Σε απόσταση μόλις 26 χιλιομέτρων από το Βλαντίμιρ, το Σούζνταλ είναι χτισμένο στις όχθες του ποταμού Κάμενκα, παραπόταμου του Νερλ. Η τοποθεσία είναι ειδυλλιακή, αλλά και καίριου στρατηγικού χαρακτήρα.
Η αρχαία αυτή πόλη περιβάλλεται από τεχνητούς λόφους, οι οποίοι χρησίμευσαν για την άμυνά της. Σήμερα, όλοι οι επισκέπτες επικεντρώνονται στα καλοδιατηρημένα κτίρια της, αγνοούν όμως την ύπαρξη αυτών των λόγων. Αξίζει τον κόπο η ανηφορική διαδρομή λίγων λεπτών για να ανεβείς στους λόφους και να κάνεις το γύρο της πόλης θαυμάζοντας από ψηλά τα καμπαναριά, τους τρούλους, τον πυροσβεστικό σταθμό και, αν ο οδηγός σου είναι καλά μελετημένος, θα σου δείξει στα σημεία όπου παλιά υπήρχαν πύργοι, παρατηρητήρια και άλλα οχυρωματικά έργα. Ο πρώτος τεχνητός λόφος είναι ακριβώς στη γωνία της στροφής που κάνει ο ποταμός Κάμενκα. Η θέα από εκεί πάνω είναι κάτι το απερίγραπτο. Τα νερά του ποταμού κυλούν και το βλέμμα χάνεται στην απεραντοσύνη του τοπίου. Στο βάθος του ορίζοντα ξεκινούν τα πυκνά, σχεδόν παρθένα δάση της κεντρικής Ρωσίας.
Μπήκαμε στο Σούζνατλ από τη νοτιανατολική πλευρά, έχοντας παρακάμψει το Βλαντίμιρ. Η κεντρική πλατεία, στην οποία δεσπόζει ο ναός της Αναστάσεως, τυπικό δείγμα της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής της ευρύτερης περιοχής, με τις εμπορικές στοές του 19ου αιώνα, είναι ένα διαρκές πανηγύρι όπου, εκτός από τα διάφορα τουριστικά είδη, μπορείς να βρεις αρκετά από τα εποχιακά καλούδια, όπως φρούτα του δάσους, σμέουρα, αγριοφραγκοστάφυλα, βατόμουρα. Στη σειρά, διάφορα καφέ, στα οποία με ελάχιστα χρήματα μπορείς να έχεις ένα αξιοπρεπές πρωινό ή μερικά ποτήρια βότκα συνοδευόμενα από πιροσκί. Είναι θέμα αντοχών, τελικά, ο ρωσικός τρόπος ζωής. Κάθε δεύτερο Σάββατο στο Σούζνταλ έχει τη γιορτή του αγγουριού, ενώ η πόλη φημίζεται για την ετήσια γιορτή του ρωσικού μπάνιου.
Οι Άγιοι Πιοτρ και Φεβρωνία
Η περιπλάνηση στο χώρο της αγοράς ήταν σύντομη, αφού είχαμε αποφασίσει πριν ξεκινήσουμε την εξερεύνηση του Σούζνταλ να πάρουμε πρωινό. Το καφέ που διαλέξαμε ήταν στην αρχή ενός δρόμου, η αριστερή πλευρά του οποίου ήταν ο χώρος στάθμευσης αμαξών που τα έσερναν γεροδεμένα άλογα με αμαξάδες που φορούσαν κοστούμια διαφόρων εποχών. Η δεξιά πλευρά ήταν γεμάτη με σταθμευμένα πολυτελή αυτοκίνητα, στολισμένα με κόκκινες και λευκές κορδέλες και την απαραίτητη κορδέλα σύμβολο του ρωσικού πατριωτισμού, εκείνη του Αγίου Γεωργίου, μια κορδέλα με καφέ και μαύρες ρίγες. Το ρωσικό ημερολόγιο εκείνη την ημέρα γιόρταζε την μνήμη των Αγίων Πέτρου και Φεβρωνίας του Μούρομ. Η ημέρα μνήμης και τιμής των δύο αυτών Ρώσων αγίων είναι η ρωσική απάντηση στη δυτική γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Μόνο που αν ο δυτικός άγιος είναι ο προστάτης του έρωτα, οι Ρώσοι άγιοι είναι οι προστάτες της οικογένειας και του γάμου. Σύμφωνα με τον βίο τους, αρκετά χρόνια πριν ανεβεί στο θρόνο του τοπικού ηγεμόνα, ο Πιοτρ σκότωσε ένα φλεγόμενο φίδι, μόνο που λερώθηκε από το αίμα του, αρρώστησε βαριά και κανείς δεν μπορούσε να τον θεραπεύσει. Μια φορά στον ύπνο του είδε ένα όνειρο, μέσα από το οποίο του αποκαλύφθηκε ότι μόνο η κόρη ενός αγρότη που έβρισκε άγριο μέλι μπορεί να τον θεραπεύσει και πως η οικογένεια αυτή ζούσε στο χωριό Λάσκοβο της περιοχής του Ριαζάν. Η Φεβρωνία, δέχτηκε να τον θεραπεύσει και το μόνο που ζήτησε αντί για άλλη αμοιβή από τον ηγεμόνα ήταν να την παντρευτεί. Ο ηγεμόνας όμως δεν κράτησε το λόγο του, επειδή η κόρη ήταν μια απλή χωρική. Η Φεβρωνία τότε άφησε μολυσμένη μία φλέβα, πράγμα που είχε συνέπεια η ασθένεια του Πιοτρ να υποτροπιάσει, να καλέσει πίσω τη χωριατοπούλα και να την παντρευτεί. Οι βογιάροι όμως της περιοχής δεν καλοείδαν αυτό το γάμο κι ο Πιοτρ αναγκάστηκε να πάρει τη νεαρή σύζυγό του και να εγκαταλείψει το Μούρομ. Τότε στην πόλη ξέσπασαν ταραχές και εμφύλιος σπαραγμός. Αυτό ανάγκασε τους βογιάρους γονυπετείς να παρακαλέσουν τον ηγεμόνα να επιστρέψει με τη σύζυγό του και να βάλει ένα τέλος σε αυτή την τραγωδία. Σε προχωρημένη ηλικία, ο Πιοτρ και η Φεβρωνία εκάρησαν μοναχοί με τα ονόματα Δαυίδ και Ευφροσύνη και προσεύχονταν στον Θεό να πεθάνουν την ίδια ημέρα, ζητώντας να τους θάψουν στον ίδιο τάφο που είχαν προετοιμάσει νωρίτερα. Σύμφωνα με το θρύλο, πέθαναν την ίδια μέρα, αλλά επειδή είχαν καρεί μοναχοί ήταν αδύνατο να ταφούν στον ίδιο τάφο. Τους έθαψαν χωριστά αλλά την επόμενη ημέρα τους βρήκαν μαζί. Η Ρωσική Εκκλησία τους ανακήρυξε αγίους το 1547.
Έκτοτε, οι Ρώσοι συνηθίζουν να παντρεύονται μαζικά αυτή την ημέρα. Επειδή όμως η Εκκλησία είναι διαχωρισμένη από το Κράτος, μετά την τελετή του μυστηρίου του γάμου στις διάφορες εκκλησίες όλοι είναι υποχρεωμένοι να περάσουν και να δηλώσουν τον γάμο στο τοπικό ληξιαρχείο. Αυτή ήταν η αιτία «κατάληψης» του δρόμου από τα πολυτελή στολισμένα αυτοκίνητα. Οι φίλοι και οι συγγενείς των νεόνυμφων, όσο τους περίμεναν από έξω, άνοιγαν τα πορτμπαγκάζ των αυτοκινήτων, έβγαζαν μπουκάλια σαμπάνια ή βότκα και αξιοποιούσαν το μικρό αυτό διάλειμμα με τερψιλαρύγγιες παρεκτροπές.
Το Κρεμλίνο
Κρεμλίνο στα ρωσικά θα πει Ακρόπολη. Είναι το κάστρο - έδρα του ηγεμόνα, διαθέτει πολλά κτίρια, τον καθεδρικό ναό αλλά και τα τείχη με τα διάφορα οχυρωματικά έργα.
Το Κρεμλίνο του Σούζνταλ είναι το κέντρο αλλά και το αρχαιότερο τμήμα της πόλης. Η περιπλάνηση σε αυτό το μέρος έχει κάτι από το ταξίδι με την κάψουλα του χρόνου. Νομίζεις πως, μόλις περάσεις την κεντρική πύλη, βρίσκεσαι σε άλλους αιώνες.
Σύμφωνα με τις διαβεβαιώσεις των Ρώσων αρχαιολόγων, το Σούζνταλ ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα σε μια στροφή του ποταμού Κάμενκα. Στο μεταίχμιο ανάμεσα στον 11ο και τον 12ο αιώνα, χτίστηκε το κάστρο, και γύρω από αυτό κατασκευάστηκε ο τεχνητός λόφος μήκους 1.400 μέτρων. Πάνω στο λόφο αυτό χτίστηκαν τα ξύλινα τείχη και οι πύργοι. Μέσα στο κάστρο υπήρχε το σπίτι του ηγεμόνα και το σπίτι του τοπικού επίσκοπου, ο καθεδρικός ναός αλλά και ο στρατώνας της φρουράς, καθώς επίσης και κτίσματα όπου έμεναν οι πολυάριθμες ακολουθίες της κοσμικής και πνευματικής εξουσίας. Κατά το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα ενισχύθηκε ο οχυρωματικός χαρακτήρας του κάστρου με την κατασκευή νέων τειχών και δεκαπέντε πύργων. Το 1719, μια μεγάλη πυρκαγιά κατέστρεψε όλες αυτές τις ξύλινες κατασκευές. Από εκείνη την εποχή έχουν σωθεί οι λόφοι και οι τάφροι, αρκετές εκκλησίες, καθώς επίσης και το κτιριακό συγκρότημα της επισκοπικής έδρας με το ναό της Γεννήσεως της Θεοτόκου.
Ο ναός αυτός είναι ένα από τα πιο σημαντικά και ενδιαφέροντα δείγματα της αρχιτεκτονικής της περιοχής του Βλαντίμιρ και του Σούζνταλ. Από το 1992 περιλαμβάνεται στον κατάλογο με τα μνημεία της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς της UNESCO και σήμερα λειτουργεί τόσο ως μουσείο όσο και ως ναός, έπειτα από σύμφωνη γνώμη κράτους και ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας.
Η κατασκευή του ναού ανάγεται στις αρχές του 12ου αιώνα, την εποχή της ηγεμονίας του Βλαδίμηρου του Μονομάχου. Αρχικά ήταν πλινθόκτιστος και τον κατασκεύασαν τεχνίτες που είχαν έρθει από το Κίεβο. Στη συνέχεια όμως, το 1148, τον γκρέμισαν και τον έχτισαν εξ αρχής, όχι πλέον με πλίνθους αλλά με πέτρα. Το 1222, με διαταγή του ηγεμόνα Γιούρι Βσεβολόντοβιτς, τον γκρέμισαν ξανά επειδή είχε προβλήματα και τον έχτισαν ξανά. Το νέο κτίριο άντεξε μέχρι τον 15ο αιώνα. Το 1445 τον έκαψαν οι Τάταροι που είχαν έρθει από το Καζάν, με συνέπεια να καταρρεύσει όλο το πάνω μέρος του ναού. Το 1528 γκρέμισαν τους παλιούς τοίχους μέχρι ένα σημείο και πρόσθεσαν νέους τοίχους από τούβλα. Έτσι, ο ναός με τους τρεις τρούλους αποκτά άλλους δύο και, τον 17ο αιώνα, εικονογραφείται.
Το ενδιαφέρον είναι ότι ο ναός βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο μιας περιοχής που ορίζεται από τα αναχώματα, πάνω στη στροφή του ποταμού Κάμενκα, προσφέροντας ένα συναρπαστικό θέαμα. Στο ναό αυτό είναι θαμμένοι οι γιοι του Γιούρι Ντολγκορούκι, πρίγκιπες από το γένος των Σουίσκι. Παρά τις σχετικά μικρές του διαστάσεις, ο ναός προκαλεί δέος με το ύψος του, ενώ είναι αδύνατον στον περιηγητή να μη σταθεί μπροστά στις τεράστιες επιχρυσωμένες πύλες, όπου σε κάθε τετράγωνο υπάρχει και μια εικόνα που εξιστορεί επεισόδια της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης.
Η πόλη
Η αρχιτεκτονική της πόλης, στο κέντρο και σε πολλές περιοχές της, παραμένει η ίδια από τον 16ο αιώνα. Τα περισσότερα σπίτια ανήκαν σε μεγάλες εμπορικές οικογένειες, είναι συνήθως διώροφα, με το ισόγειο χτισμένο από τούβλα, και τον πρώτο όροφο ξύλινο. Στο ισόγειο υπήρχε το εμπορικό κατάστημα ή αποθήκη και στον πρώτο όροφο ζούσε η οικογένεια. Χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι ο διάκοσμος των παραθύρων, ενώ από τον αριθμό τους καταλαβαίνεις το επίπεδο της οικονομικής ευμάρειας των κτητόρων και ιδιοκτητών τους. Το βλέμμα απορεί σταματώντας πάνω σε αυτά τα κατοικημένα σπίτια. Τόσοι αιώνες γεμάτοι πολέμους, επιδρομές, καταστροφές, πυρκαγιές, αλλά το Σούζνταλ παραδόθηκε ανέπαφο στους απογόνους.
Αγόρασα Ιβάν-τσάι, ένα μείγμα από τοπικά βότανα που γίνεται εξαιρετικό αφέψημα το χειμώνα και μισό κιλό από τα φημισμένα φρέσκα αγγουράκια της περιοχής, τα οποία είναι πάντα εξαιρετικός μεζές για ένα πικνίκ στην άκρη του δρόμου, της επόμενης διαδρομής.
8 Ιουλίου 2016
Σούζνταλ
