Τεχνητή νοημοσύνη

Δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι ήμουν από τους πρώτους που ανέβηκαν στο ψηφιακό τρένο. Θυμάμαι, ωστόσο, την εποχή όπου θηριώδη modem έκαναν εκείνον τον διαστημικό ήχο  «πιινγκ, πιινγκ» μέχρι να συνδεθώ. Δεν δυσκολεύτηκα πολύ να ξεκινήσω, αλλά πάντα ταξίδευα δεύτερη θέση. Όμως, κάπου στην διαδρομή άρχισα να νιώθω πως το επόμενο τρένο θα το χάσω. Με καταλαβαίνετε: Για όσους έχουν μια ορισμένη ηλικία, το Διαδίκτυο σήμερα μπορεί να μοιάζει με λαβύρινθο -με ακατάληπτα  σύμβολα και μπερδεμένη ορολογία- αφήνοντας πολλούς 60χρονους να αισθάνονται σαν να έχουν πέσει σε ένα παράλληλο σύμπαν, όπου η γλώσσα είναι τόσο εξώκοσμη όσο τα Klingon του Star Trek και τα κοινωνικά έθιμα τόσο απόκρυφα όσο τα αρχαία ιερογλυφικά.

Καζούο Ισιγκούρο, Η Κλάρα και ο Ήλιος, μετάφραση: Αργυρώ Μαντόγλου, Ψυχογιός, Αθήνα 2021, 384 σελ.

Στο όγδοο κατά σειρά βιβλίο του, Η Κλάρα και ο Ήλιος, και το πρώτο που έγραψε μετά το βραβείο Νόμπελ, το οποίο κέρδισε το 2017, ο Καζούο Ισιγκούρο πραγματεύεται την πιο δύσκολη και παράδοξη των σχέσεων (για εμάς, τουλάχιστον, που ζούμε στο σήμερα, μέχρι να μας διαψεύσει –και για τούτο– ο  καιρός), αυτήν δηλαδή με ένα ανθρωποειδές με «συναισθήματα», την Κλάρα, καθώς και τη νομιζόμενη σχέση της με τον θεϊκό ζωοδότη της, τον Ήλιο. Η κριτική μπορεί να διαβαστεί συμπληρωματικά με το κείμενο του Γιώργου Ναθαναήλ «Άνθρωποι και μηχανές», το οποίο δημοσιεύεται στο τεύχος 149 του Βooks’ Journal, που κυκλοφορεί, αλλά και με το κείμενο «Σκέπτομαι. Υπάρχω κιόλας;», γισ το βιβλίο του Ίαν Μακ Γιούαν, Μηχανές σαν κι εμένα (Πατάκη 2019): https://booksjournal.gr/kritikes/logotexnia/4712-skeftomai-yparxo-kiolas

΄Ιαν ΜακΓιούαν, Μηχανές σαν κι εμένα, μετάφραση από τα αγγλικά: Κατερίνα Σχινά, Πατάκη, Αθήνα 2019, 416 σελ.

Είναι ένα μυθιστόρημα που εμβαθύνει στα ηθικά ζητήματα περί την Τεχνητή Νοημοσύνη και τη ρομποτική. Συζητά τα δικαιώματα –και τις ευθύνες αντίστοιχα– της δημιουργίας ευφυών μηχανών, καθώς και τη δυνατότητα αυτών των μηχανών να ξεπεράσουν την ανθρώπινη νοημοσύνη και να χειραγωγήσουν τα ανθρώπινα συναισθήματα, σε έναν καινούργιο κόσμο όπου η τεχνολογία θολώνει τα όρια μεταξύ ανθρώπου και μηχανής. Η κριτική μπορεί να διαβαστεί συμπληρωματικά με το κείμενο του Γιώργου Ναθαναήλ «Άνθρωποι και μηχανές», που δημοσιεύεται στο τεύχος 149 του Βooks’ Journal, που κυκλοφορεί.

Η συμπληρωματικότητα των Πράξεων της ΕΕ  για την  Τεχνητή Νοημοσύνη και τα Δεδομένα

Σπύρος Βλαχόπουλος, Το «εγωιστικό γονίδιο» του δικαίου και το δίκαιο της τεχνητής νοημοσύνης. Από τον ανθρωποκεντρισμό στον οικοκεντρισμό και τους έξυπνους αλγόριθμους, πρόλογος: Τασούλα Επτακοίλη, Ευρασία, Αθήνα 2023, 112 σελ.

Όλα τα στοιχεία της φύσης, η κοινωνία μας «τα έβλεπε σε σχέση με τον άνθρωπο και το κατά πόσο θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα σε αυτόν. Σημείο αναφοράς, μέτρο σύγκρισης και στοιχείο διαφοροποίησης ήταν ο άνθρωπος». Και από τον ανθρωποκεντρικό τρόπο ζωής, οι κοινωνίες μεταβαίνουν σε ένα οικοκεντρικό μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης, «που προστατεύει τη φύση και βεβαίως και τον άνθρωπο ως ένα πολύ σημαντικό στοιχείο της φύσης». Ο κόσμος μας αλλάζει και το ίδιο δεν μπορεί παρά να συμβεί και με το δίκαιο.

Γιατί δεν μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να καταλάβει παροιμίες ή ιδιωματισμούς - και ιδιαίτερα εκφράσεις που δεν συντονίζονται με τη σημερινή κυρίαρχη αντίληψη για την πολιτική ορθότητα; Και τι μπορεί να σημαίνει για τους χρήστες η αξιωματική αυτοπεποίθηση της μηχανής ότι έχει πάντα δίκιο;

Παρατηρήσεις για την Τεχνητή Νοημοσύνη στη σύγχρονη τέχνη

^*

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να καταστεί συμβατή με τον άνθρωπο, παρά τις πρωτόγνωρες αλλαγές που αυτή προκαλεί στο σύστημα της παραγωγής, στη δομή της διακυβέρνησης αλλά και σε πολλές άλλες πλευρές της καθημερινότητάς μας. Ευελπιστώ ότι θα καταφέρουμε να αποφύγουμε την ανάπτυξη μιας υπερανθρώπινης τεχνητής νοημοσύνης (παρότι απ’ αυτή απέχουμε πολύ ακόμη, σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Δασκαλάκη), η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει υπαρξιακή απειλή για το είδος μας.