Το Κραματόρσκ βρίσκεται πίσω από τη γραμμή του μετώπου, προς τα δυτικά και αποτελεί βασικό στόχο των ρωσικών επιθέσεων. Ένα άλλο πυραυλικό πλήγμα στον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης, τον Απρίλιο του 2022, ήταν από τα χειρότερα του πολέμου, καθώς άφησε πίσω του 63 νεκρούς.
«Τι κάναμε στο Κραματόρσκ, 40 χιλιόμετρα από το μέτωπο, σ’ εκείνο το εστιατόριο;», διερωτάται ο Φασιολίνσε – και απαντά:
Η ιστορία πρέπει να ειπωθεί από την αρχή, οπότε θα πάρω δύο παραγράφους από το χρόνο σας. Στην πραγματικότητα, ο Σέρχιο Χαραμίγιο (ύπατος επίτροπος ειρήνης και πρώην αναπληρωτής υπουργός Άμυνας της Κολομβίας) και εγώ είχαμε πάει στο Κίεβο, προσκεκλημένοι από την Έκθεση Βιβλίου. Εγώ θα υπέγραφα αντίτυπα ενός μυθιστορήματός μου που εκδόθηκε πρόσφατα στα ουκρανικά. Ο Σέρχιο, για να παρουσιάσει την καμπάνια “Hold on Ukraine!”. Εφόσον κι εγώ συμμετείχα σ’ αυτή την εκστρατεία από την αρχή, έπειτα από πολλές προσπάθειες να πείσω τους συναδέλφους μου από τη Λατινική Αμερική να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία αυτή, χρειάστηκε να βρεθώ και στην Ουκρανία. Στην παρουσίαση ήταν η Ουκρανή Ολεξάντρα Ματβιτσούκ που πρόσφατα τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης, ο πρόεδρος του Pen Club της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Γερμολένκο, η κολομβιανή δημοσιογράφος Καταλίνα Γκόμες, ως συντονίστρια· και η καημένη η Βικτόρια Αμελίνα. Ήμουν δίπλα της.
Η παρουσίασή μας περιελάμβανε ένα βίντεο που τελείωσε με τον Πακίτο Ντ’Ριβέρα να παίζει τον ουκρανικό ύμνο στο κλαρινέτο. Αυτό συγκίνησε το μεγάλο κοινό της έκθεσης, που ξέσπασε σε κλάματα. Αυτά έγιναν το Σάββατο. Το σχέδιο ήταν να επιστρέψουμε στην Πολωνία τη Δευτέρα, αλλά ο Σέρχιο και η Καταλίνα σκέφτηκαν ότι ήταν ευκαιρία να εμβαθύνουμε την εμπλοκή μας με την πολεμική φρίκη και ότι θα ήταν χρήσιμο να δούμε ως αυτόπτες μάρτυρες τα εγκλήματα που διαπράττουν οι Ρώσοι. Ο δειλός μέσα μου έβρισκε πολλές δικαιολογίες για να μην πάει, αλλά όλες μου οι αντιρρήσεις κάμφθηκαν από τους φίλους μου. Η Βικτόρια, με την οποία φάγαμε μαζί την Κυριακή, είχε τόσο ενθουσιαστεί με την αλληλεγγύη της ομάδας μας από τη Νότια Αμερική, που είπε ότι η ίδια ήθελε να μας συνοδεύσει στο Ντόνετσκ. Θα έκανε ένα τελευταίο ταξίδι προτού πάει στη Γαλλία, με μια ετήσια υποτροφία, όπου σχεδίαζε να τελειώσει το βιβλίο της με το οποίο θα κατήγγελλε τα εγκλήματα πολέμου της Ρωσίας. Την επόμενη μέρα, Δευτέρα (εγώ χωρίς να θέλω να πάω και η Βικτώρια θέλοντας να πάει), σηκωθήκαμε νωρίς για να διανύσουμε τα 550 χιλιόμετρα του αυτοκινητόδρομου, εννέα ώρες ταξίδι από το Κίεβο στο Κραματόρσκ.
Η συντροφιά της Αμελίνα ήταν καθοριστική για να δούμε τη φρίκη του πολέμου και να μάθουμε τις φρικαλεότητες που διέπραξε ο ρωσικός στρατός, τις πρώτες εβδομάδες της εισβολής και τη χρονιά που ακολούθησε. Μας πήγε να δούμε το σπίτι απ’ όπου οι Ρώσοι απήγαγαν τον ποιητή Βολοντίμιρ Βακουλένκο τον οποίο, αφού πρώτα τον βασάνισαν, τον πυροβόλησαν δύο φορές και τον έθαψαν σε κοινό τάφο, όπως κάθε άλλον Εβραίο από τα χρόνια του 1940. Συνέβαλα κι εγώ με την εμμονή μου για το Ολοκαύτωμα. Μας έβαλα να σταματήσουμε στα περίχωρα του Χάρκοβο για να δούμε ένα μνημείο προς τιμήν περισσότερων από 15 χιλιάδων εβραίων θυμάτων που δολοφονήθηκαν και θάφτηκαν σε ομαδικούς τάφους. Στην εκστρατεία του για την «αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας, ο πιο χιτλερικός πρόεδρος από το 1945, ο Πούτιν, κατέστρεψε τη Μενορά, την επτάφωτο λυχνία που έδειχνε το σημείο του εγκλήματος των ναζί. […]
Στη συνέχεια, ο Φασιολίνσε περιγράφει τη στιγμή της έκρηξης, τη στιγμή του θανάτου της συγγραφέα που μόλις είχε γνωρίσει. Ολόκληρο το κείμενό του δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Books’ Journal που κυκλοφορεί.
H μαρτυρία του εξηγεί γιατί σ’ αυτόν τον πόλεμο πρέπει να νικήσει η Ουκρανία…
