Jean-Jacques Rousseau, Ιουλία ή Η νέα Ελοΐζα, μετάφραση από τα γαλλικά: Έφη Κορομηλά, Gutenberg, Αθήνα 2024, δυο τόμοι, σελ. 607 (α’ τόμος) και σελ. 594 (β’ τόμος)

Η μεγαλύτερη ίσως εκδοτική επιτυχία του 18ου αιώνα ήταν ένα βιβλίο που γράφτηκε από έναν φιλόσοφο. Δεν ήταν φιλοσοφική πραγματεία, αλλά επιστολικό μυθιστόρημα. Το έργο γράφτηκε μεταξύ 1756 και 1758 και, το 1761, ο εκδότης και βιβλιοπώλης Marc-Michel Rey, ο άνθρωπος που συντέλεσε καθοριστικά στη διάδοση των ιδεών κορυφαίων διαφωτιστών όπως o Βολταίρος, ο Ντιντερό και ο Βαρόνος του Χόλμπαχ, εξέδωσε στο Άμστερνταμ το ογκώδες μυθιστόρημα του Γενουάτη, απογόνου εξόριστων Γάλλων Ουγενότων, στοχαστή Ζαν-Ζαν Ρουσσώ. Το βιβλίο ήταν η Ιουλία ή Η νέα Ελοΐζα και μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά.

Lauren Groff, Matrix, μετάφραση από τα αγγλικά: Χρήστος Οικονόμου, Πόλις, Αθήνα 2024, 282 σελ.

Ένα από τα βιβλία που διαβάστηκαν και επαινέθηκαν πολύ το διάστημα αμέσως μετά την έξαρση τoυ Covid-19, όταν η ανάγνωση βιβλίων σημείωσε σημαντική άνοδο (καθώς θεωρήθηκε, δικαίως, ασφαλές χόμπι), ήταν το Matrix (Σεπτέμβριος 2021). Είναι το τέταρτο μυθιστόρημα της αμερικανίδας συγγραφέα Λορίν Γκροφ.^[i] Ιστορικό μυθιστόρημα για τη Μαρία της Γαλλίας, που θεωρείται η διασημότερη ποιήτρια του Μεσαίωνα – και στο βιβλίο παρουσιάζεται ως υποδειγματική μορφή στο δρόμο της γυναικείας χειραφέτησης.

Jenny Erpenbeck, Η συντέλεια του κόσμου, μετάφραση από τα γερμανικά Αλέξανδρος Κυπριώτης, Καστανιώτη, Αθήνα, 2017, 304 σελ.

Η λογοτεχνία της Τζένι Έρπενμπεκ δεν είναι μονότονη. Έχει βεβαίως ορισμένα μόνιμα θεματικά χαρακτηριστικά. Την ενδιαφέρουν η ιστορία, η απώλεια και το πέρασμα του χρόνου, η μεταμόρφωση και η αέναη εξέλιξη, το τυχαίο και το αναπόφευκτο. Επίσης, η λογοτεχνία της μιλάει συχνά για την αλληλεπίδραση μεταξύ της προσωπικής μνήμης και της συλλογικής ιστορίας, δείχνοντας πώς οι ατομικές ζωές καθορίζονται από τις ευρύτερες ιστορικές δυνάμεις. Στο κείμενο που ακολουθεί, μαθαίνουμε τι έχει γράψει πέραν του πολυσυζητημένου Καιρού. [ΤΒJ]

A. S. Byatt, Η Παρθένος στον κήπο, μετάφραση από τα αγγλικά: Κατερίνα Σχινά, Πόλις, Αθήνα 2024, 640 σελ.

Η Παρθένος στον κήπο είναι το τρίτο μυθιστόρημα της Antonia Susan Duffy, γνωστής ως A. Σ. Μπάιατ, και το πρώτο μιας τετραλογίας με ηρωίδα τη Φρεντερίκα Πότερ που μεγαλώνει στη μεταπολεμική Αγγλία ακολουθώντας μια πορεία προς τη χειραφέτηση. Η ιστορία αρχίζει τη χρονιά της στέψης της Ελισάβετ, κοινωνικά πραγματεύεται την εισβολή του μοντερνισμού σε μια παραδοσιακή κοινωνία όπως η αγγλική και λογοτεχνικά αναπτύσσεται ως πολεμική απέναντι στη ρομαντική απεικόνιση της σεξουαλικότητας από συγγραφείς όπως ο Ντ. Χ. Λόρενς, δημιουργός του πολύκροτου Εραστή της Λαίδης Τσάτερλι. Παρθένες στον κήπο δεν υπάρχουν πια. [ΤΒJ] 

Ντορίνα Παπαλιού, Η φωνή στα χέρια της. Μυθιστόρημα,  Ίκαρος, Αθήνα 2024, 448 σελ.

«Ποιο ταλέντο θα θέλατε να είχατε;» Είναι μια από τις ερωτήσεις του «ερωτηματολογίου του Προυστ» που απάντησε η Ντορίνα Παπαλιού το 2013^[1], χρονιά έκδοσης του προηγούμενου, πληθωρικού, μυθιστορήματός της Το απαραίτητο φως (Ίκαρος). «Θα ήθελα να μπορώ να γράφω μουσική», ήταν η απάντηση της συγγραφέα. Μια δεκαετία και πλέον μετά, η δράση του τελευταίου έργου της τοποθετείται στον ιδιαίτερα σκληρό, πειθαρχημένο και ανταγωνιστικό χώρο της διεθνούς σκηνής της κλασικής μουσικής, με την απολλώνεια τέχνη σε πρώτο πλάνο.

Pablo Neruda, Τη ζωή μου, ομολογώ, την έζησα. Απομνημονεύματα, μετάφραση από τα ισπανικά - σημειώσεις: Γιώργος Κεντρωτής, Gutenberg, Αθήνα 2024, 645 σελ.

Στη μεταπολίτευση, τραγουδήσαμε στα γήπεδα το Canto General του, που είχε μελοποιήσει ο Μίκης Θεοδωράκης και τον λατρέψαμε, ως εκφραστή και διεκδικητή της ουτοπίας ενός κοινωνικά δίκαιου κόσμου. Ο Πάμπλο Νερούδα (1904-1973), στρατευμένος ποιητής οπαδός εξιδανικευμένων κομμουνιστικών ιδεών, τιμημένος το 1971 με το Νόμπελ, είχε λατρευτεί επειδή βοήθησε διωκόμενους από το καθεστώς του Φράνκο στην Ισπανία και επειδή υπήρξε στέλεχος του κράτους τα χρόνια του Αλιέντε στη Χιλή, συναναστράφηκε μεγάλους καλλιτέχνες της εποχής του και έγινε σύμβολο αντίστασης στη χώρα του. Στην αυτοβιογραφία του, που μόλις κυκλοφόρησε, περιγράφει τη ζωή του σαν επαναστατική εποποιία αλλά, ειλικρινής, δεν κρύβει τα μελανά της σημεία: θαύμαζε τον Στάλιν και, όταν ήταν νέος, βίασε μια νεαρή γυναίκα. Γιατί, παρ’ όλα αυτά, έχει θαυμαστές που ανατρέχουν συνεχώς στο έργο του; [ΤΒJ]

Αν η ιστορία του Τρίτου Ράιχ έχει αποτελέσει ένα από τα πιο γνωστά θέματα στο οποίου έχουν αφιερωθεί εκατοντάδες αξιομνημόνευτων έργων από σοβαρούς μελετητές, η Δημοκρατία της Βαϊμάρης, ο τελευταίος χρόνος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και η πτώση του τείχους του Βερολίνου αποτελούν το θέμα ή το ιστορικό πλαίσιο πολλών από τα πιο αξιόλογα λογοτεχνικά έργα που έχουν εκδοθεί τα τελευταία χρόνια. Τα αίτια και οι συνθήκες που οδήγησαν στην άνοδο του ναζισμού, η αντιμετώπιση της ήττας και το σοκ της επανόδου έπειτα από τόσα χρόνια σε μια ενωμένη Γερμανία είναι αυτά που αποδεικνύεται πως γοητεύουν περισσότερο κοινό και συγγραφείς.

Margaret Atwood, Φλέγοντα ερωτήματα, μετάφραση από τα αγγλικά: Βάσια Τζανακάρη, Ψυχογιός, Αθήνα 2024, 544 σελ.

Margaret Atwood, Ο θόρυβος της αγάπης, μετάφραση από τα αγγλικά: Μυρσίνη Γκανά, Ψυχογιός, Αθήνα 2024, 157 σελ.

Η Μάργκαρετ Άτγουντ, αυτή η «τρομακτική γιαγιούλα μάγισσα» όπως την έχουν πει εχθροί κυρίως της χειραφετημένης παρουσίας της, είναι μια μηχανή της συγγραφής. Εκτός από την καθαυτό πεζογραφική της δουλειά, παρεμβαίνει συνεχώς σε εφημερίδες και περιοδικά ενώ γράφει και ποιήματα, με τα οποία ξεκίνησε. Η τρίτη της συλλογή δοκιμίων και η πρόσφατη ποιητική της συλλογή, που κυκλοφόρησαν και στα ελληνικά, μας γνωρίζουν μια σχετικώς άγνωστη όψη μιας δαιμόνιας, παρεμβατικής γυναίκας. [ΤΒJ]

Όσοι με ξέρετε, ξέρετε πως o Μ. Καραγάτσης είναι (ναι, ακόμη) ένας από τους αγαπημένους μου έλληνες πεζογράφους λόγω της γλαφυρής πένας του και της ικανότητάς του να ανατέμνει τον ανθρώπινο ψυχισμό και να μιλά ωμά για αυτά που στην εποχή του «έπρεπε» να μένουν κρυφά. Διάβασα το άρθρο γνώμης (και όχι λογοτεχνική κριτική – τη διαφορά μεταξύ των οποίων όπως φαίνεται πολλοί αδυνατούν να αντιληφθούν) της συγγραφέα (για όσους δεν το γνωρίζουν, όπως προκύπτει από πολλές άθλιες επιθέσεις που δέχτηκε, ναι είναι συγγραφέας και όχι «κριτικός επειδή δεν μπόρεσε να γίνει συγγραφέας», όπως υποστηρίζουν) Ρένας Λούνα με μεγάλη περιέργεια.

Yasunari Kawabata, Η χώρα του χιονιού, μετάφραση από τα ιαπωνικά - επίμετρο: Παναγιώτης Ευαγγελίδης, Άγρα, Αθήνα 2024, 232 σελ.

Σε ένα μαγευτικό τοπίο εκπληκτικού κάλλους στην απομακρυσμένη λουτρόπολη Γιουζάουα, ταξιδεύοντας με τρένο, επιστρέφει ξανά και ξανά την εποχή του χιονιού ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος, ο Σιμάμουρα. Αιτία είναι η ακαταμάχητη έλξη του για την Κόμακο, που πρωτογνώρισε σε προγενέστερο ταξίδι του, όταν εκείνη ήταν μια νεαρή μαθητευόμενη γκέισα.