Λογοτεχνία

George Steiner, Περί λόγου, τέχνης και ζωής. Κείμενα στο New Yorker, επιμέλεια-εισαγωγή: Robert Boyers, μετάφραση: Γιώργος Λαμπράκος, Πατάκη, 505 σελ.
Ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί άτακτα και χωρίς τη τήρηση καμίας ιεραρχίας. Επειδή τάξη για το συγγραφέα του σημαίνει ελεύθερη περιήγηση προς πάσα κατεύθυνση υπό τον όρο μιας σιδηράς εσωτερικής πειθαρχίας, που δεν προσπαθεί τόσο να αποδείξει όσο να πείσει.

Όσιαν Βουόνγκ, Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα αγγλικά: Έφη Φρυδά, Gutenberg, Αθήνα 2021, 328 σελ.
Ένα βιβλίο που αγαπήθηκε πολύ και ανέδειξε τον συγγραφέα του, μετανάστη στις ΗΠΑ από το Βιετνάμ, στο καινούργιο είδωλο της αμερικανικής λογοτεχνίας. Λυρικός, λεπτός, με ποιητική αφαίρεση, γράφει στη μητέρα του (που δεν θα τον διαβάσει ποτέ, επειδή είναι αναλφάβητη) για να περιγράψει τα τραύματα της ζωής του, αλλά και τις προσπάθειές του, μέσα στην κοινωνία, να τα επουλώσει, να συγχωρήσει και να αγαπήσει. Να ζήσει.

Μιχάλης Μοδινός, Παραγουάη. Μυθιστόρημα, Καστανιώτη, Αθήνα 2020, 375 σελ.
Με το νέο μυθιστόρημά του, ο Μιχάλης Μοδινός φαίνεται να επιστρέφει στη δοκιμιακή αφετηρία των νεανικών χρόνων του, στην οικογεωγραφία. Από τα πρώτα του δοκίμια αναδυόταν ένας τρόπος γραφής και αφήγησης που νομοτελειακά τον οδηγούσε στην περιπέτεια του μυθιστορήματος.

Λέσλι Πόουλς Χάρτλεϊ, Ο μεσάζων, εισαγωγή: Λέσλι Πόουλς Χάρτλεϊ, επίμετρο: Κολμ Τομπίν, μετάφραση από τα αγγλικά: Τόνια Κοβαλένκο, Καστανιώτη, Αθήνα 2020, 420 σελ.
«Το παρελθόν είναι μια ξένη χώρα: Τα κάνουν όλα διαφορετικά εκεί». Μ’ αυτή την αμφιλεγόμενη φράση, που έγινε στους φιλολογικούς κύκλους πιο διάσημη κι απ’ το ίδιο το βιβλίο του, Ο μεσάζων, ξεκινά ο Λέσλι Πόουλς Χάρτλεϊ την αφήγησή του. Θέλει, μάλλον, με τον τρόπο αυτό να διευκολύνει τους αναγνώστες τού 1953, να μεταφερθούν στο 1900, τελευταία χρονιά του δέκατου ένατου αιώνα.

Αντώνης Παπαϊωάννου, Άμα θέλω γίνομαι διάβολος. Αστυνομικό μυθιστόρημα στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, Δίαυλος, Αθήνα 2020, 202 σελ.
Όταν δεν έχει δουλειά ως τυπογράφος στα Ελληνικά Χρονικά του Μάγερ, αναζητεί το φονιά της κόρης ενός προκρίτου – ενώ τα διαπλεκόμενα συμφέροντα του Μεσολογγίου, ανάμεσά τους και ο Μπάυρον, τον πιέζουν να σταματήσει. [ΤΒJ]

Adrien Bosc, Καπιτέν. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα γαλλικά: Ανδρέας Παππάς, Στερέωμα, 357 σελ.
Ένα καράβι αποπλέει από τη Γαλλία προς τις ΗΠΑ, εν έτει 1941, μεταφέροντας μαζί του, με σκοπό διάσωσή τους από τις πολιτικές διώξεις και τον πόλεμο, τα πιο διαφορετικά έθνη και είδη ανθρώπων. Επιβάτες του είναι γερμανοί κομμουνιστές, εβραίοι φυγάδες, αλλά και Ισπανοί που πολέμησαν κατά του Φράνκο. Ανάμεσά τους, μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της μεταπολεμικής ευρωπαϊκής διανόησης.

Χαβιέρ Θέρκας, Ο μονάρχης των σκιών, μετάφραση από τα ισπανικά: Γεωργία Ζακοπούλου, Πατάκη, Αθήνα 2020, 351 σελ.
Ο εξαιρετικός Ισπανός συγγραφέας Χαβιέρ Θέρκας, ιδιαίτερα γνωστός στην Ελλάδα, συνεχίζει τον προβληματισμό με τον οποίο τον γνωρίσαμε στο έργο του Στρατιώτες της Σαλαμίνας. Και εδώ με τη μέθοδο της σύνθεσης ρεπορτάζ, μυθοπλασίας και ιστορικής αφήγησης σκαλίζει τις στάχτες του Ισπανικού Εμφυλίου.

J.M. Coetzee, Ο άρχοντας της Πετρούπολης, μετάφραση από τα αγγλικά: Γιώργος Τσακνιάς, Νεφέλη, Αθήνα 1999, 275 σελ.
Το 1868, ο συγγραφέας Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι πηγαίνει στην Πετρούπολη, για να δει τι έγινε με τον θετό γιο του Πάβελ, φοιτητή στην πόλη, ο οποίος βρέθηκε νεκρός. Από την αστυνομία μαθαίνει ότι ο Πάβελ είχε χειρόγραφους καταλόγους προγραφών με προγραμματισμένες δολοφονίες. Κι από τον αναρχικό επαναστάτη Νετσάγιεφ, στην ομάδα του οποίου ο Πάβελ είχε ενταχθεί, μαθαίνει ότι ο επαναστάτης «διεισδύει στον κόσμο του κράτους, των τάξεων και της λεγόμενης κουλτούρας και ζει σε αυτόν μόνο επειδή πιστεύει στη γρήγορη και ολοσχερή καταστροφή του». Ο Τζ.Μ. Κουτσί ανασυνθέτει μυθιστορηματικά το επεισόδιο της ζωής του Ντοστογιέφσκι που οδήγησε στους Δαιμονισμένους. [ΤΒJ]

Bruno Arpaia, Ο Άγγελος της Ιστορίας, μετάφραση από τα ιταλικά: Χρύσα Κακατσάκη, Ίνδικτος, Αθήνα 2008, 380 σελ.
Από τη ναζιστική Γερμανία στο Παρίσι κι από κει, στο δρόμο για την Πορτογαλία και στο θάνατο, η ζωή του στοχαστή Βάλτερ Μπένγιαμιν είναι μια περιπέτεια που περιστρέφεται γύρω από τις ιδέες του, τις εμμονές του, τις σχέσεις του με τους εκπροσώπους της σχολής του Στρασβούργου και ιδίως τον Αντόρνο τον οποίο ήλπιζε να συναντήσει κάποια στιγμή στην Αμερική, τη Χάννα Άρεντ... Η περιπλάνηση του Μπένγιαμιν έχει περιγραφεί διεισδυτικά σε μια υπέροχη λογοτεχνική βιογραφία – που τη στοιχειώνει ένας πίνακας του Κλέε τον οποίο ο Μπένγιαμιν μετέφερε μαζί του στις περιπλανήσεις του: ο «Άγγελος της Ιστορίας». [ΤΒJ]

Νίκος Καζαντζάκης, Άγιον Όρος. Ν/βρης-Δ/βρης 1914. Ημερολόγιο, επιμέλεια-εισαγωγή-σχόλια: Χριστίνα Ντουνιά, Παρασκευή Βασιλειάδη, Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη, Ηράκλειο 2020, 144 σελ.
Το τελευταίο δίμηνο του 1914, ο Νίκος Καζαντζάκης με τη συντροφιά του Άγγελου Σικελιανού, τον οποίο έχει γνωρίσει λίγες μέρες πριν, αναχωρούν για το «Περιβόλι της Παναγίας», εφοδιασμένοι με συστατική επιστολή του Ελευθερίου Βενιζέλου, που τους εξασφαλίζει πρόσβαση στα χειρόγραφα των Μονών. Το προσκυνηματικό αυτό ταξίδι, που ολοκληρώνεται τα Χριστούγεννα του 1914, μνημειώνουν οι δύο φίλοι, ο καθένας στο δικό του Ημερολόγιο. Του Σικελιανού είχε κυκλοφορήσει παλιότερα. Του Καζαντζάκη, μόλις κυκλοφόρησε. [ΤΒJ]

James Baldwin, Αν η Beale Street μπορούσε να μιλήσει. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα αγγλικά: Άλκηστις Τριμπέρη, Πόλις, Αθήνα 2020, 272 σελ.
Η δεκαεννιάχρονη Τις είναι ερωτευμένη με τον Φόνι, έναν νεαρό μαύρο γλύπτη, που κατηγορήθηκε για βιασμό και οδηγήθηκε στη φυλακή. Όταν η Τις ανακαλύπτει ότι είναι έγκυος, η οικογένειά της και ο πατέρας του Φόνι αποφασίζουν να αγωνιστούν για να αποδείξουν την αθωότητά του... Στη γειτονιά τα δυο παιδιά τα φώναζαν Ρωμαίο και Ιουλιέττα και η έκβαση του σαιξπηρικού έργου είχε αντιστοιχίες με την έκβαση της δική τους σχέσης... Ένα μυθιστόρημα του Τζέιμς Μπόλντουιν για τη φυλή, το φύλο, τη σεξουαλικότητα και τη θρησκεία – για μαύρους σε μια κοινωνία βαθύτατων διακρίσεων. [ΤΒJ]

Joseph Frank, Dostoevsky. Α writer in his time, Princeton University Press, 2012, 959 σελ.
Λεονίντ Γκρόσσμαν, Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι. Βιογραφία, μετάφραση από τα ρωσικά: Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης, επιμέλεια Ντίνα Σαμοθράκη, Αρμός, Αθήνα 2008, 640 σελ.
Μαξιμίλιαν Μπράουν, Ντοστογιέφσκι. Η ζωή του μέσα από το έργο του, μετάφραση από τα γερμανικά: Ν.Μ. Σκουτερόπουλος, Εκκρεμές, Αθήνα 2008, 421 σελ.
Συγγραφέας που αφιερώνει 15 ώρες την ημέρα μέσα σε ένα ζεστό «κελί» χωρίς εξαερισμό για να ολοκληρώσει τα μεγάλα μυθιστορήματα. Αλλά και μανιακός τζογαδόρος, που τον κυνηγούν τα χρέη και οι προθεσμίες για τα λογοτεχνικά περιοδικά. Οπαδός της ιδέας μιας Ρωσίας über Alles, που θα επαναφέρει την οικουμενική αγάπη στον κόσμο. Επηρεασμένος από το γοτθικό μυθιστόρημα, εχθρός της τακτοποίησης του νατουραλισμού. Στιγματισμένος από επαναστατικές ιδέες αλλά κι από την αγάπη του Χριστού. Μια δεύτερη ανάγνωση στις βιογραφίες του Ντοστογιέφσκι από τους Joseph Frank, Λεονίντ Γκρόσμαν, Μαξιμίλιαν Μπράουν, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από τη γέννηση του κορυφαίου ρώσου συγγραφέα.