Σύνδεση συνδρομητών

Πέθανε ο Μάρτιν Έιμις, «ο Μικ Τζάγκερ της λογοτεχνίας»

Σάββατο, 20 Μαϊος 2023 23:26
2007, Νέα Υόρκη. Ο Μάρτιν Έιμις συνομιλεί με τον Ίαν Μπουρούμα, στο φεστιβάλ του New Yorker.
Zuglói Lány / Flickr
2007, Νέα Υόρκη. Ο Μάρτιν Έιμις συνομιλεί με τον Ίαν Μπουρούμα, στο φεστιβάλ του New Yorker.

«Οι πληροφορίες μου λένε –» έγραφε ο Μάρτιν Έιμις στο μυθιστόρημά του Η πληροφορία, το 1995. «Οι πληροφορίες μου λένε να σταματήσω να λέω γεια και να αρχίσω να λέω αντίο». Ήταν ένας τρόπος για τον Μάρτιν Έιμις να μιλήσει για το θάνατο – ο οποίος ήρθε την Παρασκευή, 19 Μαΐου 2023, στα 73 του χρόνια. Τα καυστικά του μυθιστορήματα ανανέωσαν τη βρετανική πεζογραφία τις δεκαετίες του 1980 και του 1990. Είναι βέβαιο ότι θα τον ξαναδιαβάσουμε.

Η Πληροφορία δημοσιεύτηκε όταν ο Έιμις ήταν 45 χρονών: τα συγγραφικά χρόνια του τον απασχολούσε πολύ το τέλος της ζωής του. Στο London Fields (1989), που γράφτηκε στα 30 του (δεν έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά), έγραφε σχετικά: «Ο θάνατος μας δίνει κάτι να κάνουμε. Γιατί είναι μια δουλειά πλήρους απασχόλησης που κοιτάζει αντίστροφα».

Ο βρετανός συγγραφέας είχε γεννηθεί στις 25 Αυγούστου 1949 στην Οξφόρδη. Ήταν γιος συγγραφέα, του Κίνγκσλεϊ Έιμις, και τα πρώτα χρόνια της ζωής του η σχέση με τον πατέρα του τον διαμόρφωσε. Τα επόμενα χρόνια βρέθηκε για ένα χρόνο στο Πρίνστον, κι ύστερα, ώς τα 12, έζησε με την οικογένειά του στο Κέιμπριτζ. Η παιδική ηλικία του τον διαμόρφωσε και του έδωσε τα εφόδια για την επαγγελματική του ζωή.

Τα επόμενα χρόνια ήταν περιπετειώδη. Η περίοδος που ακολούθησε τα περιπετειώδη, και όχι πετυχημένα, χρόνια της βασικής εκπαίδευσης, τον βρήκε να φοιτά στην Οξφόρδη, αγγλική φιλολογία. Με τα ακαδημαϊκά του εφόδια, εργάστηκε ως κριτικός βιβλίων στον Observer το 1971 ενώ στη συνέχεια εργάστηκε, πάντα γράφοντας για λογοτεχνία, και στο TLS και στον New Statesman. Η λογοτεχνική του ταυτότητα διακρίνεται για το σαρκασμό του και τη σάτιρα της εποχής του. Η βέβηλη γραφή του του έδωσε τον χαρακτηρισμό «τρομερό παιδί» των βρετανικών γραμμάτων, ενώ η εξωτερική του εμφάνιση του χάρισε τον τίτλο «Μικ Τζάγκερ της λογοτεχνίας». Τα θέματα του συχνά αντλούνταν από την πολιτικοκοινωνική πραγματικότητα της Αγγλίας ενώ έχει ασχοληθεί αρκετά με τη βία και την αδικία στη βρετανική κοινωνία. Ο ίδιος τόνιζε ότι ασχολείται με την «τρομοκρατία της αλλοτρίωσης». Ερωτώμενος τι εννοούσε, είχε δηλώσει:

«Υπάρχει μια βαθιά δυστυχία, που έχει να κάνει με το αίσθημα του αποχωρισμού από τις ρίζες. Βασικά είναι η αποξένωση και η κατάθλιψη που τους εξωθεί σε κινήσεις εντυπωσιασμού. Ο Τζόζεφ Κόνραντ σε ένα μυθιστόρημα του 1908, απίστευτα προφητικό, μιλάει για τους αναρχικούς τρομοκράτες στο Λονδίνο. Μιλάει για τη ματαιοδοξία τους και την τεμπελιά τους. Όταν είσαι ματαιόδοξος, προσπαθείς να κάνεις εντύπωση. Συνήθως, την ίδια στιγμή είσαι και τεμπέλης. Οπότε, για να τα καταφέρεις, δεν έχεις κάτι άλλο από το να καταφύγεις σε αυτόν τον… εκρηκτικό τρόπο. Υπάρχει μια βαθιά ανάγκη στον άνθρωπο να γίνει αθάνατος και το όνομά του να ζήσει για πάντα».

Τα τελευταία χρόνια της συγγραφικής του ζωής, ο τόνος του είχε γίνει περισσότερο στοχαστικός, αν και ποτέ δεν εγκατέλειψε το σαρκασμό και την απαισιόδοξη ματιά στις κοινωνίες μας. Έγραφε στο μυθιστόρημά του The Pregnant Widow (Η έγκυος χήρα, στα ελληνικά: Το καλοκαίρι του έρωτα) το 2008: «Ο θάνατος των σύγχρονων μορφών κοινωνικής τάξης πρέπει να χαροποιεί παρά να προβληματίζει την ψυχή. Ωστόσο, αυτό που είναι τρομακτικό είναι πως ό,τι αφήνει πίσω του ο αναχωρών κόσμος δεν είναι κληρονόμος αλλά έγκυος χήρα. Μεταξύ του θανάτου του ενός και της γέννησης του άλλου, πολύ νερό θα κυλήσει, μια μακρά νύχτα χάους και ερήμωσης θα περάσει».

Ο Μάρτιν Έιμις έχει μεταφραστεί στα ελληνικά και έχει αγαπηθεί ιδιαίτερα. Ώς σήμερα, έχουν κυκλοφορήσει τα βιβλία του: Το βέλος του χρόνου (1995), Άλλοι άνθρωποι (1995), Η πληροφορία (1998), Νυχτερινό τρένο (1998), Χρήμα (1999), Ιδιωτικές συναντήσεις (2007), Το καλοκαίρι του έρωτα (2011).

Έχει τιμηθεί με το βραβείο Σόμερσετ Μομ (1974) για το βιβλίο του The Rachel Papers (1973), ενώ το μυθιστόρημά του Το βέλος του χρόνου (1991) ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Booker.  Έχει δημοσιεύσει ακόμη τα μυθιστορήματα Dead Babies (1975), Success (1978), Other People: A Mystery Story (1981), Money: A Suicide Note (1984), London Fields (1989), Yellow Dog (2003), House of Meetings (2006), The Pregnant Widow (2010), Lionel Asbo: State of England (2012), The Zone of Interest (2014), Inside Story (2020),  τη συλλογή διηγημάτων Einstein's Monsters (1987) και τα δοκίμια Invasion of the Space Invaders: An Addicts' Guide (1982), The Moronic Inferno and Other Visits to America (1986) και Visiting Mrs Nabokov (1993).

Προσθήκη σχολίου

Όλα τα πεδία είναι υποχρεωτικά. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.