Ηλίας Κανέλλης
Δημοσιογράφος, εκδότης του περιοδικού Books' Journal. Σπούδασε κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες και κινηματογράφο. Εξέδωσε και διεύθυνε το περιοδικό Κάμερα, υπήρξε κριτικός κινηματογράφου και αρχισυντάκτης του περιοδικού Αντί, εργάστηκε ως επιφυλλιδογράφος στην Εποχή, στην Ελευθεροτυπία, στην Εξουσία, στην Athens Voice, στο Βήμα, στο Protagon.gr και, τα τελευταία χρόνια, στα Νέα. Για πολλά χρόνια έκανε καθημερινή εκπομπή στον ραδιοφωνικό σταθμό Αθήνα 9,84 ενώ συνεργάστηκε ως πολιτικός αναλυτής με την τηλεόραση της ΕΡΤ. Ίδρυσε και διεύθυνε την εφημερίδα του Φεστιβάλ Αθηνών εφ. Έχει γράψει το βιβλίο Εθνοχουλιγκανισμός: Εκφράσεις της νεοελληνικής ιδεολογίας στους Ολυμπιακούς Αγώνες 2004 της Αθήνας (εκδόσεις Οξύ) και έχει επιμεληθεί τις κινηματογραφικές μονογραφίες Σταύρος Τορνές (με τον Σταύρο Καπλανίδη και, για την ιταλική έκδοση, με την επιπλέον συνεργασία του Sergio Grmek Germani), Κώστας Γαβράς και Σταύρος Τσιώλης. Σε λίγο θα κυκλοφορήσει το βιβλίο του, Το κιτς του ΣΥΡΙΖΑ.
Αντίο Τάκη Καφετζή
Ο Τάκης Καφετζής, που πέθανε στις 29 Ιουνίου 2023, ήταν ένας παρεμβατικός πολιτικός επιστήμονας, με παρεμβατικό έργο και διεισδυτικές προσεγγίσεις. Για μένα, όμως, ήταν κάτι πολύ σημαντικότερο: ένας από τους ανθρώπους που μοιράστηκα κομμάτια της νεότητας, των πιο επιδραστικών χρόνων στις ζωές όλων μας.
Γιώργος Λούκος: «Δημιουργήσαμε έναν κόσμο ομορφιάς και αξίας εφάμιλλο του ευρωπαϊκού πολιτισμού»
«Κανένας λίβελος δεν μπορεί να σβήσει» τον κόσμο ομορφιάς και αξίας που δημιουργήθηκε μέσω της ανανέωσης του Φεστιβάλ Αθηνών, έργο κατά κύριο λόγο του Γιώργου Λούκου. Αυτό είναι το πνεύμα της δήλωσης του άλλοτε προέδρου και διευθυντή του θεσμού, που έπειτα από οκταετή προσωπική ταλαιπωρία αθωώθηκε από την κατηγορία της απιστίας που του αποδόθηκε, όταν υπουργός Πολιτισμού ήταν ο Αριστείδης Μπαλτάς.
Αθωώθηκε ο Γιώργος Λούκος
Έπειτα από μακροχρόνια δικαστική αναμονή και πολλές αναβολές, αθωώθηκε το πρωί της Τρίτης, 20 Ιουνίου 2023, ο Γιώργος Λούκος για την κακουργηματική κατηγορία της διασπάθισης δημοσίου χρήματος διά της οποίας ο άλλοτε πρόεδρος και διευθυντής του Ελληνικού Φεστιβάλ σπιλώθηκε από τον υπουργό Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, Αριστείδη Μπαλτά, εξαναγκαζόμενος σε παραίτηση.
Για τον Χέγκελ το νέο τεύχος του Books’ Journal
Με αφιέρωμα στον Χέγκελ κυκλοφορεί σε λίγο το νέο τεύχος του Books’ Journal, #143, Ιούνιος 2023. Ως γνωστόν, η φιλοσοφία του Γκέοργκ Χέγκελ συνιστά την κορύφωση και ουσιαστικά την ολοκλήρωση του ρεύματος του γερμανικού ιδεαλισμού: κατ’ αυτόν, η μία και μοναδική πραγματικότητα διέπεται από μια δομή και τάξη, η οποία είναι πλήρως προσιτή στην ανθρώπινη γνώση.
Η γνώση αυτή λαμβάνει στον Χέγκελ τη μορφή συστήματος· το εγελιανό φιλοσοφικό σύστημα φιλοδοξεί αφενός να ενσωματώσει ολόκληρη τη φιλοσοφική γνώση, περιλαμβανομένου και του συνόλου των ιστοριών εμφανίσεών της έως σήμερα, αφετέρου να θεμελιώσει το σύνολο του επιστητού που πραγματεύονται οι επιμέρους επιστήμες. Η μορφή στην οποία επεξεργάστηκε ο Χέγκελ αυτό το σύστημα είναι η Εγκυκλοπαίδεια των φιλοσοφικών επιστημών εν συνόψει – ένα είδος «επιτομής» σχεδιασμένης ως βοηθήματος για τους ακροατές των παραδόσεων του φιλοσόφου. Κάποια από τα μέρη της Εγκυκλοπαίδειας αναπτύχθηκαν πληρέστερα στα υπόλοιπα τρία μείζονα έργα που δημοσίευσε ο φιλόσοφος.
Το πρώτο απ’ αυτά γράφεται από τον Χέγκελ στη (συγκριτικά μάλλον προχωρημένη για την εποχή του) ηλικία των 37 ετών. Το πρώτο είναι η Φαινομενολογία του πνεύματος. Ακολουθεί η Επιστήμη της Λογικής· ο Χέγκελ προσβλέπει στην απαλλαγή της Λογικής από τον παραδοσιακό, αποκλειστικά τυπικό-σχηματικό της χαρακτήρα και στη συγκρότησή της ως μιας επιστήμης με δικό της, ξεχωριστό περιεχόμενο. Το τελευταίο πλήρως επεξεργασμένο συστηματικό έργο που θα δημοσιεύσει ο Χέγκελ είναι η Φιλοσοφία του δικαίου. Στόχος του είναι η περιγραφή των όρων και τρόπων πραγμάτωσης της πολιτικής ελευθερίας μέσα από τους κρατικούς θεσμούς.
Την τελευταία δεκαετία της ζωής του, ο Χέγκελ θα ολοκληρώσει ή θα επανεπεξεργαστεί κάποια από αυτά τα μείζονα έργα, ενώ παράλληλα θα παρουσιάσει σειρές πανεπιστημιακών παραδόσεων για πλήθος θεμάτων (βλ. κατωτέρω, «Τα σημαντικότερα έργα»). Οι γνωστότερες ίσως παραδόσεις του είναι εκείνες για τη Φιλοσοφία της ιστορίας. Η ιστορικότητα δεν εκδηλώνεται μόνο στο πεδίο της παγκόσμιας πολιτικής ιστορίας, αλλά διέπει κάθε μορφή του πνεύματος – το οποίο διαμορφώνεται, εξελίσσεται και εμφανίζεται πάντοτε ιστορικά. Η ιστορική ύπαρξη δεν συνιστά αντίθεση στην όποια εκδοχή «αιωνιότητας», αλλά τον μοναδικό τρόπο διαιώνισης μιας πραγματικότητας, μέσα από τα ίχνη που αυτή εγγράφει στην ιστορική μνήμη. Στόχος μας στη φιλοσοφία είναι, «μέσα στην έκφανση του έγχρονου και του εφήμερου, να γνωρίσουμε την υπόσταση που είναι εμμενής και το αιώνιο που είναι παρόν» (Πρόλογοι και Εισαγωγές, 193).
Αντιμέτωπη με αυτό το μεγαλειώδες συστηματικό εγχείρημα, κάθε εκδοχή φιλοσοφίας που θα ακολουθήσει κατά τον 19ο αιώνα (από τον ύστερο Σέλλινγκ έως τον Νίτσε), όπως και σε μεγάλο μέρος του 20ού, θα είναι αναγκασμένη να αναμετρηθεί με τη δυσθεώρητη εγελιανή κληρονομιά, επιχειρώντας την αμφισβήτησή της.
Την εισαγωγή στο αφιέρωμα και την επισκόπηση της βιβλιογραφίας Χέγκελ υπογράφει ο καθηγητής Παναγιώτης Θανασάς. Ακολουθούν δυο κριτικές του βιβλίου: Χέγκελ, Πρόλογοι και εισαγωγές, μετάφραση από τα γερμανικά, ερμηνευτικά σχόλια: Παναγιώτης Θανασάς, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2021, 408 σελ., από τον καθηγητή Κώστα Ανδρουλιδάκη και τον καθηγητή Γιώργο Σαγκριώτη. Ο καθηγητής Κώστας Σταμάτης αναλύει το «δικαίωμα της υποκειμενικότητας» και τη σχέση του με την καθολικότητα σε πολιτεία ελευθερίας. Ο Ερμύλος Πλευράκης εξετάζει τη σχέση της φιλοσοφίας του Χέγκελ με την ιδέα του Θεού. Και η Ιωάννα Μπαρτσίδη παρουσιάζει εξονυχιστικά την ανάγνωση του Χέγκελ από τον Μισέλ Φουκώ.
Το Books’ Journal, κυκλοφορεί κάθε 15 του μήνα στα περίπτερα και σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία, σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Ο εξωστρεφής Μισέλ Δημόπουλος
Η απώλεια του Μισέλ Δημόπουλου, για πολλά χρόνια διευθυντή του κινηματογραφικού Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, σηματοδοτεί ένα τέλος εποχής. Ο Μισέλ ήταν ο άνθρωπος που έβγαλε το Φεστιβάλ από τον επαρχιωτισμό του. Ο άνθρωπος, δηλαδή, ο οποίος έθεσε το ζήτημα της εξωστρέφειας του ελληνικού κινηματογράφου, σε μια περίοδο που όλοι δεν έβλεπαν πέρα από τα εθνικά σύνορα, μάλιστα υπό το πρίσμα του αριστερού συνδικαλισμού που κυριαρχούσε στον κινηματογραφικό χώρο. Και συγκρούστηκε για ένα φεστιβάλ ανοιχτό, διεθνοποιώντας το και, στη συνέχεια, ανοίγοντάς το στις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες της εποχής – για τις οποίες κάλεσε τον βαθύ γνώστη τους Δημήτρη Εϊπίδη να τις υπηρετήσει.
Τόση περιφρόνηση! Γιατί το υπουργείο Πολιτισμού δεν ανακοινώνει τα κρατικά λογοτεχνικά βραβεία;
Τον περασμένο Δεκέμβριο, η επιτροπή των κρατικών βραβείων λογοτεχνίας (και μαζί οι επιτροπές των κρατικών βραβείων παιδικού βιβλίου και λογοτεχνικής μετάφρασης) έβγαλε τη λίστα με τις βραβεύσεις της, έγραψε το σκεπτικό της και το αποτέλεσμα της εργασίας της το παρέδωσε στη διεύθυνση Γραμμάτων του υπουργείου Πολιτισμού – που άλλωστε εκπροσωπείται στις επιτροπές διά γραμματέων. Τέσσερις μήνες μετά, και ενώ έχουν ανακοινωθεί και δοθεί πολλά άλλα λογοτεχνικά βραβεία από διάφορα περιοδικά, που ασφαλώς κινούνται στο χώρο του βιβλίου και έχουν φτιάξει ή διεκδικούν να φτιάξουν (ασχέτως αν και πόσο τα καταφέρνουν) τους δικούς τους επιδραστικούς θεσμούς βράβευσης, το βραβείο που περιμένει όλος ο κόσμος του βιβλίου, δεν έχει ακόμα ανακοινωθεί. Δεν έχει ανακοινωθεί ούτε πότε θα ανακοινωθεί.
Γνωρίζοντας σε βάθος τον Έρασμο. Μια συνέντευξη με τον Κωνσταντίνο Σπ. Στάικο
Στο τεύχος 109 του Books' Journal, Ιούνιος 2020, δημοσιεύτηκε συνέντευξη με τον Κωνσταντίνο Στάικο (1943-2023), με θέμα τον Έρασμο και τη συμβολή του στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό, και με ευκαιρία το βιβλίο του Στάικου για τον Έρασμο, που μόλις είχε κυκλοφορήσει. Αναδημοσιεύουμε σήμερα εκείνη τη συνέντευξη, ως ένδειξη της βαθιάς πνευματικότητας του συγγραφέα της, του πλούτου της έρευνάς του και του γλωσσικού του πλούτου που του επέτρεπε με σαφήνεια και απλότητα να κυριολεκτεί.
Πέθανε ο Κωνσταντίνος Στάικος. Μεγάλη απώλεια για τον κόσμο του βιβλίου
Το πρωί της 3ης Απριλίου 2023 ανακοινώθηκε ο ξαφνικός θάνατος του Κωνσταντίνου Στάικου, αρχιτέκτονα, συγγραφέα και εκδότη, που συνύφανε μεγάλο μέρος της δραστηριότητάς του με την πνευματική πορεία του ελληνισμού πριν από την Επανάσταση και ευρύτερα με την ιστορία της ελληνικής γλώσσας και των γραπτών τεκμηρίων της, από την αρχαιότητα έως τον 19ο αιώνα.
Ο Λάκης Παπαστάθης, ένας αναγεννησιακός
Πάει κι ο Λάκης, μου είπε ο Γιώργος Ζεβελάκης στο τηλέφωνο. Το είχα μόλις μάθει. Ξεκουράστηκε, του απάντησα, γνωρίζοντας τους πόνους του το τελευταίο διάστημα.
Τατσόπουλος, όπως «Παστίτσιος»
Αργά το βράδυ της 3οής Ιανουαρίου 2023, όργανα της αστυνομίας συνέλαβαν με τη διαδικασία του αυτόφωρου τον συγγραφέα Πέτρο Τατσόπουλο έξω από το βιβλιοπωλείο free thinking zone, στην οδό Σκουφά, στο κέντρο της Αθήνας. Ο συλληφθείς συμμετείχε σε εκδήλωση-συζήτηση με θέμα τη σχέση Παιδείας και Θρησκείας.