Λογοτεχνία

Πριν από κάποιο καιρό, ο ιστορικός και βιογράφος του Αλμπέρ Καμύ, Βενσάν Ντυκλέρ, ανακάλυψε μια άγνωστη επιστολή στο αρχείο του Στρατηγού Ντε Γκωλ, με έτος αποστολής το 1943. Ο «αντιστασιακός διανοούμενος», όπως υπογράφει ο συγγραφέας, αγωνιά όχι μόνο για τις φυσικές απώλειες του πολέμου αλλά και για το ενδεχόμενο να καταστραφούν εκείνες οι «ζωντανές ιδέες» που θα χρειαστούν στην αυριανή ανοικοδόμηση.

Ως συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας, η Ζωρζ Σαρή υπερασπίστηκε, με την παρορμητικότητα, τον ενθουσιασμό, τη μαχητικότητα και το απίστευτο θάρρος που τη χαρακτήριζαν, την οπτική του παιδιού και του νέου. Τι σημαίνει αυτό για την ίδια αλλά, κυρίως, για τη λογοτεχνία που απευθύνεται σε παιδιά και νέους; Αναδημοσίευση από το τεύχος 22 του Books’ Journal, Αύγουστος 2012, με αφορμή την επέτειο θανάτου της συγγραφέα – πέθανε στις 9 Ιουνίου 2012 [TBJ]

Isaac Bashevis Singer, Σώσα. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα αγγλικά, γλωσσάρι, σημειώσεις: Μιχάλης Πάγκαλος, επίμετρα: Σταύρος Ζουμπουλάκης - Μιχάλης Πάγκαλος, επιμέλεια κειμένου: Δέσποινα Γιανναρούδη, Κίχλη, Αθήνα 2019, 468 σελ.

Από τα ελάχιστα μεγάλα μυθιστορήματα που γράφτηκαν στα γίντις, η Σώσα του βραβευμένου με Νόμπελ λογοτεχνίας Ισαάκ Μπάσεβιτς Σίνγκερ, μεταφράζεται στα ελληνικά. Βιβλίο πολυεπίπεδο, θέτει και επιχειρεί να απαντήσει με το αποφθεγματικό ύφος του συγγραφέα σε πολλά ερωτήματα. Η θυσία πάει μαζί με την αγάπη; Ποια είναι τα όρια της ατομικής ευθύνης; Γιατί ο θεός επιτρέπει στο Κακό να επικρατήσει; Αναδημοσίευση από το Books' Journal 107, Mάρτιος 2020. [ΤΒJ]

Albert Cohen, Σολάλ, μετάφραση από τα γαλλικά: Οντέτ Βαρών-Βασάρ, Εξάντας, Αθήνα 2019, 602 σελ.

Γραμμένο με επική ορμή, λυρική λεπτότητα, βέβηλο χιούμορ, το πρώτο βιβλίο του Αλμπέρ Κοέν (γράφτηκε το 1930) είναι μια  καινοτόμος σύνθεση που εισάγει το μοντερνισμό στη μυθιστορία, ιδίως μέσα από την πυκνή χρήση των εσωτερικών μονολόγων που εισβάλλουν στο κείμενο χωρίς ωστόσο, όπως στον Τζόυς, να καταργήσουν τη ρομαντική περιπέτεια. Η περιπέτεια εδώ μεταφράζεται στα διαδοχικά βήματα της κοινωνικής ανόδου του Σολάλ, ο οποίος θα ξεκινήσει από χαμηλά και θα εκτοξευτεί στα ανώτατα αξιώματα, φτάνοντας από γραμματέας γερουσιαστή να γίνει σοσιαλιστής βουλευτής και πολύ σύντομα υπουργός. Αλλά γιατί η κοινωνική άνοδος δεν είναι αρκετή να γεμίσει με περιεχόμενο τη ζωή του; Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 107, Μάρτιος 2020.

Η γνωριμία μου με την Άλκη Ζέη χρονολογείται από το τέλος της δεκαετίας του 1950 – τότε που βρισκόμουν στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Το 1957 γνώρισα την οικογένεια της αδελφής της, τη Λενούλα και τον Δημήτρη –στενούς φίλους των γονιών μου–, καθώς και το γιο τους, τον Αλέξη, τον παιδικό μου φίλο. Έμεναν στην οδό Λευκωσίας, στην πλατεία Αμερικής. Τότε πρωτοσυνάντησα την Άλκη όχι ως κοσμαγάπητη συγγραφέα (αυτό ήρθε αργότερα), τότε ήταν απλώς «η αδελφή της Λενούλας». Από τότε, που ήσαν ακόμα μικρά κοριτσάκια, φαίνονταν σαν δίδυμες και όλοι τις αποκαλούσαν «τα Ζεάκια».

Catherine Clément, Κοιμήσου και ίσως ονειρευτείς. Μάρτιν και Χάνα, μετάφραση από τα γαλλικά: Ρένα Χατχούτ, Ψυχογιός, Αθήνα 2000, 325 σελ.

 Το 1924, η Χάννα ήταν 18 ετών. Φοιτήτρια φιλοσοφίας αποφασίζει να φύγει από την Πρωσία και να έρθει στο Μάρμπουργκ, για να παρακολουθήσει τις παραδόσεις του καθηγητή Χάιντεγκερ. Φοβισμένη μπαίνει στο γραφείο του. Αυτός, άνετος στο θρόνο του, σχολιάζει το μικρό τσόχινο εφαρμοστό καπέλο της. Διαβολικά μοντέρνο. «Τι είναι αυτή η ανατολή στα μάτια σας;», της λέει. Έτσι ξεκίνησε μια σχέση που σημάδεψε τη ζωή και των δύο. Ενός φιλοσόφου που στήριξε το ναζισμό και μιας Εβραίας που ανέλυσε τα πράγματα με διαβολική οξυδέρκεια... Η σχέση αυτή υπάρχει σε ένα πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρημα. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 107, Μάρτιος 2020.

​Το φθινόπωρο του 1967, η συμμαθήτριά μου Ηλέκτρα μού δάνεισε ένα απαγορευμένο βιβλίο. Το άνοιξα κρυφά, το βράδυ στο κρεβάτι μου, κατά τα ειωθότα της μακρινής εκείνης εποχής και το έκλεισα λίγο πριν από το ξημέρωμα. Αποκοιμήθηκα έχοντας στο μυαλό μου το γελαστό πρόσωπο μιας νέας γυναίκας με ένα όνομα που της ταίριαζε γάντι: Άλκη Ζέη.[1] Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 107, Μάρτιος 2020.

Γιώργος Λαμπράκος, Αίμα μηχανή. Μυθιστόρημα, Γαβριηλίδης, Αθήνα 2019, 432 σελ.

Σε έναν κόσμο χωρισμένο στα δύο, μετά τον Τέταρτο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Μηχάνθρωποι ζουν κάτω από το έδαφος, σε μια κοινωνία οργανωμένη και λειτουργική. Στην επιφάνεια της Γης, στην επικράτεια της Αμηχανίας, βρίσκονται οι «απλοί άνθρωποι», σε καθεστώς στέρησης και αναρχίας. Ο βασικός ήρωας του βιβλίου, αν και Μηχάνθρωπος, ζει σε καθεστώς αμηχανίας. Μπορεί ένα τέτοιο περιβάλλον φαντασίας να μιλάει τελικά για τις δικές μας ζωές; Αναδημοσίευση από το Books' Journal, #106, Φεβρουάριος 2020.

Μιχάλης Μακρόπουλος, Μαύρο νερό, Κίχλη, Αθήνα 2019, 80 σελ.

Σε ένα αποψιλωμένο χωριό της Ηπείρου έχουν απομείνει δώδεκα άνθρωποι, όπως οι Απόστολοι. Εννέα άντρες και τρεις γυναίκες. Ζουν ανάμεσα στα ερείπια, με τις αναμνήσεις των νεκρών τους, με ένα μηνιαίο επίδομα και τη δυνατότητα να πηγαίνουν στα Γιάννενα τις Παρασκευές, με το μοναδικό δρομολόγιο του τοπικού λεωφορείου. Όπως το θέτει ο συγγραφέας, «ουσιαστικά δεν υπήρχε πια χωριό: μόνο ξεχασμένοι άνθρωποι». Είναι όμως το φόντο μιας πυκνής αλληγορικής δυστοπίας ντυμένης ρεαλιστικά, για την αγάπη, τη συντροφικότητα, την πίστη, την αλληλεγγύη... Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 102, Οκτώβριος 2019.

Agatha Christie, Μια αυτοβιογραφία, μετάφραση από τα αγγλικά: Χρήστος Καψάλης,Ψυχογιός, Αθήνα 2018, 700 σελ.

Αγγλίδα. Την καθόρισε ο θάνατος του πατέρα της. Μυήθηκε στη συνθετότητα της ζωής στο Παρίσι. Της άρεσαν τα μακρινά ταξίδια. Στην αστυνομική λογοτεχνία την οδήγησε η ανάγνωση ενός βιβλίου του Γκαστόν Λερού, ενώ λάτρευε τον Άρθουρ Κόναν Ντόυλ. Έκανε επιτυχία από το πρώτο βιβλίο της. Ο συγγραφέας που την είχε καθορίσει ήταν ο Σαίξπηρ. Βασικοί χαρακτήρες των ιστοριών της είναι ο Ηρακλής Πουαρό και η Μις Μαρπλ. Δουλειά της είναι το έγκλημα. Συχνά, οι φόνοι στα βιβλία της προέρχονται από δηλητήριο. Οι μυστηριώδεις φόνοι στις δικές της πλοκές πάντα εξιχνιάζονται. Η Άγκαθα Κρίστι, που πάντα έχει πολλούς και φανατικούς αναγνώστες, επανεκδίδεται στην Ελλάδα. Αναδημοσίευση από το Books' Journal 97, Απρίλιος 2019. [TBJ]

Σταύρος Χριστοδούλου, Τη μέρα που πάγωσε ο ποταμός. Μυθιστόρημα, Καστανιώτη, Αθήνα 2018, 281 σελ.    

Μοιράζεται η ενοχή; Δεν ξέρω. Εκείνο που ξέρω είναι ότι ο συγγραφέας τα καταφέρνει να φύγουμε από το βιβλίο όλοι μας, λίγο έως πολύ ένοχοι. Όχι επειδή ξέραμε αλλά επειδή δεν ξέραμε ότι… Αναδημοσίευση από το Books' Journal 91, Οκτώβριος 2018.

Michel Houellebecq, Σεροτονίνη, μετάφραση από τα γαλλικά: Γιώργος Καράμπελας, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2019, 318 σελ.

Michel Houellebecq, Serotonine, French and European Publications Inc, Paris 2019, 352 σελ.

Η αγωνιώδης θλίψη που διαπερνά το νέο μυθιστόρημα του Ουελμπέκ, αλλά κυρίως το δεύτερο μισό του, προέρχεται από τη μοναδική απάντηση που μοιάζει να μπορεί να δώσει ο συγγραφέας μπροστά στη διαπίστωση ότι έχει έρθει το τέλος του κόσμου όπως τον γνωρίζαμε. Με τρόπο που ξαφνιάζει τους επιφανειακούς, αλλά σίγουρα όχι τους συστηματικούς αναγνώστες του, φωνάζει πως μέσα στον τεράστιο ατομικισμό της εποχής και τη βαθιά μοναξιά που τον συνοδεύει, το μόνο που μπορεί, αν όχι να μας σώσει, τουλάχιστον να μας παρηγορήσει, είναι η αγάπη, είναι η ζευγαρική σχέση, πράγμα που μας δείχνει ακόμα και ο Θεός. Αν πιστέψουμε ότι υπάρχει. Αναδημοσίευση από το τεύχος 96, Απρίλιος 2019.