Καθρέφτης μέσα στον καθρέφτη του μπερντέ, ο Καραγκιόζης τα ζει όλα ανάποδα, τα κάνει όλα ανάποδα, παρουσία του κοινού που βρίσκεται απέναντί του. Ο ένας κόσμος απέναντι απ’ τον άλλο. Ο ένας κόσμος καθρεφτίζεται στον άλλο. Το λογικό γίνεται παράξενο, γίνεται γελοίο, ανισόρροπο.
Οι λέξεις, οι φράσεις, γυμνές, αλλάζουν κατεύθυνση, αμφισβητείται η υπόστασή τους, θίγεται η αξιοπρέπειά τους. Χωρίς προμελέτη, χωρίς προσχεδιασμό, ακολουθώντας το ρυθμό του κόσμου. Οι παριστάμενοι γεμίζουν με εικόνες και συναισθήματα, συντονίζονται, κι έτσι παράγεται το γέλιο, που είναι το απόλυτο αντίδοτο στην πραγματικότητα. Όπως και η ποίηση.
Ο Σκαρίμπας δεν ήταν ποιητής.
Ο Σκαρίμπας ήταν η ψυχή του ποιητή.
Ο μαέστρος Σκαρίμπας δεν έφτιαχνε φιγούρες. Ο Σκαρίμπας ήταν οι φιγούρες.
Μαστόρευε τις φιγούρες του όχι κοπιδιάζοντας, αφαιρώντας από το χαρτόνι, κατά τον κανόνα, αλλά προσθέτοντας μικρά κομμάτια έχτιζε τους ήρωές του. Τους στόλιζε και με διάφορα ευτελή υλικά και τους έβαφε με ασημομπογιά, προσδίδοντας στον καθένα τους μιαν επισημότητα. Με το ίδιο σύστημα που έχτιζε τους ήρωες στα βιβλία του (γνωρίζοντας πώς ήταν καμωμένοι, μπορούσε όποια ώρα ήθελε –ή ήθελαν– να τους αποδομήσει).
Παρακολουθούσε τακτικά παραστάσεις Καραγκιόζη, πολύ συχνά από τα παρασκήνια, γελούσε δυνατά, ενθουσιαζόταν φασαριόζικα, σκαριμπίστικα. Όταν του δινόταν η ευκαιρία συνεργαζόταν με τον καραγκιοζοπαίχτη: εντόπιζε λάθη ή παραλείψεις, πρότεινε αλλαγές, βελτιώσεις σε σκηνές ή έργα. Αυτά γίνονταν με τον φυσικό του αριστοτεχνικό τρόπο, όπως σκηνοθετούσε τα πάντα στη ζωή του.
Ο καραγκιοζοπαίχτης Νίκος Λέκκας μου είχε αφηγηθεί σχετικές ιστορίες από την εποχή που, νέος τότε στην τέχνη, είχε στήσει το θερινό του θέατρο κάπου κοντά στη Χαλκίδα. Ο Σκαρίμπας έγινε τακτικός θεατής του, του έδωσε ιδέες και συμβουλές για τους διαλόγους, το ρεπερτόριο, ακόμα και για την ορθοφωνία και τη μίμηση. Του σκάρωσε μάλιστα κι ένα έργο –βελτιώνοντας κάποιο παλαιότερο θέμα– που είχε επιτυχία.
Είχαν ανάψει πλούσια τα φώτα, όταν –εκειχάμω– αυτός πρόβηκε.
Δεν ήταν κούτσουρο ή αγκωνάρι, δεν ήταν ο οδοστρωτήρας του Δήμου Χαλκιδαίων. Ο Καραγκιόζης ήταν αυτός ο και Καραγκιοζόπουλος λεγόμενος. Των ξύλων του οι σκιές (που τον εκούνησαν) είχαν στραφεί σαν φτερούγες ανεμόμυλου. Κι ενώ το μάτι του (στο κούτελο) έμοιασε σαν μια φωτός δεκάρα καταστρόγγυλη, αυτός έμεινε –ακινήτησε– ενώ οι ραφές των ρούχων του έλαμπαν…[2]
Ο Σκαρίμπας χόρευε ζεϊμπέκικο. Αν ο Καραγκιόζης χόρευε έξω από το πανί, θα χόρευε σαν τον Σκαρίμπα.
[1] Γιάννης Σκαρίμπας, Αντι-Καραγκιόζης ο Μέγας, Νεφέλη, 2014, σ. 55.
[2] Σκαρίμπας, ό.π., σ. 49.
