Το EURO 2024 διεξήχθη στα γήπεδα της Γερμανίας προσφέροντας στιγμές απόλαυσης και συγκινήσεων για έναν ολόκληρο μήνα (14 Ιουνίου – 14 Ιουλίου). Οι εθνικές ομάδες 24 χωρών αγωνίστηκαν για διάκριση στη 17η διοργάνωση αυτού του θεσμού και φέτος, ως γνωστόν, στο τέλος χαμογέλασε η Ισπανία που νίκησε στον τελικό 2-1 την Αγγλία. Παρότι η Ελλάδα φέτος απουσίαζε, εμείς οι Έλληνες έχουμε κάθε λόγο να αγαπάμε ιδιαίτερα τον ποδοσφαιρικό αυτό θεσμό, καθώς κατακτήσαμε το EURO 2004, χάρη στη θρυλική ομάδα των Ζαγοράκη, Καραγκούνη, Νικοπολίδη, Χαριστέα, Δέλλα και των άλλων παιδιών του «δικού» μας Όθωνα, του Ρεχάγκελ.
Του Otto, που σίγουρα αγαπήσαμε περισσότερο από τον Βασιλιά Όθωνα Α' της Ελλάδας (1832-1862). Παρότι, βέβαια, αν είχαμε αναστοχαστεί τις συνέπειες της δολοφονίας του Καποδίστρια για τη μετέπειτα εξέλιξη των πολιτειακών θεσμών στη χώρα και, κυρίως, για το βαθμό εξάρτησής της από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής εκείνης, ενδεχομένως να συμπαθούσαμε λίγο περισσότερο τον ελληνολάτρη βαυαρό βασιλιά μας, αντιλαμβανόμενοι ότι δεν «φταίει» και τόσο (ή, τουλάχιστον, δεν «φταίει» μόνον εκείνος), αφού προηγουμένως μόνοι μας «βάλαμε τα χεράκια μας και βγάλαμε τα ματάκια μας» (η ενδεχόμενη ανάμειξη «τρίτων» στην υποκίνηση της δολοφονίας του Κυβερνήτη, πέραν του ότι δεν έχει επιβεβαιωθεί, δεν απαλλάσσει, σε καμία περίπτωση, τους έλληνες αυτουργούς από αυτό το κακούργημα εις βάρος της ίδιας της χώρας).
Αφήνοντας την πολιτική ιστορία της Ελλάδας στην άκρη και επιστρέφοντας στο ποδόσφαιρο και τη δική του ιστορία στην ήπειρό μας, αξίζει να καλωσορίσουμε το υπέροχο αφήγημα που μας προσέφερε ο Αντώνης Καρπετόπουλος για τα 60 χρόνια της ιστορίας του EURO, με το προσφάτως εκδοθέν ομότιτλο βιβλίο του. Είναι το πρώτο βιβλίο γι’ αυτό το θέμα (ενώ, αντιθέτως, υπάρχουν πολλά και καλά έργα για την ιστορία των Παγκόσμιων Κυπέλλων Ποδοσφαίρου) αλλά και το πρώτο αυτού του καλού δημοσιογράφου.
Ο Καρπετόπουλος, το «τρομερό παιδί της Μαγνησίας», όπως συνήθιζε να τον προσφωνεί ο Διόσκουρός του στην εξαιρετικά επιτυχημένη μεταμεσονύκτια αθλητική εκπομπή της ΕΤ1, Τora, Tora, Tora, για το Mundial 2002, έχει μια αμεσότητα στο λόγο του και τον διακρίνει ένα ιδιότυπο χιούμορ. Επειδή ο Καρπετόπουλος γράφει όπως μιλάει, δηλαδή «η γραφή του έχει αυτή την καλώς νοούμενη προφορικότητα», όπως έγραψε και ο Ηλίας Μαγκλίνης στην παρουσίαση του βιβλίου στην Καθημερινή (14/4/2024), το τελικό αποτέλεσμα του συγγραφικού του εγχειρήματος είναι ένα κείμενο 407 σελίδων, γραμμένο με έμπνευση και χιούμορ, το οποίο διαβάζεται απνευστί. Σε συνέχειες ή και αποσπασματικά, αφού ο αναγνώστης του μπορεί να επιλέξει να ξεκινήσει το βιβλίο από τη μέση ή και από το τέλος, διαβάζοντας την Ιστορία εκείνου του EURO που τον ενδιαφέρει περισσότερο ή που θυμάται ή γνωρίζει λιγότερο.
Άλλωστε, ο συγγραφέας αρχίζει την αφήγησή του από το τελευταίο EURO, του 2021, για να τονίσει προφανώς τις «ειδικές συνθήκες» υπό τις οποίες διεξήχθη, που ήταν αυτές της πανδημίας. Παρά ταύτα, δεν του λείπει ούτε σε αυτή την περίπτωση το χιούμορ, αφού ο τίτλος αυτού του κεφαλαίου, του πρώτου του βιβλίου, είναι «Euro 2020: Να ’τανε το 1921, χρόνια δοξασμένα».
Ο Πλατινί και ο Πανένκα
Ο αείμνηστος φίλος, Γιώργος Γραμματικάκης, συνήθιζε να μου τονίζει πόσο σημαντική είναι η επιλογή του τίτλου ενός βιβλίου, αλλά και των κεφαλαίων που το συναπαρτίζουν. Κι ο Καρπετόπουλος γνωρίζει να το κάνει αυτό με μεγάλη επιτυχία! Έτσι, ορθώς επιλέγει να τιτλοφορήσει το κεφάλαιο του EURO 1984, «Η Αυτού Εξοχότης ‘Le Roi’ Μισέλ», αφού, όπως γράφει στο κλείσιμό του,
η λάμψη του Πλατινί δεν άφηνε περιθώρια για κοινωνικοπολιτικές παρατηρήσεις. Στο Euro 1984 νόμιζες πως υπήρχε μόνο αυτός. Αγωνίστηκε σε ένα μόνο και ήταν κατακτητής του, MVP και πρώτος σκόρερ. Και για αυτό θα είναι για πάντα δικό του.
Το ίδιο επιτυχής είναι και η επιλογή των περισσοτέρων τίτλων των κεφαλαίων για τα αντίστοιχα EURO. Ας δώσουμε ένα ακόμη παράδειγμα. Το έκτο κεφάλαιο έχει τον τίτλο, «Euro 1976: Τσεχοσλοβακία αλά Πανένκα». Είναι εύστοχος, δεδομένου ότι αυτό που έμεινε περισσότερο χαραγμένο στη μνήμη των φιλάθλων από εκείνο το EURO είναι ο τρόπος που ο Πανένκα εκτέλεσε το κρίσιμο πέμπτο πέναλτι στον τελικό με την τότε Δυτική Γερμανία (κι έκτοτε φέρει το όνομά του, αφού λέμε ότι ο τάδε ποδοσφαιριστής εκτέλεσε το πέναλτι «αλά Πανένκα»). Τον περιγράφει υπέροχα ο Καρπετόπουλος με τα ακόλουθα λόγια:
Ο Πανένκα το 1976 έγινε ο μόνος που μετέτρεψε μια εκτέλεση σε καλλιτεχνική διαδικασία και της έδωσε και το όνομά του. Πριν από το κρίσιμο πέμπτο πέναλτι κόντρα στους Δυτικογερμανούς πήρε μεγάλη φόρα, προσποιούμενος πως θα σουτάρει δυνατά, αλλά, αντί να εξαπολύσει έναν «κεραυνό», έκανε ένα σκαφτό ψηλοκρεμαστό σουτ, μάλλον αδύναμο, προς το κέντρο της εστίας. Αν ο γερμανός τερματοφύλακας Σεπ Μάγιερ έμενε όρθιος, η μπάλα θα κατέληγε στην αγκαλιά του, αλλά ήταν το τελευταίο που θα μπορούσε να σκεφτεί. Ο γερμανός γκολκίπερ ενστικτωδώς έπεσε, η μπάλα σηκώθηκε και προσγειώθηκε αργά στα δίχτυα του. Ο Μάγερ ήταν έξαλλος, νιώθοντας πως ο Πανένκα τον κορόιδεψε σε απευθείας τηλεοπτική μετάδοση μπροστά σε ολόκληρο τον πλανήτη!» (σελ. 137)
Αυτό το κεφάλαιο, όμως, έχει και μια άλλη πρωτοτυπία, που δείχνει την ικανότητα του συγγραφέα να παρατηρεί τα συμβάντα προσεκτικά, να επισημαίνει κρίσιμες ομοιότητες (ενίοτε απλώς συμπτώσεις) αλλά και διαφορές (συχνά πρόκειται για αντιθέσεις), ώστε να «πλέκει», ακολούθως, ενδιαφέρουσες εξιστορήσεις. Παρατηρεί ότι αυτή η διοργάνωση είναι η τελευταία για τους δύο κορυφαίους ευρωπαίους ποδοσφαιριστές της δεκαετίας του 1970, τον Ολλανδό Γιόχαν Κρόιφ και τον Γερμανό Φρανς Μπεκενμπάουερ. Κι αποφασίζει να μας εξηγήσει γιατί και πώς συνέβη αυτό.
Αυτό το μοτίβο, όπου ανάμεσα στις περιγραφές των πιο κρίσιμων παιχνιδιών ενός EURO παρεμβάλλονται ενδιαφέρουσες ιστορίες για τους πρωταγωνιστές του (ποδοσφαιριστές, προπονητές, διαιτητές, διοικητικούς παράγοντες αλλά, καμιά φορά, και πολιτικούς, όπως ο Φράνκο) επαναλαμβάνεται σε κάθε κεφάλαιο του συναρπαστικού αυτού βιβλίου. Αποδεικνύεται «μαέστρος» και ως προς το «ξεδίπλωμα» αυτών των πτυχών της ιστορίας των EURO o Αντώνης Καρπετόπουλος.
Εν κατακλείδι, το βιβλίο του Αντώνη Καρπετόπουλου αξίζει να διαβαστεί από όσους ενδιαφέρονται για την ιστορία αυτής της κορυφαίας ποδοσφαιρικής διοργάνωσης στην Ευρώπη. Αλλά, σας διαβεβαιώ, όχι μόνον από αυτούς!
