Σύνδεση συνδρομητών

Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ, ένας παρεμβατικός Ευρωπαίος

Παρασκευή, 25 Νοεμβρίου 2022 17:11
Ο Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ το 2006.
Mariusz Kubik,
Ο Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ το 2006.

Ο Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ ήταν μια σπουδαία περίπτωση παρεμβατικού εργάτη του λόγου. Ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος, μεταφραστής – και στην πορεία όλα τα παρεπόμενα, στοχαστής και κριτικός. Πέθανε στις 24 Νοεμβρίου 2022, σε ηλικία 93 χρόνων. Ποιος ήταν;

Στην Ελλάδα πρωτομεταφράστηκε, τη δεκαετία του 1970, ένα βιβλίο του για την οικολογία, που ήδη είχε οπαδούς στη Γερμανία, το Περιβάλλον και ποιότητα της ζωής (εκδ. Επίκουρος). Το πρόσεξαν ελάχιστοι. Τον διαβάσαμε όμως πολύ τη δεκαετία του 1980, όταν κυκλοφόρησε στη γλώσσα μας το Σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας, μια ελεγεία στον ισπανικό αναρχισμό και στον ηγέτη του, τον Χοσέ Μπουεναβεντούρα Ντουρούτι (εκδ. Οδυσσέας), που η δράση τους σημάδεψε τον Ισπανικό Εμφύλιο.

Το 2000 βγήκε Το πειραχτήρι των αριθμών. Ένα βιβλίο για να τα έχουμε καλά με τα μαθηματικά (Ψυχογιός). Ακολούθησαν την ίδια χρονιά το δοκίμιο Πολιτική και πολιτισμός (Scripta) και τα Εφτά ταξίδια μέσα στο χρόνο (Ψυχογιός), ένα ιστορικό μυθιστόρημα που μέσω ενός ταξιδιού στο χρόνο προσεγγίζει τις μεγάλες καμπές της ιστορίας της Ευρώπης και ευρύτερα του δυτικού κόσμου: το μπαρόκ, η Γερμανία του 1930 και της ανόδου του ναζισμού, η Αυστραλία του 1936 αλλά και η μετασταλινική Σοβιετική Ένωση της αυταρχικής κρατικής γραφειοκρατίας. Ακολούθησαν το διήγημα Η Ιωσηφίνα κι εγώ (Scripta, 2006), το ιστορικό μυθιστόρημα (μήπως χρονικό;) Χάμερσταϊν ή Περί ιδιορρυθμίας. Μια γερμανική ιστορία (Καστανιώτη, 2010), το πολιτικό δοκίμιο για την ευρωπαϊκή γραφειοκρατική μηχανή Γλυκό τέρας Βρυξέλλες (Νεφέλη, 2014), το πολιτικό μυθιστόρημα Αναβρασμός (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2016), για τη δεκαετία του 1960 και, ιδίως, για την αριστερή τρομοκρατία στη Γερμανία. (Επί τη ευκαιρία, η γνώμη του για τη Φράξια Κόκκινος Στρατός, τη RAF: «Βγάζω το συμπέρασμα ότι η RAF δημιουργήθηκε κατά λάθος. Ο μοναδικός σκοπός της πρώτης ένοπλης δράσης της ήταν να απαλλαγεί ένας συνένοχος από δυο χρόνια φυλακή... Με την πρωτοβουλία τους όμως οι δράστες είχαν περιέλθει σε αδιέξοδο. Στην παρανομία δεν τους έμενε άλλη επιλογή από το να ψάχνουν κρυψώνες, να βρίσκουν λεφτά με επιθέσεις σε τράπεζες και να επινοούν ιδεολογικά κίνητρα για τη δράση τους».)

Επίσης μεταφράστηκαν και εκδόθηκαν ποιήματά του με διάφορες αφορμές σε διάφορες συλλογικές εκδόσεις. Το 2016, οι εκδόσεις Πανοπτικόν εξέδωσαν και μια συλλογή με ποιήματά του, Η ιστορία των νεφών και άλλα ποιήματα, σε μετάφραση Γιώργου Πρεβεδουράκη.

Το 2019 ξανακυκλοφόρησε στα ελληνικά το Σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας (Βιβλιοπωλείον της Εστίας), σε μετάφραση Σπύρου Μοσκόβου. (Διαβάστε την κριτική της Καρολίνας Μέρμηγκα, από το τεύχος 107 του BooksJournal, Μάρτιος 2020, https://booksjournal.gr/kritikes/istoria/3034-otan-nikousan-oi-anarhikoi)

Ο Εντσνσμπέργκερ είχε γεννηθεί το 1929 στη Βαυαρία. Σπούδασε λογοτεχνία, γλώσσες και φιλοσοφία. Το 1957 εξέδωσε το πρώτο βιβλίο του, την ποιητική συλλογή Υπεράσπιση των λύκων. Συνέχισε να γράφει, υπηρετώντας σχεδόν όλα τα είδη του γραπτού λόγου. Μεταπολεμικά, ήταν μια από τις φωνές που απαιτούσαν από τους Γερμανούς να δουν κριτικά το παρελθόν τους. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος στη ραδιοφωνία της Στουτγάρδης, ως επιμελητής εκδόσεων, ως επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης και στο Wesleyan University του Κονέκτικατ, ενώ ίδρυσε και διηύθυνε τα περιοδικά Kursbuch (1965) και TransAtlantik (1980). Έγινε παγκόσμια γνωστός ως παρεμβατικός δημοκράτης αριστερός Ευρωπαίος. Πέθανε στις 24 Νοεμβρίου 2022, 93 χρόνων.

Ηλίας Κανέλλης

Δημοσιογράφος, εκδότης του περιοδικού Books' Journal. Σπούδασε κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες και κινηματογράφο. Εξέδωσε και διεύθυνε το περιοδικό Κάμερα, υπήρξε κριτικός κινηματογράφου και αρχισυντάκτης του περιοδικού Αντί, εργάστηκε ως επιφυλλιδογράφος στην Εποχή, στην Ελευθεροτυπία, στην Εξουσία, στην Athens Voice, στο Βήμα, στο Protagon.gr και, τα τελευταία χρόνια, στα Νέα. Για πολλά χρόνια έκανε καθημερινή εκπομπή στον ραδιοφωνικό σταθμό Αθήνα 9,84 ενώ συνεργάστηκε ως πολιτικός αναλυτής με την τηλεόραση της ΕΡΤ. Ίδρυσε και διεύθυνε την εφημερίδα του Φεστιβάλ Αθηνών εφ. Έχει γράψει το βιβλίο Εθνοχουλιγκανισμός: Εκφράσεις της νεοελληνικής ιδεολογίας στους Ολυμπιακούς Αγώνες 2004 της Αθήνας (εκδόσεις Οξύ) και έχει επιμεληθεί τις κινηματογραφικές μονογραφίες Σταύρος Τορνές (με τον Σταύρο Καπλανίδη και, για την ιταλική έκδοση, με την επιπλέον συνεργασία του Sergio Grmek Germani), Κώστας Γαβράς και Σταύρος Τσιώλης. Σε λίγο θα κυκλοφορήσει το βιβλίο του, Το κιτς του ΣΥΡΙΖΑ.

Προσθήκη σχολίου

Όλα τα πεδία είναι υποχρεωτικά. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.