Τεύχος 141

Μιλούν η Gonda Van Steen και οι νεοελληνιστές Richard Clogg και Roderick Beaton (τεύχος 141)

Κατερίνα Π. Μπρέγιαννη, Από το 1821 στο 1922. Αναπαραστάσεις της Επανάστασης στο Μεσοπόλεμο (τελετές - σύμβολα - εμβλήματα), Αλφειός, Αθήνα 2022, 230 σελ.  

Βασικές προσεγγίσεις της ιδεολογίας στον ελληνικό μεσοπόλεμο μέσα από τις αναπαραστάσεις του 1821. Τι εξέφρασε η Μεγάλη Ιδέα, πώς η Μικρασιατική Καταστροφή οδήγησε τις πολιτικές ελίτ στην αναθεώρηση της έως τότε εθνικής ιδεολογίας και της στροφής στη Δύση.

Ένας βιβλιομανής Γάλλος, ονόματι Βουλάρ, στις αρχές του 19oυ αιώνα, γέμισε οκτώ εξαώροφες πολυκατοικίες με 600.000 βιβλία. Και, πεθαίνοντας, τροφοδότησε όλα τα παλαιοπωλεία των Παρισίων και περιχώρων. Από τότε αποκαλούσαν τις ανάλογες βιβλιοθήκες, «βιβλιοτάφους».

Δημήτρης Δ. Αρβανιτάκης, Σπύρος Ι. Ασδραχάς 1933-2017. Εργογραφία και δοκιμή βιογραφίας, Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας / Θεμέλιο, Αθήνα 2021, 430 σελ.

«Ρεάλια», «μέθοδος», «στοχασμός», «ευαισθησία», «κατανόηση»: έννοιες βασικές στο διανοητικό σύμπαν που μας κληροδότησε ο Ασδραχάς, καθεμιά από τις οποίες εμβάπτισε σε βαθύτερες παραδοχές και στις οποίες προσέδωσε νέες αναλυτικές δυναμικές. Ο Δημήτρης Αρβανιτάκης προσεγγίζει τις λέξεις και τις έννοιες που επεξεργάστηκε για να δείξει το βάθος του αποτυπώματός του με το οποίο εμπλούτισε το ιστοριολογικό μας απόθεμα.

Ιάσονας Χανδρινός, Πόλεις σε πόλεμο 1939-1945. Ευρωπαϊκά αστικά κέντρα υπό γερμανική κατοχή, πρόλογος: Hagen Fleischer, O μωβ σκίουρος, Αθήνα 2018, 567 σελ.

Ο ιστορικός Ιάσονας Χανδρινός «ξεναγεί» τους αναγνώστες του στις πόλεις της Ευρώπης στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής: ένα «άβολο» οδοιπορικό στη μνήμη και την ιστορία όταν επικράτησε η «Αυτοκρατορία του Κακού» κι ένα βιβλίο που ξεχωρίζει στη σχετική βιβλιογραφία. Τεύχος 141

Θεοχάρης Κυδωνάκης: επίμονος  συλλέκτης και διασώστης πολιτισμού

Γενναιόδωρος τροφοδότης βιβλιοθηκών (δημόσιων αλλά και    φίλων του), ανεβαίνει χωρίς αγκομαχητό στο ύψωμα των ενενήντα χρόνων του με αστείρευτη δίψα για ζωή, πηγαίο χιούμορ και νεανική ψυχή, συνεχίζοντας τις νέες συλλεκτικές του περιπέτειες.

Αγγέλα Καστρινάκη, 6 γαλάζια μολύβια για τη Σμύρνη, Σοκόλη, Αθήνα 2022, 80 σελ.

Ανάμεσα στα παλαιότερα μυθιστορήματα με θέμα τη Μικρασία ξεχωρίζει το μυθιστόρημα του Κοσμά Πολίτη, Στου Χατζηφράγκου. Με το κείμενο αυτό του συγγραφέα που έλεγε ότι για να γράψει εκείνο το μυθιστόρημα χρησιμοποίησε 6 γαλάζια μολύβια, επικοινωνεί το θεατρικό έργο της Αγγέλας Καστρινάκη, που είχε παραγγελθεί από τον Θοδωρή Γκόνη για το Φεστιβάλ Φιλίππων. Είναι ένα έργο για τη Μικρασιατική Καταστροφή αλλά και για τον συγγραφέα, που τον γνωρίζει τόσο καλά. [ΤΒJ]

(*αναπόφευκτα, τεχνο-οικο-φεμινιστική)

Δέσποινα Καταπότη (επιμ.), Black Mirror, ο μαύρος καθρέπτης της ψηφιακότητας, Καστανιώτη, Αθήνα 2022, 464 σελ.

Μπορεί μια σειρά επιστημονικής φαντασίας να ρίξει φως σε άγνωστες ή αφανείς πτυχές του τεχνοπολιτισμού του 21ου αιώνα; Στη δημοφιλή σειρά Black Mirror, η οποία άρχισε να προβάλλεται στη βρετανική τηλεόραση το 2011, η κεντρική ιδέα ήταν ότι μια (υποθετική) μετατόπιση στη χρήση ή τη λειτουργία των ψηφιακών εργαλείων που έχουμε στη διάθεσή μας σήμερα συντελεί στην ανάδειξη μιας νέας πραγματικότητας η οποία μπορεί να είναι ταυτόχρονα τόσο «μακριά» αλλά και τόσο «κοντά»… Είμαστε πλέον έτοιμοι/έτοιμες να αναθεωρήσουμε (ή και να εγκαταλείψουμε) παγιωμένους ειδολογικούς προσδιορισμούς και ερμηνευτικά σχήματα που αφορούν τη σύγχρονη ζωή;

Αργύρης Παλούκας, Τελευταίο σκοτάδι, Κριτική, Αθήνα 2023, 40 σελ. 

 Μήπως ο χρόνος που ήδη χάνεται και σβήνει είναι ο χρόνος ο οποίος έχει απομείνει για να συνεννοηθούμε χωρίς περιφράσεις με τον εαυτό μας και με τους άλλους; Δεν είναι η ώρα ούτε των απολογισμών ούτε των στοχαστικών προσαρμογών. Είναι η ώρα που η ποίηση θα κρατήσει τη γυμνή ουσία των πραγμάτων, για το καλό ή για το κακό.

Πάνος Βλαγκόπουλος, «Βλέπεις, ξένε μου φίλε, ότι δεν λησμονώ τα τραγούδια». Από τον Haxthausen στον Vinée ή Εκατό χρόνια δυτικοευρωπαϊκού βλέμματος στο ελληνικό δημοτικό τραγούδι, Orpheus, Αθήνα 2022, 350 σελ.

E, ναι. Οι ξένοι, οι Ευρωπαίοι, και μάλιστα οι Γερμανοί πρώτοι ανακάλυψαν τα δημοτικά μας τραγούδια και γενικώς τη λαϊκή προφορική παράδοση. Ήταν ευνόητο. Ποιος έχει λόγο να καταγράψει τα λόγια ή τη μουσική; Κάποιος που τ’ ακούει ως κάτι το ξένο, άρα και περίεργο, και το οποίο, αν δεν το σημειώσει κάπου, δεν θα το διασώσει στη μνήμη του. Πάντως, θεωρούσαν ότι τα τραγούδια στην Ελλάδα έδιναν μια εντύπωση κακοφωνίας – και σε αυτό συμφωνούσαν οι λόγιοι Νεοέλληνες, με πρώτο τον Κοραή. [TBJ]