρει το σπίτι του παραλήπτη, μήπως και υπάρχει κάποιο κουδούνι με το όνομα της οικογένειας, να μιλήσει με κάποιον οικείο του αποστολέα, αναζητώντας πληροφορίες για τον «απόδημο».
Μέχρι πριν ένα χρόνο, πήγαινε κάθε Σάββατο και Κυριακή στον Ελαιώνα, κάνοντας ένα ή δύο δρομολόγια προς την Ευώνυμο και πάλι πίσω. Ύστερα, ξεκινούσε καθημερινά από τη Δραπετσώνα και μετά από μία στάση στην Ευώνυμο, έκανε μια βόλτα από τα παλαιοβιβλιοπωλεία του Μοναστηρακίου, μετέφερε τα ευρήματά του στην Ευώνυμο για να ξεφυλλίσει, να ξεχωρίσει αυτά που προμηθεύτηκε ή να τα πακετάρει για τον επόμενο αποδέκτη της μεγάλης γενναιοδωρίας του. Η καθημερινή βόλτα είχε και συνέχεια. Έπαιρνε το λεωφορείο από την Ασωμάτων και έκανε μια βόλτα στα παλαιοπωλεία του κέντρου και στη συνέχεια, με τρεις συγκοινωνίες, πίσω στη Δραπετσώνα.
Ο Θεοχάρης είχε τελειώσει την ΑΣΟΕΕ και τα ΚΑΤΕΕ Τοπογράφων και άσκησε παράλληλα και τα δύο αυτά επαγγέλματα.
Κρατούσε τα λογιστικά της Σινετίκ (της εταιρείας των Λάκη Παπαστάθη και Τάκη Χατζόπουλου, που παρήγαγε το Παρασκήνιο της ΕΡΤ). Πολλά «Παρασκήνια» έχουν στους συντελεστές της εκπομπής: Διεύθυνση παραγωγής, Θεοχάρης Κυδωνάκης.
Του είμαι/του είμαστε, ευγνώμονες και για έναν επιπλέον λόγο: κρατούσε τα λογιστικά της Ευωνύμου από την πρώτη μέρα της ίδρυσής της (1994) μέχρι σήμερα, αφιλοκερδώς, βέβαια.
Τέλος μιας εποχής για μια ανεπανάληπτη ανθρώπινη πάστα. Το καλούπι δεν υπάρχει πια, δεν ξαναβγαίνουν Θεοχάρηδες.
Θέατρο στο τμήμα, επί χούντας
Θέλω να καταθέσω και ένα απίστευτο συμβάν την περίοδο της δικτατορίας, όπως μου το διηγήθηκε ίδιος.
Γύρω στο 1970, είχε πάει επίσκεψη σε ένα φιλικό σπίτι κάπου προς την Κηφισιά. Άργησε να φύγει και δεν πρόλαβε τα τελευταία δρομολόγια της συγκοινωνίας. Αποφάσισε να επιστρέψει με τα πόδια – έμενε κάπου προς την Ομόνοια. Όμως, για να μην κυκλοφορεί μόνος τους σε κεντρικούς δρόμους, πήρε κάποιους εσωτερικούς, αλλά, κάπου προς το Χαλάνδρι, διασταυρώθηκε με ένα περιπολικό που τον σταμάτησε.
Του ζήτησαν ταυτότητα και τον ρώτησαν πού πηγαίνει. Στο σπίτι μου, τους είπε, στο κέντρο. Από πού έρχεται; Από ένα φιλικό σπίτι. Ποιο είναι το σπίτι αυτό; Ο Θεοχάρης, για να μη βάλει σε προβλήματα την οικογένεια που είχε επισκεφθεί, δεν έλεγε. Οι αστυνομικοί επιμένανε, αλλά ο Θεοχάρης δεν απαντούσε.
Τον μεταφέρανε στο αστυνομικό τμήμα, όπου τον παρέδωσαν στον αξιωματικό υπηρεσίας. Οι ίδιες ερωτήσεις, οι ίδιες απαντήσεις. Του ζητάει να αδειάσει τις τσέπες του. Ο Θεοχάρης είχε πάντα στις τσέπες του μικρά σημειώματα με τις ελλείψεις του σε διάφορες σειρές που μάζευε. Εκείνη την εποχή μάζευε θεατρικά προγράμματα και έγραφε σε ένα μικρό μπλοκάκι τι είχε και τι έψαχνε. Θεατρόφιλος δεν ήταν, δηλαδή δεν πήγαινε στο θέατρο, αλλά το θέατρο τον ενδιέφερε μέσω των θεατρικών προγραμμάτων, ως συλλεκτικό είδος. Όμως, ήξερε πολλά για παραστάσεις, ηθοποιούς, σκηνοθέτες κ.λπ. Όταν τα είδε ο αξιωματικός υπηρεσίας, τον ρώτησε αν τον ενδιαφέρει το θέατρο. Ναι, του λέει ο Θεοχάρης. Κι εγώ θεατρόφιλος είμαι, λέει περιχαρής ο αστυνομικός!
Άρχισαν να συζητούν για θέατρο, ένας αστυνομικός θεατρόφιλος, στις 2 τη νύχτα, σε ένα αστυνομικό τμήμα την εποχή της δικτατορίας, με έναν συλλέκτη θεατρικών προγραμμάτων, που δεν πήγαινε όμως στο θέατρο (αυτό δεν το είπε στον αστυνομικό), τον οποίο είχε προσαγάγει ένα περιπολικό ως «ύποπτο» γιατί δεν τους έλεγε σε ποιο σπίτι ήταν.
Αφού συζήτησαν για ώρα για παραστάσεις, θέατρα, ηθοποιούς, σκηνοθέτες, σκηνογράφους και άλλα περί θεάτρου, ο αστυνομικός ενθουσιασμένος, φωνάζει τους 2 του περιπολικού και τους ζητάει να μεταφέρουν, με το περιπολικό, τον Θεοχάρη στο σπίτι του!
Αυτοί μένουν έκπληκτοι με την εξέλιξη αυτή, κάτι δεν τους άρεσε, αλλά τι να κάνουν, μπαίνουν στο περιπολικό με τον Θεοχάρη, αλλά λίγο πιο κάτω, σταματάνε και του λένε να κατέβει.
Κάτι ψελλίζει ο Θεοχάρης, «μα ο αξιωματικός είπε να με πάτε στο σπίτι μου…», αλλά οι αστυνομικοί του απευθύνονται σκαιότατα: «κατέβα αμέσως μη σε πάρει και σε σηκώσει κι εσένα και τον αξιωματικό υπηρεσίας»!
Μια εκκρεμότητα
Ο Θεοχάρης Κυδωνάκης υπήρξε αυτό το σπάνιο είδος των ανθρώπων που ένα «πάθος» το οποίο ασκείται στα ακρότατα όριά του, σε βάρος άλλων «τετριμμένων» αναγκών της καθημερινότητας, της οικογενειακής ζωής, της κοινωνικότητας, αυτό λοιπόν το πάθος, οδηγεί σε εκπληκτικά αποτελέσματα. Το συλλεκτικό πάθος οδήγησε στη συλλογή και τη διάσωση μοναδικών τεκμηρίων, που θα πιάσουν τόπο μέσω των βιβλιοθηκών στις οποίες κατέληξαν.
Έμεινε μία εκκρεμότητα!
Είχε συντάξει 2 καταλόγους για το μείζον θέμα που τον απασχολούσε διαχρονικά, αυτό του απόδημου ελληνισμού.
Ο ένας είναι μια εξαντλητική βιβλιογραφία για το θέμα και ο άλλος ένας κατάλογος με σημαντικούς απόδημους Έλληνες. Δυστυχώς, οι κατάλογοι αυτοί είναι χειρόγραφοι, συνολικά 1.500 σελίδες!
Σήμερα θα μου έφερνε κάποιο δείγμα για να δούμε αν είναι ευανάγνωστα για να πληκτρολογηθούν από εμάς και να «εκδοθούν», δηλαδή να τυπωθούν σε λίγα αντίτυπα και να φτάσουν σε κάποιους που ασχολούνται ερευνητικά με το θέμα. Ελπίζω να είναι όντως ευανάγνωστα και να το κάνουμε, έστω και μετά θάνατον.
Τέλος εποχής…
ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΕΟΧΑΡΗ ΚΥΔΩΝΑΚΗ ΣΤΟ BOOKS' JOURNAL:
Λάκης Παπαστάθης: Θεοχάρης Κυωνάκης: ένας αφοσιωμένος συλλέκτης https://booksjournal.gr/paremvaseis/4435-theoxaris-kydonakis-enas-afosiomenos-syllektis
Λάκης Δόλγερας: Ξανανακαλύπτοντας έναν παλιό φίλο (The Books' Journal, τχ. 141, Aπρ. 2023, σ. 27)
Γιώργος Ζεβελάκης: Συλλέγω, άρα υπάρχω, https://booksjournal.gr/stiles/symptoseis/4387-syllego-ara-yparxo
Σάκης Κουρουζίδης: Πόσα βιβλία συγκέντρωσε ο Θεοχάρης; https://booksjournal.gr/paremvaseis/4399-posa-vivlia-sygkentrose-o-theoxaris
