Ο Ντάνιελ Κάνεμαν, ψυχολόγος, η βραβευμένη με Νόμπελ έρευνα του οποίου ανέτρεψε βεβαιότητες των οικονομικών επιστημών, πέθανε σε ηλικία 90 χρόνων. Ήταν μια σπουδαία περίπτωση επιστήμονα, γι’ αυτό άλλωστε το βιβλίο του Σκέψη, αργή και γρήγορη, έγινε μπεστ σέλερ. Τη συνεισφορά του στην επιστήμη τη συνόψισε η Επιτροπή των Νόμπελ η οποία τον επιβράβευσε «για την ενσωμάτωση εννοιών από την ψυχολογική έρευνα στην οικονομική επιστήμη, ειδικά όσον αφορά την ανθρώπινη κρίση και τη λήψη αποφάσεων υπό αβεβαιότητα». Μια αναλυτική παρουσίαση της σκέψης του είχε παρουσιάσει στο Books’ Journal, τχ. 35, Σεπτέμβριος 2013, ο καθηγητής Κώστας Π. Αναγνωστόπουλος. Αναδημοσιεύουμε σήμερα εδώ το κείμενό του.

Abhijit V. Banerjee - Esther Duflo, Καλά Οικονομικά για Δύσκολους Καιρούς. Καλύτερες απαντήσεις στα μεγαλύτερα προβλήματά μας, επιμέλεια – πρόλογος: Κώστας Αναγνωστόπουλος, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2021

«Οι ιδέες είναι ισχυρές. Οι ιδέες κινούν την αλλαγή. Τα καλά οικονομικά από μόνα τους δεν μπορούν να μας σώσουν. Αλλά χωρίς αυτά, είμαστε καταδικασμένοι να επαναλαμβάνουμε τα λάθη του χθες. Η άγνοια, η διαίσθηση, η ιδεολογία και η αδράνεια συνδυάζονται για να μας δώσουν απαντήσεις που μοιάζουν αληθοφανείς, υπόσχονται πολλά, και τελικά μας προδίδουν». Σε τι συνίσταται η μέθοδος των καθηγητών Μπάνερτζι και Ντουφλό, που κέρδισαν Νόμπελ Οικονομίας το 2019; Το κείμενο  είναι ο πρόλογος της έκδοσης, που ήδη κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία. [ΤΒJ]

Mariana Mazzucato, Η Αξία των Πάντων. Δημιουργία και εξόρυξη αξίας στην παγκόσμια οικονομία, μετάφραση από τα αγγλικά: Ελένη Κοτσυφού, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2020 (υπό έκδοση)

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές βρισκόμαστε ακόμη στο επίκεντρο μιας υγειονομικής κρίσης που πυροδοτεί μια μεγάλη οικονομική κρίση. Σε σειρά άρθρων στον Τύπο, η Μαζουκάτο επιμένει ότι δεν πρέπει να επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος, ότι τώρα είναι η ευκαιρία να κάνουμε τον καπιταλισμό διαφορετικά. Η δημοφιλής οικονομολόγος Μαριάνα Μαζουκάτο αναζητεί ό,τι προσθέτει αξία στην κοινωνία.*

Michelle Alexander, The New Jim Crow: Mass Incarceration in the Age of Colorblindness, 10th Anniversary Edition, The New Press, 2020, σελ. 421.

Ένα βιβλίο που μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε πτυχές του ρατσιστικού προβλήματος στις ΗΠΑ. Στη χώρα μας, έχουν γραφεί απίστευτες ανοησίες για τις πρόσφατες μαζικές κινητοποιήσεις και τις φυλετικές διακρίσεις από ανθρώπους που δεν θα το περίμενες — αυτό ήταν επίσης κίνητρο για τούτη τη βιβλιοπαρουσίαση.

Δεν ξέρω αν η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα: αν οι σύμβουλοι του Μπόρις Τζόνσον πίστευαν ή απλώς πρότειναν τη στρατηγική που ήθελε να ακούσει η κυβέρνηση, ή αν η κυβέρνηση τους εξώθησε να αποκλείσουν τη σωματική αποστασιοποίηση για να ευνοήσουν την ανοσία της αγέλης. Ούτως ή άλλως, διέπραξαν επιστημονική ύβρη, παρέχοντας ανυπόστατο επιστημονικό άλλοθι σε μια στρατηγική που αντιμετώπιζε με τρόμο τις οικονομικές επιπτώσεις της καταστολής και αδιάφορα τις εκατόμβες των θυμάτων του μετριασμού.

Η Apple ανακοίνωσε ότι τα νέα της μοντέλα iPhone 8 και iPhone X θα ξεκλειδώνουν (και) με την τρισδιάστατη αναγνώριση του προσώπου του ιδιοκτήτη τους. Ο Michal Kosinski και ο Yilun Wang, δύο ερευνητές του πανεπιστημίου του Στάνφορντ ισχυρίζονται, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι ο «γκέινταρ» (από τα «γκέι» και «ραντάρ») αλγόριθμός τους μπορεί να προσδιορίσει τις σεξουαλικές προτιμήσεις κάποιου, και ειδικότερα αν είναι ομοφυλόφιλος ή όχι, αποκλειστικά από φωτογραφίες του. Η τεχνολογία καλπάζει, αλλά τα θέματα που προκύπτουν από αυτό τον καλπασμό επιβάλλουν την αναζήτηση ισορροπίας ανάμεσα στην τεχνολογική πρόοδο και στη διασφάλιση της ελευθερίας και της δημοκρατίας.

Θεωρίες περί αιτίων και αιτιατών που οδηγούν από το Γούντστοκ και το κατειλημμένο Οντεόν στη χρεοκοπία της Lehman Brothers αποτελούν ρητορικές ακροβασίες ευφάνταστων συγγραφέων. Λίγο ενδιαφέρουν τα ζογκλερικά τους επιχειρήματα. Η δυσανεξία τους στον φιλελευθερισμό είναι το πρόβλημα.

Πρέπει να φοβόμαστε περισσότερο την τρομοκρατία ή τον φόβο που προκαλεί; Το ερώτημα ούτε ρητορικό είναι, ούτε μπορεί να μείνει αναπάντητο.

Η «σοσιαλδημοκρατικοποίηση», τ.έ. η μετατόπιση προς το κέντρο, του ΣΥΡΙΖΑ είναι μονόδρομος. Ακόμη και μετά την αποχώρηση των ακραίων στοιχείων του, ωστόσο, πρέπει να περάσει μια περίοδο αυτοεκπαίδευσης και μετασχηματισμού στην οποία θα πατάει σε δύο βαρκούλες. Το ερώτημα είναι πόσο χρονοβόρα θα αποδειχθεί αυτή η διεργασία, και μάλιστα αν τελικώς θα ολοκληρωθεί, διότι η πιθανότητα κατάρρευσής του τους επόμενους μήνες δεν είναι αμελητέα. Ο αντιευρωπαϊσμός και ο κρατισμός, λόγου χάριν, έχουν διαποτίσει τόσο τα μέλη και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, ώστε μια ουσιαστική μεταστροφή δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Ελάχιστοι τάσσονται αναφανδόν υπέρ της ευρωπαϊκής ιδέας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ακόμη λιγότεροι εναντίον του κρατισμού. Η αδράνεια των ιδεών αποδεικνύεται συχνά μεγαλύτερη από ό,τι φανταζόμαστε. Αναδημοσίευση από το Books' Journal #58, Σεπτέμβριος 2015, που κυκλοφορεί.

Ο ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει τη δημιουργία ενός καλού και ποιοτικού σχολείου, χωρίς φραγμούς και διακρίσεις, το οποίο, περιορίζοντας την ανισότητα των ευκαιριών, ευνοεί την κοινωνική κινητικότητα και άρα αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες. Τα πρότυπα σχολεία πρέπει να καταργηθούν, επειδή στην καλύτερη περίπτωση εισάγουν μια παιδεία δύο ταχυτήτων και στη χειρότερη εδραιώνουν τον κοινωνικό δαρβινισμό. Εύηχα και γοητευτικά όλα αυτά. Το ζητούμενο φυσικά είναι πόσο αποτελεσματικό και δίκαιο είναι ένα τέτοιο σύστημα. Δεν χρειάζεται οξύνοια για να καταλάβουμε ότι η πλήρης εξάλειψη της ανισότητας των ευκαιριών συνεπάγεται θεόρατο κόστος και, συνεπώς, ότι η τέλεια κοινωνική κινητικότητα είναι μέγας μύθος. Κάποιος θα αντέτεινε ότι η ισότητα των ευκαιριών είναι απλώς το ιδεώδες προς το οποίο πρέπει να τείνουμε. Σωστό. Αρκεί να μην καλλιεργούνται αυταπάτες για τα όριά της.