Παντελής Μπασάκος

Ακουσα τον λόγο του Πρωθυπουργού στο Κογκρέσσο.  Μετρημένος και ουσιώδης, η απαραίτητη captatio benevolentiae αναφέρθηκε σε κοινές αξίες σημαντικές, που δικαιολογούν κοινούς αγώνες για την υπεράσπισή τους. Από αυτές τις προκείμενες, τα συμπεράσματα προέκυπταν σαν από μόνα τους.  Ένας καλός λόγος.  

Πάντως, όξω απ' άδικο: θα μπορούσαν εκεί στο κόμμα της Αριστεράς να παρουσιάσουν και έναν ή δύο συνυποψηφίους του νυν και αεί προέδρου, υποψήφιους «γλάστρες», για να υπάρξει μια εικόνα δημοκρατικότητας, να καθαρίσει κάπως η ατμόσφαιρα από την επίμονη μυρωδιά του φοβικού, που σκεπάζει όλες τις άλλες, στην εκλογή της Κυριακής. Δεν το έκαναν. Μπορεί από ειλικρίνεια, αλλά μπορεί και ο φόβος να είναι τόσο ισχυρός, εντέλει, που να μην εμπιστεύεσαι ούτε και τη γλάστρα, μη γίνει κανένα λάθος και ανθίσει.

Μια πράξη δεν καταργεί, ποτέ, την ελευθερία. Δεν στέλνεις έναν αστυνομικό στην πόρτα κάθε σπιτιού επειδή στην πόλη έγιναν τρεις ληστείες και κάτι φόνοι. Ούτε θέλεις να παρακολουθούνται ένας ένας οι πολίτες, χωριστά, για να αποφευχθεί ή για να καταγραφεί η όποια παράβαση που μοιραία θα γίνει. Στην κομμουνιστική Κίνα το προσπαθούν, ίσως και να το έχουν κατορθώσει. Δεν τη ζηλεύουμε.

Πριν από τις τελευταίες εκλογές βρέθηκα σε σύναξη επιστημονική, για ένα πρότζεκτ σοβαρό και νηφάλιο. Η ομήγυρις ήταν κατά κύριο λόγο αριστεροκρατική. Aυτό, προς τιμήν μας, δεν εμπόδιζε την συνεργασία.

Η κοινοτοπία του κακού, εδώ του Ναζισμού, είναι το να μην το θέλεις, να μην το διανοείσαι καν, το να κρίνεις: μόνο να υπακούς, είτε στις εντολές των ανωτέρων σου είτε σε αυτές των στερεοτύπων, των κοινότοπων χαρακτηρισμών και αξιολογήσεων.

Συνθήματα λέμε στη διαδήλωση, εκεί έτσι μιλάμε. Άλλο το να σκεφτόμαστε με συνθήματα, άλλο το να συζητούμε σωρεύοντας συνθήματα - τελικά, το να υπακούμε σε αυτά, μη κρίνοντας. Σωρεύοντας συνθήματα.

Υπακούω και δεν κρίνω, όταν με το που θα μου αμφισβητήσει κάποιος την πεποίθησή μου, αρχίζω να επικαλούμαι, το ένα μετά το άλλο, όλα μου τα θεία στερεότυπα, όσα περισσότερα τόσο πιο πολύ έχω κερδίσει, δεν καταλαβαίνω πως ο άλλος τολμά να μην τα δέχεται, καταλήγω στο να τον εξυβρίσω, κάποτε και να χειροδικήσω και ό,τι ήθελε προκύψει.

Προτού κρίνουμε τον ναζισμό του Μιχαήλ της Μαριούπολης, ας επιχειρήσουμε μια νοερή συζήτηση μαζί του, ξεκινώντας από αυτά που είπε (μη σας φανεί παράδοξο, έτσι διαβάζουμε, έτσι κατανοούμε έναν λόγο, όταν δεν έχουμε ζωντανή συνομιλία). Όχι για να του αποδώσουμε με βεβαιότητα θέσεις και διαλογικές συμπεριφορές , που δεν μπορεί παρά να είναι υποθετικές, όσο για να ελέγξουμε και να κρίνουμε εκείνο που μπορούμε: το πώς εμείς αρθρώνουμε απέναντί του τον δικό μας λόγο, το πόσο κρίνουμε, το πόσο, πού και πώς υπακούμε.