Καινούριος Julian Barnes για τη φωτογραφία στην Μπελ Εποκ; 3.296 λέξεις. Ian Penman για τη σημασία της Solange; 4.079. Πολιτικά άπλυτα της οικογένειας Μπάιντεν από τον Christian Lorentzen; Μόνο 1.711. Η περσινή παρουσίαση-ποταμός του Perry Anderson για τη σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη δυναμική που οδήγησε στο Brexit (3 πολυσέλιδα άρθρα, Δεκέμβριος 2020 - Ιανουάριος 2021) έφτασε 45.745 λέξεις. Για τους βιαστικούς, η Λονδρέζικη Επιθεώρηση των Βιβλίων έχει Short Cuts με 1.000 έως 1.100 λέξεις. Και ούτω καθεξής, αριθμοί λέξεων στην οθόνη προειδοποιούν σαν δαμόκλειοι προϋπολογισμοί.
Η καινοτομία είναι απειροελάχιστο δείγμα των metrics που ποσοτικοποιούν τις πιο διαφορετικές ανάγκες και πλευρές της καθημερινότητας. Μενού εστιατορίων και φαστφουντάδικων έχουν τις θερμίδες κάθε πιάτου, κάθε εδέσματος και κάθε αφεψήματος. Μόκα Αμερικάνο με whipped cream; 370 θερμίδες. Μόκα με άσπρη σοκολάτα; 430. Quarter-pounders, τα θεόρατα τριώροφα χάμπουργκερ, σκοράρουν 1.600. Όταν καλείς ταξί στο κινητό, η εφαρμογή σού λέει όχι μόνο σε πόσα λεπτά θα έλθει αλλά και, με κάτι το οποίο θυμίζει πάκμαν που καταβροχθίζει ασπρόμαυρες βούλες, δείχνει και τη διαδρομή του οχήματος προς εσένα. Έξυπνα ρολόγια και περιβραχιόνια μετρούν πόσα βήματα περπάτησες και πόσες θερμίδες χάμπουργκερ έκαψες. Και μέσω διαρκούς παρακολούθησης και ανάλυσης των σφύξεων, ευφυή χαϊμαλιά όπως το Fitbit υπόσχονται έγκαιρη διάγνωση κολπικής μαρμαρυγής και άλλων αρρυθμιών. Ψάχνεις νοσοκομείο που εφημερεύει Σάββατο στις 11 το βράδυ; Στην ιστοσελίδα βλέπεις πόσο θα περιμένεις μέχρι να σε δεί γιατρός.
Αν και οι virtual οικονομίες και κοινωνίες που συναλλάσσονται σε big data βρίσκονται στα πρώτα τους στάδια, οι παραπάνω αριθμοί ξεπερνούν κατά πολύ το likability economy circa 2010-2012 όταν οι πελάτες είχαν μόνο 5 αστέρια για να εκφράσουν την εμπειρία τους. Τώρα οι μετρήσεις είναι παντού και αναγγέλλουν την άφιξη καθαυτό αυτορρυθμιζόμενων αυτοδιαχειριζόμενων βελτιστοποιούμενων καταναλωτών σε διαρκές multitasking, scrolling, clicking και φθίνουσα προσοχή. Μαζί τους αχνοφαίνονται οι επιπτώσεις όλο-και-εξυπνότερων, όλο-πιο-intuitive coding systems καθώς γίνονται ένα με εμάς.
Παρωδία;
Σαν Ιανός, οι αριθμοί λέξεων στα κείμενα αντικρίζουν το κωμικό ενώ εποπτεύουν το σοβαρό. Όταν πρωτοείδα τα ποσοτικοποιημένα άρθρα, η αρχική μου σκέψη ήταν ότι το London Review of Books αυτοπαρωδούνταν, παρωδώντας ταυτόχρονα την παροιμιώδη αγγλική υπευθυνότητα, ευσυνειδησία και quintessential Englishness. Πρόκειται για παρωδία στην οποία πρωτοστατούν Άγγλοι –από αναρίθμητα επεισόδια Benny Hill, σκετς των Monty Python, John Cleese (Wanda, do you have any idea what it’s like being English?), μέχρι Κρίστοφερ Χίτσενς (στο βιβλίο για τον Όργουελ αφιέρωσε ολόκληρο κεφάλαιο στην αμφιθυμία του συγγραφέα του 1984 απέναντι στην αγγλικότητα) και The IT Crowd (ο πυροσβεστήρας που δεν δουλεύει είναι Made in Britain).
Βάζοντας τον αριθμό των λέξεων στην αρχή κάθε άρθρου, το περιοδικό προειδοποιεί Read at your own risk, Διαβάζετε ιδία ευθύνη, σαν τις διδακτικές φωτογραφίες στα πακέτα τσιγάρων με πάσχοντες σε τελικά στάδια αναπνευστικής ανεπάρκειας, ή την ανάγκη γονικής συναίνεσης σε εκπομπές ακατάλληλες για ευαίσθητες ηλικίες – κάποτε έβαζαν parental warnings στα CD με άσεμνους στίχους ή μισογυνικό χιπ χοπ.
Αλλά εάν τα μηνύματα στα πακέτα τσιγάρων αποσκοπούν στην αποτροπή μιας βλαβερής συνήθειας, και οι προτροπές γονικής συναίνεσης υπενθυμίζουν τις ευθύνες των κηδεμόνων, ο στόχος του London Review of Books είναι λιγότερο ευδιάκριτος. Φιλοδοξεί να γίνει φιλικός Big Brother που μας προστατεύει από μακροσκελή κείμενα; Μήπως οι λέξεις είναι αναγνωστικές θερμίδες και τα κείμενα που πλατειάζουν είναι τα νέα τριγλυκερίδια; Είναι δύσκολο να μη δεις την αριθμολεξία (arithmolexy?) σαν παρωδία δήθεν κρυμμένη πίσω από τους θάμνους. Διαβάζοντας συνοπτικά κείμενα λίγων λέξεων μορφώνεστε και αδυνατίζετε! Real Reader Paid Testimonial: Από τότε που έκοψα τον Πέρρυ Άντερσον έχασα τα περιττά κιλά!
Ή μήπως, αντίθετα, μετατρέπει το διάβασμα σε επεισόδιο του Survivor; Μόνο όσοι διαβάζουν πάνω από 20.000 λέξεις τη φορά επιβιώνουν για το επόμενο τεύχος. Σε αυτή την εκδοχή ριάλιτι αναγνωστικής μάχης μέχρις εσχάτων, η νικήτρια κερδίζει συνδρομή εφ’ όρου ζωής και ο Πέρρυ Άντερσον γίνεται υποχρεωτικό ανάγνωσμα.
Πολυδιάσπαση
Όμως το άλλο πρόσωπο του Ιανού ψάχνει με αμηχανία να βρει απάντηση στην πρωτοφανή υπερπαραγωγή περιεχομένου που χαρακτηρίζει την εποχή μας. Σήμερα βγαίνει πάρα πολύ πράγμα, πολύ από το οποίο είναι και πολύ καλό. To υλικό κορυφαίας ποιότητας του London Review of Books κάθε δύο εβδομάδες είναι σταγόνα στον ωκεανό αγγλόφωνου γραπτού και οπτικοακουστικού output υψηλών προδιαγραφών. Και εάν συνυπολογίσουμε όσα παράγονται από όλες τις γλώσσες σε πλανητική κλίμακα, αυτό σημαίνει ότι βρισκόμαστε σε καινούργια μπελ επόκ.
Με το να δηλώνει τον αριθμό των λέξεων όπως δηλώνουμε κάτι στο τελωνείο, το London Review of Books μας αναγκάζει να αναρωτηθούμε τι σημαίνει μια τέτοια κίνηση για το σήμερα.
Ο κατακλυσμός περιεχομένου που απευθύνεται σε κατακερματισμένες, διαρκώς επαναπροσδιοριζόμενες και μετακινούμενες προτιμήσεις σε έναν επιταχυνόμενο κόσμο έχει το κόστος του. Οι ελίτ ζουν με τον διαρκή φόβο ότι το έδαφος υποχωρεί κάτω από τα πόδια τους. Τα ακροατήρια ανησυχούν ότι μέσα στην υπερπληθώρα τούς ξεφεύγει κάτι σημαντικό. Αυτό το αμφίδρομο άγχος αφθονίας (Anxiety οf Plenty) διαφέρει από το FOMO (Fear οf Missing Out) των σόσιαλ με τις ανασφάλειές τους και τους καταναγκαστικά επαναλαμβανόμενους τουιτερισμούς και τικτοκισμούς du jour. Μια σημαντική διαφορά βρίσκεται στο πώς αντιμετωπίζουν τα short attention spans, τη σμίκρυνση της προσοχής η οποία έχει μετατραπεί σε καινούριο πεδίο μάχης. Το άγχος της αφθονίας πανικοβάλλεται μπροστά σε ολοένα shorter attention spans που ελαχιστοποιούν το χρόνο στον οποίο προσέχουμε κάτι. Οι διαφημίσεις, που ήταν και παραμένουν ο σφυγμός του zeitgeist, συμπιέζονται σε δευτερόλεπτα ενώ δίνουν και τη δυνατότητα αυτοκατάργησής τους (σαν καμικάζι, οι διαφημίσεις στο YouΤube προβάλλονται με αντίστροφη μέτρηση και επιλογή skip ads, να τις προσπεράσεις). Αντίθετα, το FOMO είναι σαν ψάρι στο νερό όταν οι προσοχές τείνουν στο μηδέν.
Η υπερπαραγωγή περιεχομένου κυνηγά τον εαυτό της. More begets more: όσο πιο πολύ πράγμα βγαίνει, τόσο περισσότερο πρέπει να βγαίνει. Σαν κατακλυσμός χωρίς Αραράτ, οι πλατφόρμες γεμίζουν, μεταβολίζουν και ξαναγεμίζουν διαρκώς, εσαεί και ταχύτερα. Στους προψηφιακούς καιρούς, προσφορά και ζήτηση είχαν κάποια συσχέτιση που την εγγυόταν, έστω συμβολικά, το αόρατο χέρι της αγοράς. Η σχέση ήταν ετεροβαρής, άνιση, χαοτική και πάντα υπό διαπραγμάτευση, αλλά υπήρχε. Ή τουλάχιστον έτσι νομίζαμε. Πολλές φορές το αόρατο χέρι το κουνούσαν ολιγοπωλιακοί gatekeepers που ρύθμιζαν την προσφορά. Άλλες φορές το αόρατο χέρι έδερνε τους gatekeepers όταν έπεφταν έξω. Τώρα το περιεχόμενο συμπεριφέρεται σαν να έχει σπάσει κάθε φράγμα, ενώ το πάλαι ποτέ χέρι που περιέγραψε ο Άνταμ Σμιθ είναι σαν ιερό λείψανο αγίου: δημοσίως σταυροκοπιόμαστε, ανάβουμε κερί και το προσκυνάμε, αλλά μέσα μας ξέρουμε ότι είναι αβλαβές κειμήλιο σε χρυσό κουτάκι με άφθονο λιβάνι.
Απελευθερωμένο από συμβατικές αναστολές, προβλεψιμότητες, gatekeepers, κυβερνήσεις, και αόρατα χέρια, το πολιτισμικό εμπόρευμα σήμερα συγκρούεται κατά μέτωπο με το χρόνο, ένα από τα τελευταία σκληρά οχυρά της ανθρώπινης κατάστασης. Δεν έχει σημασία τι διαβάζουμε αλλά πόσο χρόνο θα πάρει μέχρι η προσοχή μας να στραφεί αλλού. Ergo οι αριθμοί λέξεων σαν διαπραγμάτευση και προετοιμασία (priming) του αναγνώστη. Θυμίζει εργαστηριακό μπιχεβιοριστικό πείραμα με το London Review of Books στο ρόλο του λαβυρίνθου, εμάς να τρέχουμε πέρα-δώθε σαν τους αρουραίους και οι αριθμοί των λέξεων να είναι η ζάχαρη. Ίσως η ιδέα να ξεκινάς ένα κείμενο με τον αριθμό των λέξεών του να είναι παρμένη και από online dating. Διαδικτυακό ραντεβού με το επόμενο Διάβασε εμένα!
Άλλα sites όπως το OpenAI μπαίνουν κατευθείαν στο ψητό και δείχνουν πόσα λεπτά θα σου πάρει για να διαβάσεις κάτι.
Στη χάρτινη εκδοχή, το London Review of Books δημοσιεύει κείμενα όπως παλιά, χωρίς αριθμούς. Σαν να παίζει σε δύο διαφορετικά δημογραφικά και υπαρξιακά ταμπλό: ιθαγενείς οθόνης και αλγόριθμων από δω, τελευταίοι Μοϊκανοί του χαρτιού από εκεί. Αλλά τα ερωτήματα που θέτει η αριθμολεξία είναι κόκκινο φωτάκι που αναβοσβήνει. Έχουμε μπει στην επόμενη μετάλλαξη γραψίματος και διαβάσματος;
