Σύνδεση συνδρομητών

Τεύχος 133

Εμφάνιση άρθρων Books' Journal βάσει ετικέτας

Το 1954, ο Ρόδης Ρούφος αναλαμβάνει τη θέση του υποπροξένου στο ελληνικό προξενείο και  εγκαθίσταταται στη Λευκωσία. Τον ίδιο χρόνο, πραγματοποιεί ο Σεφέρης το δεύτερο ταξίδι του στην Κύπρο· φτάνει συγκεκριμένα στο νησί το πρωί της 15ης Σεπτεμβρίου και, πριν κατευθυνθεί στην Αμμόχωστο, στο σπίτι του Λουίζου όπου θα φιλοξενούνταν, επισκέπτεται το ελληνικό προξενείο στη πρωτεύουσα. Παρ’ όλο που δεν έχουμε κάποια σχετική μαρτυρία, στο προξενείο συναντήθηκε πιθανότατα και με τον Ρούφο, ο οποίος εξάλλου σε επιστολή του την προηγούμενη μέρα, στις 14 Σεπτεμβρίου, ενημέρωνε τον φίλο του Θεόφιλο Δ. Φραγκόπουλο για την επικείμενη επίσκεψη: «Αύριο καταφθάνει εδώ Σεφέρης».[1] Στην τηλεγραφική ημερολογιακή εγγραφή του πάντως ο Σεφέρης σημειώνει, απλώς: «Προξενείο».  Τρεις μέρες αργότερα, στις 18 Σεπτεμβρίου, ο Ρούφος επισκέπτεται στην Αμμόχωστο τον Σεφέρη, ο οποίος σημειώνει και πάλιν στο ημερολόγιό του: «Ρούφος απόγεμα με μηχάνημά του».[2]  Ο Ρούφος θα επισκεφθεί ξανά τον Σεφέρη στην Αμμόχωστο, όπως τεκμαίρεται από την ημερολογιακή εγγραφή της 12ης Οκτωβρίου: «Έπειτα με τον Α. Παππά στα Βαρώσια. Ήρθαν οι Ρούφοι αργότερα» ενώ, πιθανότατα, ο Ρούφος θα ήταν ανάμεσα στους παρισταμένους στο αποχαιρετιστήριο γεύμα του προξένου Ανδρέα Παππά, στις 15 Οκτωβρίου στο προξενείο.

20 Ιανουαρίου 2023

Το τέλος της δύσκολης στρατιωτικής μου θητείας σημαδεύτηκε από την αυτοκτονία του Θεόφιλου Φραγκόπουλου. Υπήρξε επιμελητής της Γεωργικής Χημείας στη Γεωπονική και είχα συνδεθεί στενά μαζί του τα τελευταία χρόνια των σπουδών μου. Η είδηση είχε φτάσει ξερή και αδυσώπητη στη Βέροια όπου υπηρετούσα: Μετά από μια πολύωρη αιφνίδια ανάκριση στη Γενική Ασφάλεια γύρισε στο εργαστήριο, πήρε υδροκυάνιο και σωριάστηκε στο γραφείο του. Όταν απολύθηκα έψαξα κι έμαθα λεπτομέρειες, βρήκα και το στερνό του σημείωμα στη δικογραφία.

Όλα αυτά τα μνημονεύω σαν μια μικρή εισαγωγή στο διήγημα του Ρόδη Ρούφου «Ο υποψήφιος», που γράφτηκε λίγους μήνες μετά το τραγικό συμβάν της 28ης Μαρτίου 1969. Σ’ αυτό το διήγημα, που δημοσιεύτηκε στα Δεκαοκτώ Κείμενα (Ιούλιος 1970), γίνεται  αναφορά «στην αυτοκτονία ενός καθηγητή της Φυτοπαθολογίας, πέρσυ…». Κρυφοί παίκτες, όπως παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά τους στο man to man του πεζογραφήματος, μπορεί να είναι ο ανακριτής Κ. Καραπαναγιώτης και ο υφηγητής Θεόφιλος Κ. Φραγκόπουλος.

Η ρεαλιστική απεικόνιση της ανάκρισης είναι πιθανόν να έχει στηριχθεί σε πληροφορίες από πρώτο χέρι. Συγγραφέας και υφηγητής γνωρίζονταν από παλιά, είχαν μικρή διαφορά ηλικίας και έμεναν στην ίδια γειτονιά, Πλουτάρχου 4 ο ένας και Καρνεάδου 19 ο άλλος. Ενδεχομένως τον Ρόδη Ρούφο να ενημέρωσε ο φίλος του ποιητής Θεόφιλος Δ. Φραγκόπουλος, εξάδελφος του γεωπόνου και συγγραφέας ενός α λα Μπόρχες πορτρέτου: «Θεόφιλος Κ. Φραγκόπουλoς» (1973).

Στην πορεία της ανάκρισης, η μάταιη ελπίδα ότι η ουδέτερη στάση θα αρκούσε, διαψεύστηκε. Νομιμοφροσύνη σήμαινε όχι μόνο υποστήριξη αλλά ανοιχτή επιδοκιμασία και ενεργό συμμετοχή. Ο «υποψήφιος» δεν ήταν διατεθειμένος μέχρι και «να πουλήσει την ίδια την ψυχή του», να δεχθεί αυτή την ολοκληρωτική ταπείνωση. Απόλυτος όπως ήταν σε όλα, θεώρησε πως δεν υπήρχε άλλος δρόμος. Η συνέχεια και το τέλος του διηγήματος μοιάζει να βρίσκεται στις πρώτες φράσεις του χειρογράφου που άφησε στο γραφείο του, στο εργαστήριο της Γεωργικής Χημείας, ο Θεόφιλος Κ. Φραγκόπουλος:

Καλύτερα να πεθαίνεις όρθιος

Παρά να ζης γονατιστός…

 

21 Δεκεμβρίου 2022

Από τη Χάλκινη Εποχή (1960) στους Γραικύλους (1967)

Ρόδης Ρούφος, Η χάλκινη εποχή. Το μυθιστόρημα του Κυπριακού Αγώνα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2011, 328 σελ.

Ρόδης Ρούφος, Οι Γραικύλοι, εισαγωγή: Νίκος Ε. Καραπιδάκης - Γεωργία Πατερίδου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2022, 454 σελ.

Κατά την τελευταία δεκαετία περίπου έχει εμφανιστεί και πυκνώνει ένας ακαδημαϊκός διάλογος για το έργο, την προσωπικότητα και τη δράση του Ρόδη Ρούφου, ξεκινώντας από το αφιέρωμα της Νέας Εστίας του 2012 –επετειακό για τα σαράντα χρόνια από τον θάνατο του συγγραφέα– και με πιο πρόσφατη την έκδοση της διδακτορικής διατριβής του Αλέξανδρου Μπαζούκη το 2021 με τίτλο: Ρόδης Ρούφος: Ένας συγγραφέας σε καιρούς δοκιμασίας (Κατοχή, Αντίσταση, Κυπριακός Αγώνας), καθώς και την επανέκδοση του τελευταίου μυθιστορήματος του Ρούφου Οι Γραικύλοι, από τις εκδόσεις του Βιβλιοπωλείου της Εστίας (2022) με εκτενή εισαγωγή. Φέτος συμπληρώνονται πενήντα χρόνια από το θάνατο του διπλωμάτη, διανοούμενου και συγγραφέα Ρόδη Ρούφου (1924-1972) και είναι αναμενόμενη πλέον η επαναξιολόγηση του έργου και της θέσης του συγγραφέα στον νεοελληνικό λογοτεχνικό κανόνα.

18 Δεκεμβρίου 2022

Ο ΕΔΕΣ και η εποχή του (1941-1944)

Σπύρος Τσουτσουμπής

Ενεργός πολίτης και ιδεολόγος από τα φοιτητικά του χρόνια, ο Ρόδης Ρούφος έλαβε μέρος στην εθνική αντίσταση κατά των Γερμανών στη διάρκεια της Κατοχής, αρχικά στην Αθήνα (Ιερά Ταξιαρχία και ΡΑΝ) και το 1944 ως μέλος του Ιερού Λόχου  των φοιτητών, κοντά στον Ναπολέοντα Ζέρβα του Εθνικού Δημοκρατικού Ελληνικού Συνδέσμου (ΕΔΕΣ). Το κείμενο που ακολουθεί επιδιώκει να συμβάλει στην κατανόηση της παραγνωρισμένης συνεισφοράς του ΕΔΕΣ και του ηγέτη του, του Ναπολέοντα Ζέρβα. (Τεύχος 133)

18 Δεκεμβρίου 2022

Ρόδης Ρούφος, Χρονικό μιας Σταυροφορίας, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2015, 780 σελ.

Το χρονικό της συμμετοχής του Ρόδη Ρούφου στον απελευθερωτικό αγώνα από τη γερμανική κατοχή και στον εσωτερικό πόλεμο, μεταξύ κομμουνιστών και εθνικιστών. Ένα μυθιστόρημα σε τρία μέρη, που γράφτηκε τμηματικά, ουσιαστικά η πρώτη λογοτεχνική δοκιμή του Ρόδη Ρούφου. Το α΄ μέρος δημοσιεύθηκε αυτοτελώς το 1954, με τον τίτλο Η ρίζα του μύθου, το β΄ το 1955 με τον τίτλο Πορεία στο σκοτάδι και το γ΄ το 1958 με τον τίτλο Η άλλη όχθη. Ο συγγραφέας περιγράφει την πορεία της χώρας μετά τον πόλεμο, τα χρόνια του Εμφυλίου, και την πορεία της δικής του γενιάς προς την ωριμότητα, στη διεκδίκηση ενός ελεύθερου και δημοκρατικού μέλλοντος – και αναμετριέται με το τραύμα της απώλειας του Κίτσου Μαλτέζου, που τον δολοφόνησε η ΟΠΛΑ, και με τον εμφυλιακό ρόλο του ΚΚΕ. [Από το τεύχος 133 με το αφιέρωμα στον Ρόδη Ρούφο]

03 Δεκεμβρίου 2022

Οι Γραικύλοι είναι πάντα εδώ

Τάκης Θεοδωρόπουλος

Ρόδης Ρούφος, Οι Γραικύλοι, εισαγωγή: Νίκος Ε. Καραπιδάκης - Γεωργία Πατερίδου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2022, 454 σελ. 

Ο Γραικύλος είναι καταδικασμένος είτε να υπερτιμά είτε να υποτιμά τον εαυτό του και τις δυνάμεις του. Ο Γραικύλος είναι ο Έλληνας που έχασε το μέτρο της ζωής του. Τη δύναμή του δεν μπορεί να την εξαργυρώσει στον κόσμο του, όπως μπόρεσαν οι Έλληνες τον πέμπτο αιώνα, όμως εξακολουθεί να πιστεύει σ’ αυτήν αφού την πιστοποιούν τα έργα των προγόνων του που είναι κομμάτι και κινητήριος δύναμη της δικής του ζωής. Από εκεί ξεκινά το τελευταίο μυθιστόρημά του ο Ρόδης Ρούφος. Ιστορικό μυθιστόρημα μεν, αλλά και ένα μυθιστόρημα για την Ελλάδα της εποχής του, που γράφτηκε όσο προετοιμαζόταν η δικτατορία…

30 Νοεμβρίου 2022

«Στενό παραθυράκι»

Γιάννης Παπαθεοδώρου

Δυο αφιερώσεις και ένα σχόλιο του Ρόδη Ρούφου. Aπό το τχ. 133, με αφιέρωμα στον Ρόδη Ρούφο.

25 Νοεμβρίου 2022

Ο θεατρικός Ρόδης Ρούφος

Μαρία Αθανασοπούλου

Ρόδης Ρούφος, Η Μέρα της Κρίσης. Σκηνικός Μύθος, Αθήνα 1957

Η Μέρα της Κρίσης, τo θεατρικό κείμενο του Ρόδη Ρούφου, που κυκλοφόρησε μετά το θάνατό του, εστιάζει στη διερεύνηση του ψυχολογικού προφίλ και των μεταπτώσεων ενός φυλακισμένου πρωταγωνιστή, ο οποίος, υπόδικος και πιθανώς μελλοθάνατος σαν τον Αλέξη, τον πρωταγωνιστή της λίγο μεταγενέστερης Χάλκινης Εποχής, προετοιμάζεται ψυχικά για τη θυσία του στο βωμό της επιτυχίας μιας κοινωνικής επανάστασης. Υπάρχει όμως και μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα δύο κείμενα: το θεατρικό κείμενο δεν δομείται με βάση τις επιταγές του ρεαλισμού αλλά περισσότερο δομείται ως ποιητικό δράμα. Όσο για το θέμα, απασχολούσε συστηματικά τον Ρούφο: αξίζει η θυσία για μια επανάσταση;

23 Νοεμβρίου 2022

Οι απόψεις του Αναστάση Πεπονή και του κριτικού Αλέξ. Αργυρίου

23 Νοεμβρίου 2022

Το ημερολόγιο των Δεκαοχτώ Κειμένων

Θεόφιλος Δ. Φραγκόπουλος

Στο κείμενο που ακολουθεί, ο συγγραφέας «Μπούλης» Θεόφιλος Δ. Φραγκόπουλος εξιστορεί την περιπέτεια των 18 Κειμένων. Πώς προέκυψαν, πόσο δύσκολα κυοφορήθηκαν, τις περιπέτειες όσων ιδεολογικά αντίθετων συνεργάστηκαν για να συγκεντρωθούν, τι προϋπήρξε και τι ακολούθησε. Πρόκειται για ένα πολύ ζωντανό και πολύτιμο κείμενο-ντοκουμέντο.  

06 Νοεμβρίου 2022
Σελίδα 1 από 2