Ηλίας Κανέλλης
Δημοσιογράφος, εκδότης του περιοδικού Books' Journal. Σπούδασε κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες και κινηματογράφο. Εξέδωσε και διεύθυνε το περιοδικό Κάμερα, υπήρξε κριτικός κινηματογράφου και αρχισυντάκτης του περιοδικού Αντί, εργάστηκε ως επιφυλλιδογράφος στην Εποχή, στην Ελευθεροτυπία, στην Εξουσία, στην Athens Voice, στο Βήμα, στο Protagon.gr και, τα τελευταία χρόνια, στα Νέα. Για πολλά χρόνια έκανε καθημερινή εκπομπή στον ραδιοφωνικό σταθμό Αθήνα 9,84 ενώ συνεργάστηκε ως πολιτικός αναλυτής με την τηλεόραση της ΕΡΤ. Ίδρυσε και διεύθυνε την εφημερίδα του Φεστιβάλ Αθηνών εφ. Έχει γράψει το βιβλίο Εθνοχουλιγκανισμός: Εκφράσεις της νεοελληνικής ιδεολογίας στους Ολυμπιακούς Αγώνες 2004 της Αθήνας (εκδόσεις Οξύ) και έχει επιμεληθεί τις κινηματογραφικές μονογραφίες Σταύρος Τορνές (με τον Σταύρο Καπλανίδη και, για την ιταλική έκδοση, με την επιπλέον συνεργασία του Sergio Grmek Germani), Κώστας Γαβράς και Σταύρος Τσιώλης. Σε λίγο θα κυκλοφορήσει το βιβλίο του, Το κιτς του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ ήταν μια σπουδαία περίπτωση παρεμβατικού εργάτη του λόγου. Ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος, μεταφραστής – και στην πορεία όλα τα παρεπόμενα, στοχαστής και κριτικός. Πέθανε στις 24 Νοεμβρίου 2022, σε ηλικία 93 χρόνων. Ποιος ήταν;
«Η επιλογή της επιτροπής των Νόμπελ να βραβεύσει τη γαλλίδα Αννί Ερνό δεν είναι παράλογη: το Νόμπελ καταφεύγει σε μια συγγραφέα που ξοδεύει όλη της τη συγγραφική οξυδέρκεια για να γράψει μια λογοτεχνία της υπεκφυγής. Μια λογοτεχνία που παράγεται στην ασφαλή μεριά της ζωής, εκεί όπου τα πραγματικά προβλήματα και τα πραγματικά θέματα δεν απασχολούν – και αντ' αυτών ένας τύπος δυτικού ψευτοριζοσπαστισμού ασχολείται με θέματα ταυτότητας, έμφυλων σχέσεων αλλά και ζητήματα της μορφής των αφηγήσεων».
Η επιλογή της επιτροπής των Νόμπελ να βραβεύσει τη γαλλίδα Αννί Ερνό δεν είναι παράλογη: το Νόμπελ καταφεύγει σε μια συγγραφέα που ξοδεύει όλη της τη συγγραφική οξυδέρκεια για να γράψει μια λογοτεχνία της υπεκφυγής. Μια λογοτεχνία που παράγεται στην ασφαλή μεριά της ζωής, εκεί όπου τα πραγματικά προβλήματα και τα πραγματικά θέματα δεν απασχολούν - και αντ' αυτών ένας τύπος δυτικού ψευτοριζοσπαστισμού ασχολείται με θέματα ταυτότητας, έμφυλων σχέσεων αλλά και ζητήματα της μορφής των αφηγήσεων.
Έζησα με έντονο τρόπο τη μεγαλύτερη κοινωνική και πολιτική κινητοποίηση του τμήματος της κοινωνίας των πολιτών που εμπιστεύεται τους θεσμούς της δημοκρατίας και την Ευρώπη το καλοκαίρι του 2015, όταν εκδηλώθηκε ως αντίδραση στις αντιευρωπαϊκές και επικίνδυνες για τη χώρα πολιτικές των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ-Βαρουφάκη, το κίνημα «Μένουμε Ευρώπη». Ένα κίνημα από τα κάτω, με μαζικά χαρακτηριστικά, ειρηνικό χαρακτήρα, μαχητικότητα και διεκδικητικότητα, που παρέσυρε τα πολιτικά κόμματα να στρατευτούν υιοθετώντας τις διεκδικήσεις του, απέναντι στον επικίνδυνο τυχοδιωκτισμό των λαϊκιστών που οδήγησαν στο δημοψήφισμα και στο Τρίτο Μνημόνιο.
Έντεκα μυθιστορήματα, κι ανάμεσά τους δυο βραβευμένα με Μπούκερ, το Γουλφ Χολ και τα Γεράκια (Bring up the Bodies), δύο συλλογές διηγημάτων, μία αυτοβιογραφία και πολυάριθμα άρθρα – αυτή είναι η συνεισφορά της σπουδαίας συγγραφέα Χίλαρι Μαντέλ, που πέθανε στις 24 Σεπτεμβρίου 2022. Στο Books’ Journal πρωτοπαρουσιάσαμε δουλειά της, το Γουλφ Χολ, στο πρώτο κιόλας τεύχος μας, τον Νοέμβριο του 2010 – μάλιστα, για τις ανάγκες της κριτικής που έγραφε η Εριφύλη Μαρωνίτη, είχε ζητήσει και τη γνώμη της Χίλαρι Μαντέλ για το ιστορικό μυθιστόρημα και την τεχνική της – γνώμη που παρατίθεται στη συνέχεια. Παραθέτω παρακάτω την παρουσίαση της συγγραφέα από εκείνο το μακρινό τεύχος.
Η κριτική σε κάθε έργο που παράγουν η λογική, η εργασία, ο μόχθος των ανθρώπων είναι αναπόφευκτη – στο έργο τέχνης, στο επιστημονικό σύγγραμμα, και βέβαια σε κάθε δικαστική απόφαση. Δεν έχουν όλες οι κριτικές την ίδια ισχύ: για παράδειγμα, μια αφοριστική κρίση ή μια θετική ή αρνητική προσέγγιση οποιασδήποτε υπόθεσης με βάση το κοινό περί δικαίου αίσθημα δεν έχει καμία άλλη αξία εκτός της άθροισής της σε κάποια ομάδα πίεσης με συγκεκριμένο στόχο. Η κριτική που έχει νόημα είναι είτε η εξειδικευμένη νομική ανάγνωση της υπόθεσης είτε αυτή που χρησιμοποιεί στοιχεία και εκτιμήσεις από πρόσωπα που έχουν εμπλακεί στην υπόθεση και, άρα, η γνώμη τους πιθανόν να φωτίζει όψεις της.
Anne Applebaum, To λυκόφως της δημοκρατίας. Η σαγήνη του απολυταρχισμού, μετάφραση από τα αγγλικά: Μενέλαος Αστερίου, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2022, 220 σελ.
Ζούμε σε δύσκολους καιρούς για τον δυτικό κόσμο και για τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, με δημοκρατικές εκλογές, διεκδικούν ή έχουν κερδίσει την εξουσία κυβερνήσεις με καθεστωτική αντίληψη και αυταρχική ατζέντα. Η Αμερική δοκίμασε κάτι αντίστοιχο στην προεδρία Τραμπ, τις επιπτώσεις της οποίας ακόμα πληρώνουμε. Ο Πούτιν μιας όλο και πιο αυταρχικής Ρωσίας επιτίθεται κατά της Ουκρανίας, ο προσανατολισμός της οποίας είναι η Δύση και η δημοκρατία. Η Ανν Απλμπάουμ αναρωτιέται: υπάρχει κίνδυνος για τις ανοιχτές κοινωνίες; Είναι αναπόφευκτη η σύγκρουση με μια οπισθοχώρηση προς τον απολυταρχισμό; Μπορούμε να νικήσουμε;
Πέθανε στις 27 Απριλίου 2022 ο Θεόδωρος Κουλουμπής, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ και μέλος του Τιμητικού Συμβουλίου του. Ασχολήθηκε συστηματικά με ζητήματα διεθνών σχέσεων των κρατών και, στην Ελλάδα, εργάστηκε για την προσέγγιση Ελλάδας και Τουρκίας, με βάση την εκατέρωθεν συνεννόηση στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Ήταν σπουδαίος δάσκαλος και παρεμβατικός διανοούμενος, που αγωνίστηκε για τη διευθέτηση των διεθνών κρίσεων – ανάμεσα στις οποίες, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό.
Ο Λεωνίδας Καβάκος παρακάμπτει τις δύο ορχήστρες που αρνήθηκαν να συμμετάσχουν σε μια μεγάλη συναυλία για την Ουκρανία και, σε συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (εύγε, επιδεικνύει ωριμότητα, ευαισθησία και αντανακλαστικά), ήδη ανακοίνωσε συναυλία με δυο κουαρτέτα του Μπραμς, με τη συμβολή του ιδίου στο βιολί και τριών ακόμα εξαιρετικών μουσικών: του Ηλία Λιβιεράτου (βιόλα), του Τιμόθεου Γαβριηλίδη Πέτριν (βιολοντσέλο) και του Βασίλη Βαρβαρέσου (πιάνο). Τα έσοδα της συναυλίας θα διατεθούν υπέρ των σκοπών της ανοικοδόμησης του μαιευτηρίου της Μαριούπολης.
Υλικό συνέντευξης στον Ηλία Κανέλλη, επανεπεξεργασμένο από τον συγγραφέα (τεύχος 127, Φεβρουάριος 2022)