web only
Εμφάνιση άρθρων Books' Journal βάσει ετικέταςΚόρμακ ΜακΚάρθι (1933-2023): μόνο αίμα
«Ο Κόρμακ ΜακΚάρθι, ίσως ο μεγαλύτερος Αμερικανός μυθιστοριογράφος της εποχής μου, έφυγε από τη ζωή στα 89 του. Τα χρόνια του ήταν γεμάτα και το έργο του καταξιώθηκε, αλλά παρ’ όλα αυτά εγώ εξακολουθώ να θρηνώ το θάνατό του». Μ’ αυτά τα λόγια αποχαιρέτισε, στο twitter, τον σπουδαίο συνάδελφό του ο Στίβεν Κινγκ.
Για τον Χέγκελ το νέο τεύχος του Books’ Journal
Με αφιέρωμα στον Χέγκελ κυκλοφορεί σε λίγο το νέο τεύχος του Books’ Journal, #143, Ιούνιος 2023. Ως γνωστόν, η φιλοσοφία του Γκέοργκ Χέγκελ συνιστά την κορύφωση και ουσιαστικά την ολοκλήρωση του ρεύματος του γερμανικού ιδεαλισμού: κατ’ αυτόν, η μία και μοναδική πραγματικότητα διέπεται από μια δομή και τάξη, η οποία είναι πλήρως προσιτή στην ανθρώπινη γνώση.
Η γνώση αυτή λαμβάνει στον Χέγκελ τη μορφή συστήματος· το εγελιανό φιλοσοφικό σύστημα φιλοδοξεί αφενός να ενσωματώσει ολόκληρη τη φιλοσοφική γνώση, περιλαμβανομένου και του συνόλου των ιστοριών εμφανίσεών της έως σήμερα, αφετέρου να θεμελιώσει το σύνολο του επιστητού που πραγματεύονται οι επιμέρους επιστήμες. Η μορφή στην οποία επεξεργάστηκε ο Χέγκελ αυτό το σύστημα είναι η Εγκυκλοπαίδεια των φιλοσοφικών επιστημών εν συνόψει – ένα είδος «επιτομής» σχεδιασμένης ως βοηθήματος για τους ακροατές των παραδόσεων του φιλοσόφου. Κάποια από τα μέρη της Εγκυκλοπαίδειας αναπτύχθηκαν πληρέστερα στα υπόλοιπα τρία μείζονα έργα που δημοσίευσε ο φιλόσοφος.
Το πρώτο απ’ αυτά γράφεται από τον Χέγκελ στη (συγκριτικά μάλλον προχωρημένη για την εποχή του) ηλικία των 37 ετών. Το πρώτο είναι η Φαινομενολογία του πνεύματος. Ακολουθεί η Επιστήμη της Λογικής· ο Χέγκελ προσβλέπει στην απαλλαγή της Λογικής από τον παραδοσιακό, αποκλειστικά τυπικό-σχηματικό της χαρακτήρα και στη συγκρότησή της ως μιας επιστήμης με δικό της, ξεχωριστό περιεχόμενο. Το τελευταίο πλήρως επεξεργασμένο συστηματικό έργο που θα δημοσιεύσει ο Χέγκελ είναι η Φιλοσοφία του δικαίου. Στόχος του είναι η περιγραφή των όρων και τρόπων πραγμάτωσης της πολιτικής ελευθερίας μέσα από τους κρατικούς θεσμούς.
Την τελευταία δεκαετία της ζωής του, ο Χέγκελ θα ολοκληρώσει ή θα επανεπεξεργαστεί κάποια από αυτά τα μείζονα έργα, ενώ παράλληλα θα παρουσιάσει σειρές πανεπιστημιακών παραδόσεων για πλήθος θεμάτων (βλ. κατωτέρω, «Τα σημαντικότερα έργα»). Οι γνωστότερες ίσως παραδόσεις του είναι εκείνες για τη Φιλοσοφία της ιστορίας. Η ιστορικότητα δεν εκδηλώνεται μόνο στο πεδίο της παγκόσμιας πολιτικής ιστορίας, αλλά διέπει κάθε μορφή του πνεύματος – το οποίο διαμορφώνεται, εξελίσσεται και εμφανίζεται πάντοτε ιστορικά. Η ιστορική ύπαρξη δεν συνιστά αντίθεση στην όποια εκδοχή «αιωνιότητας», αλλά τον μοναδικό τρόπο διαιώνισης μιας πραγματικότητας, μέσα από τα ίχνη που αυτή εγγράφει στην ιστορική μνήμη. Στόχος μας στη φιλοσοφία είναι, «μέσα στην έκφανση του έγχρονου και του εφήμερου, να γνωρίσουμε την υπόσταση που είναι εμμενής και το αιώνιο που είναι παρόν» (Πρόλογοι και Εισαγωγές, 193).
Αντιμέτωπη με αυτό το μεγαλειώδες συστηματικό εγχείρημα, κάθε εκδοχή φιλοσοφίας που θα ακολουθήσει κατά τον 19ο αιώνα (από τον ύστερο Σέλλινγκ έως τον Νίτσε), όπως και σε μεγάλο μέρος του 20ού, θα είναι αναγκασμένη να αναμετρηθεί με τη δυσθεώρητη εγελιανή κληρονομιά, επιχειρώντας την αμφισβήτησή της.
Την εισαγωγή στο αφιέρωμα και την επισκόπηση της βιβλιογραφίας Χέγκελ υπογράφει ο καθηγητής Παναγιώτης Θανασάς. Ακολουθούν δυο κριτικές του βιβλίου: Χέγκελ, Πρόλογοι και εισαγωγές, μετάφραση από τα γερμανικά, ερμηνευτικά σχόλια: Παναγιώτης Θανασάς, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2021, 408 σελ., από τον καθηγητή Κώστα Ανδρουλιδάκη και τον καθηγητή Γιώργο Σαγκριώτη. Ο καθηγητής Κώστας Σταμάτης αναλύει το «δικαίωμα της υποκειμενικότητας» και τη σχέση του με την καθολικότητα σε πολιτεία ελευθερίας. Ο Ερμύλος Πλευράκης εξετάζει τη σχέση της φιλοσοφίας του Χέγκελ με την ιδέα του Θεού. Και η Ιωάννα Μπαρτσίδη παρουσιάζει εξονυχιστικά την ανάγνωση του Χέγκελ από τον Μισέλ Φουκώ.
Το Books’ Journal, κυκλοφορεί κάθε 15 του μήνα στα περίπτερα και σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία, σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Ιδιόκτητα κόμματα: η χλεύη της δημοκρατίας
Θυμάμαι τον Θόδωρο Μαργαρίτη να λέει σε τηλεοπτική εκπομπή στη Ζωή Κωνσταντοπούλου, όταν η τελευταία πρωτοεμφανίστηκε στα κανάλια, ότι δεν την είχε συναντήσει πουθενά σε δράσεις από αυτές που η Αριστερά ονομάζει «αγώνες».
Τα μπάνια του λαού· τότε και τώρα
Αν ήμαστε φρόνιμοι, θα πηγαίναμε. Αν ήμαστε άτακτοι (η συνήθης περίπτωση), πάλι θα πηγαίναμε, αλλά με αναστολή. Ξέραμε απέξω το ωράριο των δρομολογίων από την αφετηρία και το επισημαίναμε στη μητέρα, προκειμένου να πάμε ενωρίς και να πιάσουμε θέση, αλλά εις μάτην! Τότε ήταν που εμπεδώσαμε ότι όταν μια γυναίκα λέει πως είναι έτοιμη ποτέ δεν εννοεί πως είναι απολύτως έτοιμη. Ετοιμάζεται.
Για την ιστορία
Στις 21 Μαΐου εκηδεύθη το «ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά».
Ο αυταρχικός χαρακτήρας της λαϊκιστικής Νίκης
Η εμφάνιση του λαϊκιστικού κόμματος Νίκη πυροδότησε ζωηρή συζήτηση στον δημόσιο διάλογο για τα μορφολογικά χαρακτηριστικά του, τον κόσμο που εκφράζει, τις στοχεύσεις και τον αντικειμενικό σκοπό του. Αρθρογράφοι και δημόσιοι σχολιαστές εξέφρασαν τη δική τους ενδιαφέρουσα οπτική, άλλες φορές με πολιτικές άλλες με θεολογικές προεκτάσεις, για τούτο και εγώ θα ήθελα να επικεντρωθώ σε ένα σημείο που νομίζω δεν συζητήθηκε σε μεγάλη έκταση, βάζοντας το δικό μου λιθαράκι σ’ αυτό το πολύ ενδιαφέρον και γόνιμο debate.
Σταύρος Τσακυράκης, Μαρίλια Παπαθανασίου και Χρήστος Οικονόμου στην έκθεση για τις Πανελλαδικές
Κείμενα παρέμβασης για την ισότητα των φύλων
Σταύρος Τσακυράκης, Μαρίλια Παπαθανασίου και απόσπασμα από διήγημα του Χρήστου Οικονόμου ήταν τα σημερινά θέματα των Πανελλαδικών Εξετάσεων στα Ημερήσια και Εσπερινά Γενικά Λύκεια του μαθήματος Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία. Ο αξέχαστος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Σταύρος Τσακυράκης ήταν εκ των πρωτεργατών της δημιουργίας του Books’ Journal και από το πρώτο τεύχος μέλος της Συμβουλευτικής Επιστημονικής Επιτροπής του, ενώ η δημοσιογράφος Μαρίλια Παπαθανασίου είναι, επίσης από το πρώτο τεύχος, μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού μας (που παρακολουθεί και προβάλλει τη λογοτεχνία του άξιου συγγραφέα Χρήστου Οικονόμου).
Το μέγα της ζωής μας ταξείδιον
Κοιμάσαι, ξυπνάς, ντύνεσαι, εργάζεσαι, ερωτεύεσαι, κοιμάσαι, και οι διεργασίες του κόσμου βουίζουν ακατάπαυστα, χωρίς εσύ να τις ακούς. Προχωράνε, χωρίς τη δική σου μελαγχολία. Και κάποια στιγμή νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε ένα πεδίο μάχης, τη ζωή, όπου οι οβίδες σκάνε πανταχόθεν.
Οι σφήνες (Πώς μεγαλώνουμε τις ρωγμές)
Διάβασα πρόσφατα ότι οι προπαγανδιστές μάς βλέπουν σαν παγόβουνο που έχει ρωγμές. Και ότι σε κάθε ρωγμή τοποθετούν σφήνες που τις χτυπούν συνεχώς ώστε οι ρωγμές να μεγαλώνουν. Έτσι η τρέχουσα καθημερινότητα γίνεται ζητήματα και τα ζητήματα γίνονται προβλήματα και τα προβλήματα προκαλούν αστάθεια στους αντιπάλους, είτε αυτοί είναι κόμματα είτε είναι κυβερνήσεις είτε χώρες.