Λογοτεχνία
Fernando Aramburu, Πατρίδα, μετάφραση από τα ισπανικά: Τιτίνα Σπερελάκη, Πατάκη, Αθήνα 2018, 720 σελ.
Η τρομοκρατία ήταν η μεγάλη πληγή της ισπανικής δημοκρατίας. Στο όνομα του «καταπιεσμένου βασκικού λαού», η ΕΤΑ δολοφόνησε εκατοντάδες πολίτες. Στα θύματά της συγκαταλέγονται κυρίως Βάσκοι αλλά και πολίτες από άλλες περιοχές της Ισπανίας, πολλοί από τους οποίους δεν είχαν σχέση με την πολιτική, άνδρες, γυναίκες, ακόμη και ανήλικα παιδιά. Ο συγγραφέας Φερνάντο Αραμπούρου αρνείται να ξεχάσει εκείνη τη δολοφονική μανία, γι’ αυτό ανασύρει την παρανοϊκή ιδεολογία της και τις ολέθριες συνέπειές της στο νέο του μυθιστόρημα. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 95, Φεβρουάριος 2019. [ΤΒJ]
Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, Εκατό χρόνια μοναξιά. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα ισπανικά: Μαρία Παλαιολόγου, Ψυχογιός, Αθήνα 2018, 496 σελ.
Πενήντα ένα χρόνια μετά την κυκλοφορία του, το κλασικό βιβλίο του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες επανακυκλοφορεί, με νέα μετάφραση, στα ελληνικά – θα ακολουθήσουν και τα άλλα βιβλία του συγγραφέα. Ο σημερινός αναγνώστης καλείται να θυμηθεί, ή να γνωρίσει, τον αλχημιστή αφελή γίγαντα Χοσέ Αρκάδιο Μπουενδία, τη Ρεμπέκα που τρέφεται με χώμα και ασβέστη, τη μοχθηρή αδελφή της Αμαράντα που ετοιμάζει το σάβανό της, τον έκλυτο γιο Χοσέ Αρκάδιο που γύρισε 65 φορές τον κόσμο, τον πατέρα Νικανόρ ο οποίος ανυψώνεται 12 εκατοστά από το έδαφος μόλις πιει μια ζεστή κούπα σοκολάτα και, φυσικά, τον συνταγματάρχη Αουρελιάνο Μπουενδία – πολλούς ακόμα. Τι είναι, όμως, σήμερα ο μαγικός ρεαλισμός; Και γιατί οι νεότεροι λατινοαμερικανοί συγγραφείς (Βάσκες, Γκαμπόα, Ρονκαλιόλο), αναγνωρίζουν μεν την προσφορά του «Γκάμπο» αλλά προτιμούν το ρεαλισμό; Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 90, Σεπτέμβριος 2018.
Toni Morrison, Jazz. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα αγγλικά: Κατερίνα Σχινά, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2018, 288 σελ.
Αν η λογοτεχνία της βραβευμένης με Νόμπελ το 1993, Τόνι Μόρισον, αποπνέει στο σύνολό της την blue διάθεση, το βιβλίο που της χάρισε το βραβείο, η Τζαζ, οργανώνεται και δομείται, εμφανώς προγραμματικά, όπως και μια σύνθεση τζαζ, γύρω από ένα θέμα και τις παραλλαγές του: οι πρώτες παράγραφοι του μυθιστορήματος προσφέρουν μια σύνοψη του θέματος και, στην πορεία της ανάγνωσης, γίνεται αισθητή η παρουσία του αφηγητή που παραλλάσσει, διακοσμεί ή βαθαίνει το κείμενο, με τον ίδιο τρόπο που ο μουσικός της τζαζ αυτοσχεδιάζει πάνω σε μια βασική μελωδία. Η ιστορία της, τυφλής από ζήλεια, συζύγου ενός λαντρα που δολοφόνησε την ερωμένη του, η οποία εισβάλλει στην εκκλησία την ώρα της κηδείας για να επιτεθεί στη νεκρή, ορίζει το ερωτικό δράμα που κινείται γύρω από την παραφορά, την εκτροπή, την εγκατάλειψη, την απόρριψη... Η επανέκδοση της Τόνι Μόρισον στα ελληνικά είναι μια πρόκληση να εμβαθύνουμε στη δουλειά και στο απαράμιλλο ύφος της.
Philip Roth, Το θέατρο του Σάμπαθ, μετάφραση από τα αγγλικά: Ανδρέας Β. Βαχλιώτης, επιμέλεια: Κατερίνα Σχινά, Πόλις, Αθήνα 2013, 614 σελ.
Η έκδοση του βιβλίου αυτού στις ΗΠΑ, το 1995, πυροδότησε μια σειρά αντιφατικών κριτικών – ο Χάρολντ Μπλουμ το χαρακτήρισε ως το αδιαμφισβήτητο αριστούργημα του Ροθ, ενώ η κριτικός των New York Times Μιτσίκο Κακουτάνι το βρήκε «κακόγουστο και ανέμπνευστο». Πέρα από την ακρότητα με την οποία «οπλίζεται» ο κεντρικός ήρωας, ο Μίκι Σάμπαθ, όμως, ο Ροθ «χρησιμοποίησε» το βιβλίο αυτό ως σκαλοπάτι για να εισέλθει σε μια νέα φάση της πεζογραφικής του παραγωγής. Ο τρόπoς του Σάμπαθ, λοιπόν, ήταν ό,τι καλύτερο για να δώσει οριστική απάντηση σε μια σειρά διλημμάτων που ταλάνισαν τους μέχρι τότε ήρωές του – από το διχασμό ανάμεσα στην «αίσθηση του καθήκοντος» και στην επιδίωξη της ελευθερίας, μέχρι τη διάσταση ανάμεσα στην πνευματικότητα και στη ζωώδη ενεργητικότητα, σε σύμβολο της οποίας ανάγεται συχνά το σεξ. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τεύχος 39, Ιανουάριος 2014. [TBJ]
Philip Roth, Πατρική κληρονομιά. Μια αληθινή ιστορία, μετάφραση από τα αγγλικά: Τάκης Κιρκής, Πόλις, Αθήνα 2012, 244 σελ.
«Ο πατέρας μου» («Βάρδο του Νιούαρκ» τον αποκαλεί ο Ροθ ) «μου δίδαξε τη γλώσσα του δρόμου», διαβάζουμε στην Πατρική Κληρονομιά. «Γιατί ήταν ο ίδιος η γλώσσα του δρόμου, αντι-ποιητικός και εκφραστικός και πάντα καίριος, με όλους τους εξόφθαλμους περιορισμούς της γλώσσας του δρόμου και την ανεξάντλητη δύναμή της». Απόσπασμα από ευρύτερο κείμενο της Κατερίνας Σχινά, που είχε γραφεί με αφορμή την ταινία Νεμπράσκα του Αλεξάντερ Πέιν, και δημοσιεύθηκε στο Books' Journal, τχ. 42, Απρίλιος 2014.
Μόνο ένα πράγμα τον τάραζε: Κάποτε οι Times είχαν δημοσιεύσει αρνητική κριτική γι’ αυτόν και, μοιραία, θα την αναφέρουν στο επιμνημόσυνο δημοσίευμα. Τον διαολίζει αυτό που διαολίζει όλους τους συγγραφείς ανά τους αιώνες: δεν τη γλυτώνεις ποτέ όσο καλός να σαι. «Ακόμα και στο θάνατο μπορεί να πάρεις κακή κριτική». Αναδημοσίευση από το τεύχος 39 του Books' Journal.
Ο Φίλιπ Ροθ, από τους δημοφιλέστερους σύγχρονους αμερικανούς λογοτέχνες, πέθανε την Τρίτη, 22 Μαΐου 2018, σε ηλικία 85 ετών.
Ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης αποτιμά τον στενό συνεργάτη του, Νίκο Θέμελη, όχι απλώς για τις πολιτικές ικανότητές του αλλά και για τη λογοτεχνική του δεινότητα. Αναδημοσίευση από το Books' Journal #87, Μάιος 2018, που κυκλοφορεί.
John Williams, Ο Στόουνερ, μετάφραση από τα αγγλικά: Αθηνά Δημητριάδου, εισαγωγή: John McGahern, επίμετρο: Άρης Μπερλής, Gutenberg: Aldina 5, Αθήνα 2017
Ένα λογοτεχνικό κείμενο για κάποιον καθηγητή που είναι παθιασμένος με λογοτεχνικά κείμενα. Γιατί ένα βιβλίο που πρωτοεκδόθηκε το 1965 βρήκε τόσους ενθουσιώδεις αναγνώστες (η επιτυχία του είναι μεγάλη) στη σύγχρονη Ελλάδα; Αναδημοσίευση (με προσθήκες) από το τεύχος 80 του Books’ Journal, Σεπτέμβριος 2017. [TBJ]
Mathias Enard, Πυξίδα, μετάφραση από τα γαλλικά: Σοφία Διονυσοπούλου, Στερέωμα, Αθήνα 2016, 463 σελ.
Ο οριενταλισμός δεν είναι πια αυτό που ήταν. Αλλά όταν ένας βαθύς γνώστης της Ανατολής, όπως ο γάλλος συγγραφέας Ματιάς Ενάρ, αποφασίζει να την προσεγγίσει εκ νέου, σε βάθος, το μυθιστόρημα συγγενεύει με την ανθρωπολογική μελέτη. Οι ουμανιστικές πηγές του μυθιστορήματος επανατοποθετούν το συγγραφέα στον θώκο του hominis universalis, συνδέοντας έτσι το μυθιστόρημα, πέρα από τη ρομαντική του προϊστορία, με πολλούς από τους καταγωγικούς του μύθους.
Καρολίνα Μέρμηγκα, Ο Έλληνας γιατρός. Μυθιστόρημα, Μελάνι, Αθήνα 2016, 579 σελ.
Γεννήθηκε στη Μάνη, σπούδασε ιατρική στην Αθήνα, μυήθηκε στις αξίες της ελευθερίας, του ορθολογισμού και της πνευματικότητας στη Γερμανία. Στην Ελλάδα, η μοίρα το έφερε να ζήσει, από καίριες θέσεις, τις μεγάλες (αλλά όχι και υποχρεωτικά μεγαλειώδεις) στιγμές της σύγχρονης ιστορίας της, από τον πόλεμο του 1897 μέχρι τη γερμανική Κατοχή, προσπαθώντας να διαφυλάξει τις αξίες του και την αξιοπρέπεια του. Ήταν πρόσωπο υπαρκτό, ιατρός χειρουργός, ονομαζόταν Κωνσταντίνος Μέρμηγκας – και η απόγονός του, Καρολίνα Μέρμηγκα, στηριγμένη στα προσωπικά μεμοραμπίλια, αλλά και σε πλήθος ιστορικές πηγές, τον έκανε κυρίαρχο πρόσωπο ενός νέου μυθιστορήματος για την εθνική μας αυτογνωσία. Ενός απαραίτητου αναγνώσματος σε δύσκολους καιρούς – όχι μόνο για την αναγνωστική απόλαυση που προσφέρει.
Truman Capote, Εν ψυχρώ, μετάφραση από τα αγγλικά: Αύγουστος Κορτώ, Πατάκη, Αθήνα 2017, 484 σελ.
Στις 15 Νοεμβρίου 1959, δολοφονήθηκαν τα τέσσερα μέλη της οικογένειας Κλάττερ που βρίσκονταν στο σπίτι τους, στην άσημη κωμόπολη Χόλκομπ του Κάνσας. Ο Τρούμαν Καπότε ερεύνησε την υπόθεση, απεσταλμένος στην περιοχή του New Yorker, και με το υλικό που συνέλεξε από μαρτυρίες και την έρευνά του, έγραψε το πιο διάσημο μυθιστόρημά του. Ένα αφήγημα που διαβάζεται συνέχεια με το ίδιο ενδιαφέρον. Αναδημοσίευση από το τεύχος 82, Νοέμβριος 2017, του Books' Journal [ΤΒJ]
ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ
ΔΗΜΟΦΙΛΕΣΤΕΡΑ
ΓΝΩΜΕΣ
